Bài Học Phần Lan 2.0 của Pasi Sahlberg là một cuốn sách đáng chú ý về hệ thống giáo dục Phần Lan. Trong đó, tác giả đã phân tích kỹ lưỡng về các yếu tố then chốt giúp hệ thống giáo dục Phần Lan đạt được những thành tựu nổi bật trên toàn cầu.
Theo Pasi Sahlberg, thành công của giáo dục Phần Lan không phải do chi tiêu nhiều tiền bạc mà là nhờ vào tinh thần đoàn kết, tin tưởng và tôn trọng của xã hội đối với giáo viên. Nhà nước Phần Lan đầu tư mạnh vào đào tạo giáo viên, đảm bảo mức lương hấp dẫn, tạo điều kiện cho giáo viên phát triển năng lực chuyên môn. Đồng thời, nhà trường cũng được quản lý độc lập, tự chủ cao độ trong việc xây dựng chương trình giáo dục phù hợp với điều kiện của từng vùng miền.
Một yếu tố quan trọng khác là sự công bằng trong giáo dục. Giáo dục Phần Lan không chú trọng đến việc so sánh, cạnh tranh giữa các trường học hay học sinh. Thay vào đó, họ coi trọng việc hỗ trợ mọi học sinh, bất kể gia cảnh ra sao. Nhà nước chi trả toàn bộ chi phí cho bữa ăn, sách vở, đồ dùng học tập và các dịch vụ y tế, tâm lý xã hội cho học sinh. Điều này góp phần xóa bỏ sự chênh lệch giữa các gia đình giàu – nghèo, đảm bảo cơ hội giáo dục ngang nhau cho mọi em học sinh.
Sách cũng phân tích kỹ về phương pháp giảng dạy tại Phần Lan. Theo đó, giáo viên Phần Lan được đào tạo kỹ càng về kiến thức chuyên môn lẫn kỹ năng giảng dạy. Họ tập trung phát triển năng lực tư duy, sáng tạo, kỹ năng sống cho học sinh thông qua phương pháp học tập dựa trên dự án, vấn đề. Giáo viên đóng vai trò như người hướng dẫn, khuyến khích học sinh tự khám phá, tự học hỏi thông qua hoạt động thực hành.
Việc đánh giá kiến thức cũng được coi trọng hơn điểm số. Phần Lan không thi tuyển sinh đại học hay chấm điểm rập khuôn, thay vào đó là đánh giá toàn diện năng lực học sinh qua quá trình học tập. Kiến thức chỉ là một phần, kỹ năng mềm, thái độ học tập, khả năng thích ứng cũng được quan tâm. Điều này góp phần phát triển toàn diện cá nhân học sinh.
Ngoài ra, sách còn phân tích về vai trò của công nghệ trong giáo dục Phần Lan. Mặc dù không chạy theo xu hướng công nghệ, song Phần Lan vẫn khai thác hiệu quả công nghệ phục vụ mục tiêu giáo dục. Công nghệ chỉ là phương tiện để hỗ trợ giáo viên, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh học tập, không phải là mục tiêu cuối cùng.
Ngoài ra, Pasi Sahlberg còn lưu ý về tác động tiêu cực của hệ thống xếp hạng quốc tế đến giáo dục các nước. Theo ông, việc đua đo vị trí trên bảng xếp hạng PISA chỉ khiến các nước bị định hình bởi yếu tố đo lường, gây áp lực cho học sinh. Thay vào đó, các nước cần quan tâm phát triển toàn diện thể chất, tinh thần và kỹ năng sống cho học sinh.
Mời các bạn mượn đọc sách Bài Học Phần Lan 2.0 của tác giả Pasi Sahlberg & Đặng Việt Linh (dịch).
