Đạo của Vật Lý – Fritjof Capra

Cuốn sách “Đạo của Vật Lý” của tác giả Fritjof Capra là một tác phẩm được viết với mục đích tóm tắt và phổ biến kiến thức về các khái niệm và lý thuyết cơ bản của vật lý hiện đại theo cách tiếp cận triết học và tâm linh. Trong cuốn sách này, tác giả đã dựa trên những nghiên cứu sâu rộng về các lý thuyết vật lý tiên tiến nhất để trình bày một cách nhìn mới mẻ về bản chất của vũ trụ và các nguyên lý cơ bản của nó.

Theo Capra, vật lý hiện đại đã đi từ các mô hình cơ học cổ điển sang các mô hình mới dựa trên các khái niệm như trường lượng tử, tương đối rộng và lý thuyết dây. Những khái niệm này mang tính chất mạng lưới và tương tác cao hơn là tính chất vật chất. Chúng cho thấy bản chất liên kết và tương tác của vũ trụ thay vì coi nó là tập hợp các vật thể riêng rẽ. Theo đó, vật lý học cũng đã bỏ dần quan điểm duy vật để tiếp cận theo cách hiểu biết tổng thể và tích hợp hơn.

Một trong những khái niệm then chốt mà Capra đề cập trong cuốn sách là khái niệm mạng lưới. Theo đó, các hệ thống tự nhiên và xã hội đều có thể được mô tả như những mạng lưới phức tạp gồm các yếu tố tương tác với nhau. Mạng lưới mang tính cấu trúc cao hơn là tính vật chất và cho phép sự thích ứng và tự tổ chức. Nó phản ánh cấu trúc của các hệ thống sinh học, não bộ và xã hội loài người.

Trong lý thuyết mạng lưới, các nguyên tử và phân tử được coi là các nút trong mạng lưới, còn các liên kết giữa chúng là các cạnh nối. Cấu trúc mạng lưới cho phép tính đồng nhất và tương đồng giữa các cấp độ tổ chức khác nhau, từ cấp độ nguyên tử cho đến cấp độ sinh học. Nó phản ánh sự liên kết giữa các khía cạnh vật lý, hóa học, sinh học và xã hội của thế giới tự nhiên.

Một khái niệm quan trọng khác mà Capra nhấn mạnh là sự bổ sung. Theo nguyên lý bổ sung của vật lý lượng tử, ta không thể đồng thời xác định chính xác vị trí và động lượng của một hạt vi mô. Điều này cho thấy sự không chắc chắn và mơ hồ bản chất của vũ trụ ở cấp độ nguyên tử. Nó phá vỡ quan điểm duy vật cổ điển về sự xác định và phân biệt rõ ràng.

Theo Capra, nguyên lý bổ sung cũng có thể áp dụng cho các mức độ tổ chức lớn hơn như sinh vật và xã hội. Trong đó, các khía cạnh vật chất và tinh thần, cá nhân và tập thể luôn tồn tại song song mà không thể phân biệt rõ ràng. Chúng tương quan và tương tác với nhau theo cách thức bổ sung. Điều này phản ánh quan điểm của triết học Đông phương về sự nhất thể giữa thân – tâm và vật chất – tinh thần.

Ngoài ra, Capra còn trình bày các khái niệm khác của vật lý hiện đại như nguyên lý bất định, nguyên tử và phân tử là hệ thống lượng tử, nguyên tử không phải là hạt cứng, mà là hệ thống phức tạp gồm các mức năng lượng.

Mời các bạn đón đọc Đạo của Vật Lý của tác giả Fritjof Capra.