Cuốn sách “1491 – Những Khám Phá Mới Về Châu Mỹ Thời Kì Tiền Columbus” của tác giả Charles C. Mann được xuất bản lần đầu tiên vào năm 2005. Tác phẩm này đã đem lại nhiều thông tin mới lạ và làm thay đổi quan điểm của nhiều người về lịch sử và văn minh của các nền văn minh bản địa tại châu Mỹ trước khi Christopher Columbus đặt chân đến đây vào năm 1492.
Theo những nghiên cứu mới nhất được trình bày trong cuốn sách này, dân số bản địa tại châu Mỹ trước khi người châu Âu đến là rất đông đảo, có thể lên đến hàng chục triệu người. Nhiều vùng đất tại châu Mỹ ngày nay vẫn còn được bảo tồn tốt những di tích của nền văn minh địa phương phát triển sớm hơn nhiều so với quan điểm truyền thống. Các nền văn hóa tiền Columbus như người Maya, Inca, Aztec đã xây dựng những thành phố lớn, có hệ thống thủy lợi phức tạp và nắm vững nhiều kỹ thuật nông nghiệp tiên tiến.
Nhiều nhóm người bản địa đã sống trong các xã hội phức tạp, có chính quyền tập trung và thương mại đa phương diện. Người Inca đã xây dựng đế chế rộng lớn bao gồm các vùng đất tại Peru, Bolivia, Ecuador, Chile và một phần Colombia ngày nay. Người Maya đã phát triển nền văn minh đồ sộ tại khu vực Trung Mỹ với những thành phố lớn như Tikal, Copan và Palenque. Đế chế Aztec cũng đạt tới đỉnh cao quyền lực khi bao trùm phần lớn Mexico.
Về mặt nông nghiệp, cuốn sách chỉ ra rằng người bản địa châu Mỹ đã thuần hóa và trồng trọt nhiều loại cây trồng quan trọng như khoai lang, đậu, ớt, cacao, cà phê, bông, đậu lạc và ngô. Họ đã phát triển các kỹ thuật canh tác tiên tiến như tưới tiêu, đốt rừng để lấy đất canh tác và xây dựng hệ thống đê điều phức tạp. Điều này cho thấy nền nông nghiệp của người bản địa châu Mỹ đã đạt tới trình độ rất cao.
Bên cạnh đó, cuốn sách cũng phác họa chi tiết về đời sống tinh thần phong phú của các nền văn minh tiền Columbus, với hệ thống tín ngưỡng đa thần giáo phức tạp, nghệ thuật, thi ca, âm nhạc. Người Inca, Maya, Aztec đã xây dựng những công trình kiến trúc vĩ đại như đền đài, đường phố, cung điện bằng đá. Họ cũng có hệ thống chữ viết phức tạp và sử dụng lịch theo chu kỳ.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của người châu Âu từ thế kỷ 15 đã dẫn đến sự sụp đổ nhanh chóng của các nền văn minh này. Nguyên nhân chủ yếu là do bệnh dịch do người châu Âu mang đến như đậu mùa, thủy đậu, cúm…đã cướp đi mạng sống của hàng chục triệu người bản địa châu Mỹ trong thời gian ngắn. Điều này khiến các xã hội phức tạp bị suy yếu nghiêm trọng.
Nhìn chung, cuốn sách “1491” đã làm thay đổi quan điểm của giới sử học về lịch sử tiền Columbus của châu Mỹ. Nó chỉ ra rằng các nền văn minh bản địa châu Mỹ không phải là man rợ như trước đây mô tả mà đã phát triển đến trình độ rất cao về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa và khoa học công nghệ. Đây là một cống hiến quan trọng trong việc tái định hướng nhận thức về lịch sử châu Mỹ thời kỳ tiền Columbus.
Mời bạn đón đọc 1491 – Những Khám Phá Mới Về Châu Mỹ Thời Kì Tiền Columbus của tác giả Charles C. Mann & Đỗ Nguyễn Nhị Hà (dịch).
