Cuốn sách “Chủ nghĩa vô thần” của tác giả Julian Baggini là một tác phẩm khá đồ sộ, gồm 12 chương bàn luận sâu rộng về các khía cạnh khác nhau của chủ nghĩa vô thần. Trong đó, tác giả đã đưa ra nhiều luận cứ sắc bén để phân tích, giải thích và bảo vệ quan điểm vô thần của mình.
Trong những chương đầu, Baggini đã định nghĩa và phân biệt rõ ràng giữa các khái niệm như chủ nghĩa vô thần, chủ nghĩa vô thần mạnh, chủ nghĩa vô thần yếu, chủ nghĩa vô thần triết học và chủ nghĩa vô thần tôn giáo. Theo đó, chủ nghĩa vô thần được hiểu là quan điểm cho rằng không có sự tồn tại của Thượng đế hay bất kỳ vị thần siêu nhiên nào. Chủ nghĩa vô thần mạnh khẳng định rằng chúng ta biết chắc chắn rằng không có Thượng đế, trong khi chủ nghĩa vô thần yếu chỉ đơn giản là không tin vào sự tồn tại của các vị thần.
Tiếp theo, Baggini đã bác bỏ luận điểm cho rằng chủ nghĩa vô thần là một tôn giáo. Theo ông, chủ nghĩa vô thần không phải là một hệ tư tưởng đứng đắn về mặt triết học mà chỉ là sự không tin vào sự tồn tại của Thượng đế. Nó không đưa ra các tuyên ngôn đức tin cần phải tin theo hay các nghi lễ tôn giáo cần phải thực hành. Chủ nghĩa vô thần không phải là một tôn giáo vì nó không có các yếu tố cơ bản như niềm tin siêu nhiên, các giáo lý đạo đức hay các nghi lễ tôn giáo.
Trong các chương tiếp theo, Baggini phân tích các luận cứ chủ yếu thường được đưa ra để bảo vệ quan điểm có Thượng đế, bao gồm các luận cứ triết học, luận cứ siêu hình, luận cứ vũ trụ học và luận cứ sinh học. Ông đã phát hiện ra nhiều điểm yếu, mâu thuẫn và giả thiết không được chứng minh trong các luận cứ đó. Ví dụ, về luận cứ siêu hình, Baggini cho rằng chúng ta không thể chứng minh được sự tồn tại của Thượng đế dựa trên những suy diễn về bản chất của sự tồn tại.
Về luận cứ vũ trụ học, ông chỉ ra rằng sự khởi nguyên và phát triển của vũ trụ có thể được lý giải bằng các lý thuyết khoa học hiện đại mà không cần đến sự can thiệp của một vị thần tạo hóa. Đối với luận cứ sinh học, Baggini cho rằng sự tiến hóa theo chọn lọc tự nhiên có thể giải thích được sự phát triển và đa dạng của các loài sinh vật mà không cần giả thiết về một đấng tạo hóa cố ý.
Trong các chương cuối, Baggini bàn luận về mối quan hệ giữa khoa học và tôn giáo, đạo đức vô thần, tôn giáo và chính trị. Ông cho rằng khoa học và tôn giáo không phải là đối lập mà có thể hài hòa bởi chúng nghiên cứu hai khía cạnh khác nhau của hiện tượng. Baggini cũng khẳng định rằng đạo đức và đức cách có thể tồn tại mà không cần sự tham chiếu đến Thượng đế.
Mời các bạn đón đọc Chủ Nghĩa Vô Thần của tác giả Julian Baggini & Thùy Dương (dịch).
