Cánh Cổng – Natsume Soseki

Tóm tắt & Review (Đánh Giá) tiểu thuyết Cánh Cổng của tác giả Natsume Soseki & Mai Đỗ (dịch).

Cánh Cổng (The Gate), được viết bởi Natsume Soseki và xuất bản lần đầu vào năm 1910, là một trong những tác phẩm kinh điển của văn học Nhật Bản. Tiểu thuyết phản ánh sự chuyển mình của xã hội Nhật Bản từ truyền thống sang hiện đại trong thời kỳ Minh Trị. Tại Việt Nam, tác phẩm được dịch bởi Mai Đỗ và xuất bản lần đầu vào tháng 7/2023, nhận được sự đón nhận nồng nhiệt từ độc giả14.

Tóm tắt nội dung

Cánh Cổng kể về cuộc sống của cặp vợ chồng trung lưu Tokyo, Sosuke và Oyone. Sosuke là một công chức trẻ, sống trong sự bất mãn với công việc và các mối quan hệ xã hội. Cả hai đều mang trong mình mặc cảm tội lỗi từ quá khứ, khiến họ tự cách ly khỏi xã hội và sống trong sự cô độc.

Câu chuyện xoay quanh những áp lực từ gia đình, công việc và xã hội, đặc biệt là sự xung đột giữa giá trị truyền thống và hiện đại. Sosuke tìm đến một ngôi chùa để tìm sự bình yên, nhưng cuối cùng vẫn không thể thoát khỏi những ám ảnh của mình. Tác phẩm kết thúc mở, để lại cho độc giả nhiều suy ngẫm về ý nghĩa cuộc sống và sự tồn tại của con người

Đánh giá tác phẩm

• Ưu điểm:
  • Phân tích tâm lý sâu sắc: Natsume Soseki khắc họa tinh tế nội tâm phức tạp của nhân vật, đặc biệt là sự cô độc và mặc cảm tội lỗi của Sosuke và Oyone
  • Phản ánh xã hội: Tác phẩm là bức tranh chân thực về sự chuyển mình của Nhật Bản thời Minh Trị, nơi những giá trị truyền thống và hiện đại đan xen, tạo nên những xung đột nội tâm và xã hội1
  • Ngôn ngữ mộc mạc nhưng đầy ẩn ý: Lối viết của Soseki giản dị nhưng chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa, đặc biệt là những biểu tượng như “cánh cổng” – đại diện cho sự bế tắc và khát khao vượt thoát
• Nhược điểm:
  • Cốt truyện chậm: Một số độc giả có thể cảm thấy câu chuyện thiếu cao trào và nhịp độ kể chậm, đòi hỏi sự kiên nhẫn để thấu hiểu
  • Ngôn ngữ phức tạp: Đối với những người mới tiếp cận văn học Nhật Bản, tác phẩm có thể khó hiểu do cách diễn đạt giàu tính triết lý và văn hóa

So sánh với các tác phẩm khác

Cánh Cổng thường được so sánh với các tác phẩm khác của Natsume Soseki như Từ dạo ấy (And Then) và Nỗi lòng (Kokoro). Cả ba tác phẩm đều khám phá chủ đề cô độc, mặc cảm tội lỗi và sự xung đột giữa cá nhân và xã hội. Tuy nhiên, Cánh Cổng tập trung nhiều hơn vào sự bế tắc và khát khao vượt thoát, trong khi Nỗi lòng đi sâu vào bi kịch nội tâm và sự cô độc tuyệt đối

Cảm nhận cá nhân

Cánh Cổng là một tác phẩm đáng đọc dành cho những ai yêu thích văn học tâm lý và muốn tìm hiểu về xã hội Nhật Bản thời Minh Trị. Tác phẩm không chỉ là câu chuyện về một cặp vợ chồng mà còn là lời phản ánh sâu sắc về thân phận con người trong bối cảnh xã hội đầy biến động.

Tuy nhiên, do cốt truyện chậm và ngôn ngữ phức tạp, tác phẩm có thể không phù hợp với những độc giả mới làm quen với văn học Nhật Bản. Nhưng nếu kiên nhẫn, bạn sẽ khám phá được những giá trị nhân văn sâu sắc và những triết lý sống đầy ám ảnh mà Natsume Soseki gửi gắm.

Giới thiệu tác giả Natsume Soseki

Natsume Soseki (1867 – 1916) là nhà văn, nhà thơ, nhà lý luận văn học và chuyên gia văn học Anh. Ông sinh ngày 9-2-1867 trong một gia đình Danh chú (“Nanushi”- một loại cường hào địa phương thời phong kiến) tại Tokyo. Tên chính thức của ông là Natsume Kinnosuke (Na-chư-mê Kin-nô-su-ke). Bút danh Soseki chữ Hán là “sấu thạch” có nghĩa là súc miệng bằng đá, lấy từ điền tích “sấu thạch trầm lim” của Trung Quốc, mang ý nghĩa là kiên cường, cứng rắn. Bút danh này có từ sau năm 1889, khi ông gặp Masaoka Shiki, người bạn thân thiết nhất, có ảnh hưởng quyết định đến con người và văn học của Soseki. (Masaoka Shiki (1867 – 1902) là nhà thơ nổi tiếng của Nhật Bản).

Ngay sau khi ra đời, Soseki đã bị cho đi làm con nuôi một gia đình thương gia nghèo nên không được nuôi nấng, chăm sóc đầy đủ. Thấy thế, gia đình cha mẹ đẻ đưa ông về, rồi lại cho làm con nuôi một gia đình khác. Cho đến năm 21 tuổi, Soseki mới trở lại nhập tịch gia đình Natsume.

Thời kỳ học tiểu học, ông phải chuyển hết trường nọ đến trường kia. Năm 12 tuổi Soseki vào học trường trung học công lập tỉnh Tokyo. Ông bỏ dở năm thứ 2 trung kọc để theo học Hán học trường tư thục. Ở đây, ông đã học được nhiều văn thơ Đường, Tống, Hán thư, sử thư và văn hóa cổ điển Trung Quốc, có ảnh hưởng lớn đến văn học của ông sau này về văn phong, về tư tưởng, giá trị thẩm mỹ v.v… Năm 1883, Soseki lại bỏ Hán học, theo học trường tiếng Anh tư thục để chuẩn bị vào trường dự bị đại học.

Năm 1884, Soseki vào trường dự bị đại học. Trong thời gian học dự bị, ông đã từng bị bệnh, không thể đi dự thi, đã từng đi dạy cho các trường tư thục để trang trải học phí. Năm 1890, Soseki vào học trường Đại học đế quốc Tokyo (tiền thân của Đại học Tokyo ngày nay), là trường quốc lập mới mở trước đó không lâu. Ổng bắt đầu sáng tác thơ từ thời sinh viên.

Năm 1893, Soseki tốt nghiệp khoa văn trường đại học Tokyo. Ông được bổ nhiệm làm giáo viên tiếng Anh trường cao đẳng sư phạm Tokyo. Ngay sau đó ông bị bệnh lao phổi và bệnh suy nhược thần kinh nặng.

Để chạy trốn khỏi Tokyo nhằm dưỡng bệnh, năm 1895, ông thôi dạy ở trường cao đẳng, chuyển đến trường trung học Matsuyama, tỉnh Ehime, quê hương của Shiki. Chính trường trung học này là bối cảnh và đề tài để mười năm sau ông viết tác phẩm “Cậu ấm ngây thơ” (Bốt chang) vào năm 1906. Từ 1896, Soseki được bổ nhiệm làm giáo viên tiếng Anh trường cao đẳng số 5 ở tỉnh Kumamoto.

Năm 1900, Soseki được Bộ Giáo dục Nhật Bản cứ đi nghiên cứu văn học Anh 2 năm ở Luân Đôn. Năm 1903, về nước ông được bổ nhiệm dạy tại trường cao đẳng số I, đồng thời dạy văn học Anh tại trường đại học Tokyo. Việc dạy lý luận văn học Anh ở Đại học Tokyo gặp trục trặc làm cho bệnh suy nhược thần kinh và tình trạng tinh thần của Soseki trở nên trầm trọng. Theo lời khuyên của Takahama Kyosi, chú bút tạp chí “Chim Tứ Quý”, Soseki sáng tác tiểu thuyết để thư giãn tinh thần. Truyện “Tôi là cơn mèo” ra đời, lập tức được hoan nghênh nồng nhiệt và bệnh tình của ông cũng thuyên giảm. Từ đó, Soseki có ý định đi theo nghề viết văn. Ổng viết tiếp “Tháp Luân Đôn” rồi “Cậu ấm ngây thơ”, tất cả đều là những kiệt tác, xác lập chỗ đứng chắc chắn của ông trên văn đàn.

Tháng 2-1907, được báo Asihi mời, ông bỏ hẳn nghề giáo viên, vào làm ờ báo Asihi, chuyên viết tiểu thuyết và sáng tác văn học cho đến khi qua đời vào ngày 9-12-1916.

Cuộc đời 49 năm với 10 năm viết văn chuyên nghiệp, Natsume Soseki đã để lại nhiều kiệt tác, trong đó có các tác phẩm tiêu biểu là:

• Cuộc nổi loạn ngoạn mục
• Ngày 210
• Nỗi Lòng
• “Tôi là con mèo”, 1907
• “Tháp Luân Đôn”, 1904
• “Cậu ấm ngây thơ”, 1906
• ‘Hoa thuốc phiện’’, 1907
• “Gối Đầu Lên Cỏ”, 1907
• “Chàng trai Sanshiro”, 1908
• ‘Từ dạo ấy”, 1909
• “Cánh cổng”, 1910
• “Người đi đường”, 1912 -1913
• “Cỏ ven đường”, 1915
• “Minh ám”, 1916

Mời các bạn tải đọc sách Cánh Cổng của tác giả Natsume Soseki & Mai Đỗ (dịch).