Cuốn sách “Cuộc Cách Mạng Ngược Trong Khoa Học” của tác giả Friedrich August Hayek xuất bản năm 1952 đã đề cập đến một vấn đề rất quan trọng trong lĩnh vực khoa học xã hội. Trong cuốn sách này, tác giả đã phân tích và chỉ ra những sai lầm cơ bản của các nhà khoa học xã hội thời đó trong việc tiếp cận và hiểu biết về xã hội loài người.
Cụ thể, Hayek cho rằng trong nhiều thập kỷ, các nhà khoa học xã hội đã mắc sai lầm khi cho rằng họ có thể nghiên cứu xã hội theo cách tương tự như khoa học tự nhiên. Họ tin rằng xã hội có thể được hiểu bằng cách quan sát và phân tích các yếu tố cấu thành của nó một cách riêng lẻ, độc lập. Tuy nhiên, theo Hayek, điều này là hoàn toàn sai lầm bởi xã hội không phải là tổng của các bộ phận, mà là kết quả phức tạp của sự tương tác giữa con người với nhau theo những cách thức phức tạp.
Hayek cho rằng xã hội không thể được xây dựng từ trên xuống bằng cách lập kế hoạch và kiểm soát mọi yếu tố cấu thành của nó. Thay vào đó, xã hội phát triển tự nhiên từ dưới lên, dựa trên sự tương tác phức tạp giữa các cá nhân và nhóm xã hội khác nhau theo những cách thức mà chúng ta không thể hiểu hết được. Vì vậy, cách tiếp cận khoa học tự nhiên bằng cách phân tích từng yếu tố của xã hội là hoàn toàn sai lầm.
Hayek cho rằng các nhà khoa học xã hội đã phạm sai lầm nghiêm trọng khi áp dụng cách tiếp cận khoa học tự nhiên lên xã hội học. Họ đã bỏ qua bản chất phức tạp và không thể lường trước được của xã hội loài người. Thay vào đó, Hayek đề xuất phương pháp tiếp cận xã hội học mới dựa trên sự phát triển tự nhiên của xã hội từ dưới lên thông qua sự tương tác phức tạp giữa các cá nhân. Đây chính là điểm nhấn chính của cuốn sách, gọi là “Cuộc Cách Mạng Ngược” trong khoa học xã hội.
Hayek cho rằng các nhà khoa học xã hội đã bỏ qua một điểm quan trọng rằng con người không thể hiểu hết được hệ thống xã hội phức tạp mà họ sống. Xã hội không phải là kết quả của sự lập kế hoạch mà là kết quả của quá trình tiến hóa lâu dài thông qua nhiều thế hệ. Vì vậy, việc cố gắng hiểu biết và kiểm soát toàn bộ xã hội thông qua khoa học là điều không thể. Thay vào đó, chúng ta chỉ có thể hiểu một phần rất nhỏ về xã hội thông qua quá trình nghiên cứu khoa học.
Hayek cũng chỉ ra rằng xã hội không thể được xây dựng theo kế hoạch từ trên xuống bởi bản thân con người cũng không thể hiểu hết được tất cả các kiến thức cần thiết để thiết kế xã hội hoàn hảo. Thay vào đó, xã hội phát triển tự nhiên thông qua quá trình thử sai và làm đúng của các thế hệ con người trước đó. Quá trình này dựa trên sự phát triển tự phát của kiến thức xã hội chứ không dựa trên sự lập kế hoạch từ trên xuống.
Mời các bạn đón đọc Cuộc Cách Mạng Ngược Trong Khoa Học của tác giả Friedrich August Hayek.
