Đất Nước Đứng Lên

Tóm tắt cuốn tiểu thuyết Đất Nước Đứng Lên của Nguyên Ngọc

Đất Nước Đứng Lên là tiểu thuyết sử thi nổi tiếng của nhà văn Nguyên Ngọc, hoàn thành cuối năm 1955, kể về cuộc đấu tranh giữ đất, giữ làng của dân làng Kông Hoa – một buôn làng người Ba Na ở Tây Nguyên – trong cuộc kháng chiến chống Pháp của Việt Nam. Nhân vật trung tâm là anh hùng Núp, nguyên mẫu từ người thật Đinh Núp (1914–1999), Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. Tác phẩm được xem là một trong những biểu tượng lớn nhất của văn học kháng chiến Việt Nam, đoạt Giải thưởng Văn nghệ Việt Nam (1954–1955), được dịch ra nhiều thứ tiếng, chuyển thể thành phim, nhạc kịch và trích đoạn được đưa vào sách giáo khoa.

Câu chuyện mở đầu với cảnh buôn làng Kông Hoa yên bình bị thực dân Pháp xâm lược. Dân làng bị bắt đi phu, cướp bóc, đàn áp dã man. Núp – một người Ba Na trẻ tuổi, kiên cường – dần trở thành thủ lĩnh, lãnh đạo dân làng chống lại kẻ thù. Ban đầu, họ chỉ có vũ khí thô sơ, tinh thần bất khuất, nhưng dưới sự giúp đỡ của bộ đội và ảnh hưởng tư tưởng cách mạng, Núp đã thuyết phục dân làng đoàn kết, vượt qua khác biệt giữa các dân tộc để cùng nhau chiến đấu.

Khi giặc truy quét dữ dội, dân làng phải rời bỏ buôn làng, rút vào rừng sâu, đối diện vô vàn gian khổ: thiếu muối, ăn củ mài, tro tranh, rau rừng, làm rẫy ngày đêm, chịu cảnh mất mát, đói khát, bệnh tật. Núp và dân làng vẫn không khuất phục, một lòng đánh giặc, giữ đất, giữ làng. Những trận chiến oanh liệt, những hy sinh bi tráng của bok Pa, bok Sung, Xíp, Ghíp, cu Tun, chị Liêu… đã khắc họa rõ nét sức mạnh đoàn kết và ý chí bất khuất của người Tây Nguyên.

Phần cuối tác phẩm, với niềm tin vào Đảng, Bác Hồ, dân làng Kông Hoa và các buôn làng Ba Na khác đã vùng lên mạnh mẽ, đánh bại quân Pháp, bảo vệ đất đai, quê hương. Chiến thắng đi kèm với nỗi đau mất mát: nhiều người vợ, người em, người mẹ đã ngã xuống. Hình ảnh mẹ Núp gầy gò tiễn con tập kết ra Bắc là một trong những chi tiết xúc động nhất, để lại ấn tượng sâu sắc về sự hy sinh thầm lặng của người mẹ, người vợ, người dân thường trong kháng chiến.

Đất Nước Đứng Lên không chỉ là một câu chuyện kháng chiến mà còn là bản anh hùng ca về sức mạnh đoàn kết, ý chí kiên cường và khát vọng tự do của người dân Tây Nguyên nói riêng, dân tộc Việt Nam nói chung. Tác phẩm được chia thành ba phần lớn:

• Phần đầu: Khắc họa cuộc sống bình dị, gắn bó với thiên nhiên, tập quán, tín ngưỡng của người Ba Na. Sự xuất hiện của thực dân Pháp phá vỡ thế giới ấy, mang đến đau thương, áp bức, buộc dân làng phải lựa chọn giữa đầu hàng hoặc đứng lên chiến đấu.
• Phần giữa: Là hành trình dời làng, vượt qua gian khổ, đói khát, bệnh tật, mất mát, nhưng không bao giờ mất niềm tin. Sức mạnh của Núp không chỉ ở tài lãnh đạo mà còn ở khả năng cảm hóa, đoàn kết dân làng, vượt qua hủ tục, mở lòng với người Kinh, tiếp nhận tư tưởng mới.
• Phần cuối: Là cao trào chiến đấu, những trận đánh quyết liệt, sự hy sinh của nhiều người thân yêu, và cuối cùng là chiến thắng, giải phóng buôn làng, khẳng định sức mạnh đoàn kết, lòng yêu nước và khát vọng sống của cả cộng đồng.

Tác phẩm sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, đậm chất Tây Nguyên, từ đối thoại đến miêu tả thiên nhiên, phong tục, tạo nên không khí vừa hùng tráng vừa gần gũi, thân thương. Những chi tiết như “thiếu muối”, “ăn củ mài, tro tranh, rau rừng”, “mẹ Núp tiễn con tập kết”, “người Ba Na thờ Trời (Giàng)”… đều là những lát cắt chân thực về đời sống, văn hóa, tâm hồn Tây Nguyên.

Nhân vật Núp là sự tổng hòa của sức mạnh truyền thống và tư tưởng đổi mới. Anh không chỉ là thủ lĩnh kiên cường mà còn là người biết lắng nghe, tiếp thu, dám thay đổi, dám hy sinh vì cộng đồng. Qua đó, Nguyên Ngọc gửi gắm thông điệp: chỉ khi đoàn kết, vượt lên mọi khác biệt, dân tộc mới có thể chiến thắng mọi kẻ thù.

Giới thiệu kỹ hơn về tác giả Nguyên Ngọc

Nguyên Ngọc (tên thật Nguyễn Văn Báu, sinh năm 1932, Quảng Nam) là nhà văn lớn của văn học Việt Nam hiện đại, nổi bật với các tác phẩm về đề tài chiến tranh, Tây Nguyên và số phận con người trong biến động lịch sử. Ông từng là phóng viên chiến trường, hoạt động chủ yếu ở Tây Nguyên, sau này là Tổng biên tập báo Văn nghệ, Phó Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam. Bên cạnh Đất Nước Đứng Lên, ông còn nổi tiếng với Rừng xà nu, Đường chúng ta đi, Đỉnh cao, Bước đường cái, Người mẹ cầm súng…

Nguyên Ngọc được đánh giá cao bởi lối viết giàu chất sử thi, ngôn ngữ giản dị mà sâu sắc, khả năng khắc họa hình tượng nhân vật anh hùng, cộng đồng, và đặc biệt là tình cảm, văn hóa, tâm hồn của đồng bào các dân tộc thiểu số Việt Nam. Ông cũng là người có ảnh hưởng lớn trong đời sống văn học, văn hóa Việt Nam nửa sau thế kỷ XX.

Mời các bạn tải và đọc sách Đất Nước Đứng Lên của Nguyên Ngọc