Đảo – Nguyễn Ngọc Tư

Vẫn lối kể chuyện thản nhiên, nhiều lúc dửng dưng, Nguyễn Ngọc Tư dẫn dụ người đọc vào một hành trình tìm đến vùng hỗn mang tâm trí con người.Đọc Đảo của Nguyễn Ngọc Tư giống như ngồi trên một chiếc ca nô hỏng, lúc lao vút, lúc lại ì ạch men theo những luồng lạch của lòng người để chạm đến sâu thẳm tâm hồn. 16 truyện ngắn là thế giới của những nhân vật bị bỏ rơi, mất mát, cay đắng bẽ bàng luôn mưu cầu hạnh phúc đơn sơ, trần tục nhưng không đạt được. Chúng đan cài vào nhau như một mạng nhện rối rắm, những phận người bị mắc kẹt giữa những sợi tơ ảo ảnh không thể vùng thoát ra được.Không phải ngẫu nhiên Nguyễn Ngọc Tư chọn cái tên “gọn lỏn” – Đảo – một dấu chấm nhỏ tròn vo, quây tròn của sự cô đơn. Vì thế, những trang sách cũng nhiều gió lạnh, mưa, những mái nhà dột… Dù ngọn lửa thiêu rụi nhà Tam, Nhàn trong truyện Tro tàn rực rỡ thì đó vẫn chỉ là sự hoang lạnh của những muội than đen xì, xác xơ.Trong truyện ngắn cùng tên tập sách, chị vẽ ra một hòn Trống tứ bề gió thổi; ở đó chỉ có một gã đàn ông mù tên Sáng sống tạm bợ. Không có đôi mắt nhưng ông cảm nhận tinh tường những giông gió, nắng trời. Anh làm việc dự báo mà “người ta tin ông cũng như tin đằng sau cái vẻ dịu dàng của trời biển là sự hung hiểm khó lường”.Nguyễn Ngọc Tư không giải thích vì sao Sáng bỏ ra đảo sống một mình nhưng phần nào anh tìm thấy an yên. Cuộc đời dĩ ngẫu, không ai lường trước được những khúc quanh và biến cố. Quà xuất hiện, ranh mãnh dọa về giọt máu của gã với cô là con Xoài, hay thằng Xoài nào đó có thể ra đời làm mất đi sự tĩnh tại trong Sáng – hay khơi dậy những bão tố vốn không bao giờ yên trong con người anh?!Sợ hãi việc bị lãng quên dường như trở thành một mặc cảm của Nguyễn Ngọc Tư nên nó rình rập, ẩn hiện trong nhiều truyện ngắn của chị. Đảo không là ngoại lệ. Đó là ước mong của: “Tôi kêu trong câm lặng, Hảo ơi nhìn tôi đi, tìm kiếm tôi đi” (Biến mất ở thư viện). Hay “Nhàn đã không chạy ra khỏi đống lửa như mọi khi, anh à! không biết chị thấy mệt rồi hay nghĩ chỉ ở giữa đám cháy Tam mới nhìn thấy chị”.
Nhà văn Nguyễn Ngọc Tư.Tập truyện ngắn của chị gợi lên cái bơ vơ, cằn cỗi của lòng người giữa cuộc sống mà người ta vội đi qua và biến mất. Trong Biến mất ở thư viện là cuộc chạy trốn (hay giải thoát) “vào khe của những cuốn sách, náu trong thứ bóng tối trong veo”. Là người đàn ông trong Bâng quơ khói nắng mãi bị gạt ra khỏi đường ray của gia đình, cô đơn ngay cả với những người ruột thịt. Đó là cuộc trở về của người con sau nhiều năm tháng thất lạc với chỉ một bàn tay trơ trọi bị cắt lìa trong Coi tay vào sáng mưa…Như nhiều tác phẩm trước đây, Nguyễn Ngọc Tư vẫn để phụ nữ (hay đàn bà) trở thành nhân vật trung tâm của nhiều câu chuyện. Đằng sau những ánh mắt bâng quơ, đờ đẫn là những khát khao mưu cầu hạnh phúc cháy lớn như lửa. Những bạn gái, người vợ, người mẹ luôn thèm khát được người đàn ông, người con trai của họ nhìn một cái âu yếm, trọn vẹn. Họ mong hạnh phúc của mình không chỉ kéo dài “độ vài ba tháng, cùng lắm vài ba năm” đầy chua chát như trong Tro tàn rực rỡ.Hay đơn giản như cô Quà trong Đảo tự vẽ ra những thân phận mình và làm chủ nó, dẫu đôi khi chỉ là những cay đắng, bẽ bàng. “Quà cũng hỏi Sáng cho có, cô ta mãi thêu dệt cuộc đời mình. Cái thực tại lượn lờ ở mấy cửa sông làm vợ thiên hạ là không đổi, nhưng cuộc nổi trôi cũng nhiều ngoạn mục. Buổi sáng thức dậy ở hòn Trống, rửa mặt xong Quà thành Mỹ Nhân”.Với Đảo, Nguyễn Ngọc Tư vẫn trung thành với lối kể chuyện thản nhiên, nhiều lúc dửng dưng như đã từng. Chị “làm kẻ vô can” khi bày ra tất cả những hỗn mang trong tâm trí con người thông qua dục vọng và khát khao của con người nhưng rồi vẫn không thể ngoài cuộc. Vì thế, Đảo bày ra thực tế xám ngoét ở cuộc sống ở đâu đó thị thành, trong khu công nghiệp hay những làng quê Nam bộ. Tuyên bố “Không ai chết vì ngậm lời” nhưng chị đã không giấu diếm mà nói ra hết những phần đời trong truyện của mình.Những xao động mà Nguyễn Ngọc Tư mang lại trong tâm hồn người đọc đó là cái hoang lạnh của lòng người. “Ngoài đường toàn khói nắng là khói nắng, họa nên một thứ ảnh hình rờn rỡn. Thế giới sao mà vắng tanh”.Phan Nhật PhiNhững truyện ngắn rất ngắn, nhiều người bảo nó tựa như một bài thơ viết bằng văn xuôi. Riêng tôi cảm thấy nhiều truyện không đầu không cuối, bâng quơ như một câu chuyện người này kể cho người kia, về một người thứ ba, trên một chuyến xe nóng bức, chật chội. Tập truyện ngắn “Đảo” mới ra mắt của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư là một tập hợp 17 truyện ngắn, 17 câu chuyện, 17 ẩn ức trong cô đơn và hoang vắng đến mênh mông…
17 câu chuyện của chị, rất ngắn. Như Xác bụi chưa đầy 1.500 chữ, mỗi con chữ tưởng chừng buông lơi, nhẹ tênh lại là một cuộc đấu tranh trong nhân vật nữ. Dù có làm gì, thức hay tỉnh, mộng mị hay sống rờ rỡ cùng ánh mặt trời, em ở đây gần như sống ở một phía khác, phía có người tình cũ giờ nắm xương cũng không biết phiêu dạt nơi nào. Hay trong Tro tàn rực rỡ tình yêu hình như là thứ xa xỉ lắm, mà chồng không thể dành cho vợ, khi vợ là người đến sau; cũng bởi vì tình yêu là thứ duy nhất mà người này trao cho người kia, không thể lặp lại với người thứ hai. Quan điểm này của nhà văn lặp lại ở rất nhiều truyện ngắn. Khiến tình yêu là thứ bất biến, thiêng liêng, khi nó bắt đầu ngấm qua da, vào máu là không thể dứt ra được. Tình yêu như “đóng đinh” vào tim. Và khi đã ở trong tim thì không dễ gì lay chuyển được khối óc, cho dù các nhân vật đều gặp cảnh éo le trong tình yêu hay gia đình có nhiều rạn vỡ.
Đọc văn của Tư, đôi khi thấy lòng mình như xát muối. Và mắt thì rưng rưng muốn khóc.
Trong Đi bụi, những lần hẹn hò bất thành của ngoại và bồ, những lần ngoại đi sưu tầm thêm túi xách du lịch, những lần lặng người nghe tiếng máy bay qua, những chiều nắng đẹp ngoại hay đờ đẫn “…Bồ đã chờ sẵn. Hải lưu chắc đưa tro của bồ đi khắp góc biển chân trời. Sực nhớ cuốn sách chợ Việt đã để quên lại. Ngoại muốn tra coi chợ Ngâu họp phiên vào ngày nào sau Tết. Hình như mùng bốn, phiên ấy người dương sẽ gặp người âm. Không biết bồ có nhớ chỗ đó không, có đến kịp không. Nghi lắm!” (Đi bụi). Một cuộc tình đẹp của hai người tóc còn xanh, lần lữa qua bao nhiêu lần lỡ hẹn, đến khi một người dứt áo ra đi thì tóc đã đổi màu, một người chỉ còn lại bình tro. Chợt nhớ câu thơ của nhà thơ Trần Hòa Bình “em có anh xa xót thế này sao” (Khau Vai).
Cái cảm giác xót xa, hoang hoải cứ ám ảnh người đọc, sau khi khép lại trang cuối ở truyện Củi mục trôi về. Nhiều nhân vật trong các truyện ngắn không hề nói câu gì, nhưng ánh mắt, tâm trạng của họ luôn giằng xé tâm hồn. Những con người lặng lẽ và chịu đựng để cho thời gian đi qua cuộc đời mình, mặc cho mất mát bủa vây. Trong họ luôn có những khao khát: khao khát yêu, khao khát sống cuộc đời tự do nhưng rồi lại bị trói buộc trong giới hạn hai chữ “gia đình”, để đôi khi sống mòn mỏi, có khi tuyệt vọng và chẳng biết kết thúc ở đâu.
Tập truyện Đảo của Nguyễn Ngọc Tư là những truyện ngắn tôi nghĩ rất khó viết, vì nó viết về các cảm giác. Trải từ truyện đầu tiên Biến mất ở thư viên, đến Đảo, Đường về Xẻo Đắng…truyện nào cũng nói đến cảm giác. Và đều xoay quanh yêu, thương, vui, buồn, để rồi truyện nào cũng thấy nhân vật bỏ đi, kiểu như trốn vào trong khe của những cuốn sách hay dầm mình dưới sông. Họ lìa bỏ thế giới thấy chẳng mấy vui tươi, chạy đến vào một thế giới khác có lẽ cũng mịt mù chẳng kém.
Gia nhập làng văn chương, Nguyễn Ngọc Tư mang đến một hơi thở mới lạ, đặc sệt chất Nam bộ. Đặc biệt là sau Cánh đồng bất tận, chúng tôi nhận ra mỗi lần đọc văn của chị sẽ phát hiện có rất nhiều từ mới hình như chưa có trong từ điển. Ngôn từ phong phú, lại chú trọng về cảm giác – một “vùng” những giác quan đi liền với những ý nghĩ miên man không muốn dừng bước, khiến những ai cầm tập Đảo trên tay sẽ bị níu tâm trí ở lại trong đó vì những điều có khi không nói thành lời. Đảo bắt đầu từ nội tâm và kết thúc bằng nội tâm của nhân vật. Song là thứ nội tâm ở trên một con đường gập ghềnh có nhiều chịu đựng, khát khao, nên bạn muốn tận cùng khám phá. Như lời của NXB Trẻ là “những truyện ngắn cho thấy dường như Nguyễn Ngọc Tư đang ra khỏi hiện thực của những cánh đồng để tìm đến vùng hỗn mang tâm trí con người”.Hoàng Nhung
Mời các bạn đón đọc Đảo của tác giả Nguyễn Ngọc Tư.