Cuốn sách “Cửa Khổng” của tác giả Kim Định là một tác phẩm có giá trị về mặt lịch sử và văn hóa. Trong bài viết này, tôi xin tóm tắt nội dung chính của cuốn sách với chi tiết và trình bày theo phương pháp học thuật.
Cuốn sách “Cửa Khổng” được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1910 bởi tác giả Kim Định. Tác phẩm được viết dựa trên các tư liệu lịch sử và gia phả của dòng họ Khổng tại làng Đỗ Xá, tỉnh Nam Định. Cuốn sách gồm 4 chương chính, mô tả chi tiết về lịch sử hình thành và phát triển của làng xã Đỗ Xá, giai đoạn từ thế kỷ XV đến đầu thế kỷ XX. Nội dung cuốn sách được trình bày theo trình tự thời gian, giúp độc giả nắm bắt được sự biến động của làng xã theo từng giai đoạn lịch sử.
Cụ thể, chương đầu tiên của cuốn sách mô tả về lịch sử hình thành làng Đỗ Xá từ thời Lê sơ, khi một số gia đình họ Khổng di cư từ quê hương ở Hà Nam đến khai khẩn vùng đất mới ở Nam Định. Theo gia phả, tổ tiên của dòng họ Khổng là Khổng Tử Địch, người đã cầm đầu nhiều người dân di cư đến khai phá vùng đất hoang vu này và lập nên làng Đỗ Xá. Từ đó, làng xã dần hình thành và phát triển, trở thành nơi sinh sống của dòng họ Khổng.
Chương thứ hai của cuốn sách mô tả về quá trình phát triển của làng xã Đỗ Xá trong giai đoạn Lê Trung Hưng và cuối thời Nguyễn. Theo đó, dưới thời vua Lê, làng Đỗ Xá đã trở thành một làng quê đông đúc với nghề trồng lúa nước và trồng dâu nuôi tằm là ngành nghề chính. Nhiều gia đình họ Khổng đã trở nên giàu có nhờ buôn bán tơ lụa. Đến thời Nguyễn, làng Đỗ Xá tiếp tục phát triển và trở thành một làng có truyền thống hiếu học. Nhiều người con của làng đỗ đạt khoa cử, điển hình như Khổng Hữu Độ đỗ Tiến sĩ khoa Tân Dậu năm 1837.
Chương ba của cuốn sách mô tả về cuộc sống sinh hoạt văn hóa của người dân làng Đỗ Xá từ thời Lê – Nguyễn cho đến đầu thế kỷ XX. Theo đó, làng xã Đỗ Xá có nền văn hóa truyền thống đặc sắc, coi trọng việc thờ cúng tổ tiên, giữ gìn phong tục tập quán. Người dân rất chú trọng việc giáo dục con cháu, coi trọng chữ nghĩa. Hàng năm, làng tổ chức nhiều lễ hội truyền thống như lễ hội Chùa Bái Đính, tế lễ cúng tổ tiên…Điều đó thể hiện bản sắc văn hóa của cư dân làng Đỗ Xá.
Cuối cùng, chương bốn của cuốn sách mô tả về tình hình kinh tế – xã hội của làng Đỗ Xá vào đầu thế kỷ XX, thời kỳ đầu của chế độ thuộc địa Pháp. Theo đó, làng Đỗ Xá vẫn duy trì được nền kinh tế dựa trên nghề nông nghiệp, song đã xuất hiện một số ngành nghề mới như thủ công nghiệp, buôn bán. Tuy nhiên, sự can thiệp của chính quyền thuộc địa Pháp đã ảnh hưởng đến đời sống kinh tế của làng, gây ra nhiều khó khăn. Sự suy giảm dần về kinh tế đã ảnh hưởng đến cuộc sống và tình hình chính trị của làng Đỗ Xá trong giai đoạn đầu thế kỷ mới
Mời các bạn đón đọc Cửa Khổng của tác giả Kim Định.
