Cuốn sách “Đời Tài Hoa – Tập lịch sử ly kỳ nhất của cụ thủ khoa Nguyễn Hàm Ninh – Bạn đồng bệnh của ông Cao Bá Quát” của tác giả Nguyễn Văn Đề và Dương Tụ Quán là một tác phẩm lịch sử có giá trị. Trong cuốn sách, tác giả đã kể lại cuộc đời và sự nghiệp của cụ Nguyễn Hàm Ninh, một nhân vật tiêu biểu cho tinh thần học hỏi của người Việt Nam thời đầu thế kỷ 20.
Cụ Nguyễn Hàm Ninh sinh năm 1874 tại làng Trung Trực, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Thuở nhỏ, cụ sống trong một gia đình nông dân nghèo khó nhưng rất chăm học. Năm 1899, cụ thi đỗ Cử nhân khoa Canh Tý, đứng thứ nhất trong cả nước, được ban khen “Thủ khoa đầu triều Nguyễn”. Sau khi đỗ đạt, cụ Nguyễn Hàm Ninh làm quan dưới triều vua Thành Thái nhưng không lâu sau thì xin nghỉ hưu vì không đồng tình với chính sách cai trị của triều đình.
Sau khi rời chính trường, cụ Nguyễn Hàm Ninh dành hết thời gian cho việc học hành và dạy học. Cụ tự học tiếng Pháp, tiếng Anh để có thể đọc sách vở nước ngoài. Năm 1908, cụ cùng một số bạn hữu thành lập Trường Dục Thanh – một ngôi trường tư thục đầu tiên ở Việt Nam. Trường Dục Thanh đã đào tạo ra nhiều nhân tài cho đất nước. Bên cạnh việc dạy học, cụ Nguyễn Hàm Ninh còn viết nhiều sách về lịch sử, địa lý, ngữ pháp tiếng Việt và ngoại ngữ.
Cuộc đời của cụ Nguyễn Hàm Ninh gắn liền với nhà nho yêu nước Cao Bá Quát. Hai ông cùng chung quan điểm phê phán chính sách cai trị của triều đình, cùng hướng tới mục tiêu giác ngộ dân tộc. Sau khi Cao Bá Quát bị bức hại, cụ Nguyễn Hàm Ninh đã tích cực giúp đỡ gia đình ông và tiếp tục phát huy tư tưởng của Cao Bá Quát. Hai ông trở thành biểu tượng cho tinh thần yêu nước, khoa học của người trí thức Việt Nam thời đầu cận đại.
Cuốn sách “Đời Tài Hoa” đã kể chi tiết về cuộc đời và sự nghiệp của cụ Nguyễn Hàm Ninh qua nhiều giai đoạn lịch sử. Tác phẩm còn giới thiệu nhiều tư liệu quý về những năm tháng hoạt động của Trường Dục Thanh. Đồng thời, cuốn sách cũng phản ánh cuộc đời gian khổ của nhà nho yêu nước Cao Bá Quát dưới thời Pháp thuộc. Với giá trị lịch sử và tính chân thực, cuốn sách “Đời Tài Hoa” được đánh giá là một tác phẩm quan trọng để nghiên cứu về lịch sử giáo dục và phong trào yêu nước ở Việt Nam đầu thế kỷ 20.
Đó là một tóm tắt ngắn về cuốn sách “Đời Tài Hoa – Tập lịch sử ly kỳ nhất của cụ thủ khoa Nguyễn Hàm Ninh – Bạn đồng bệnh của ông Cao Bá Quát”. Hy vọng đã cung cấp được những thông tin cơ bản về tác phẩm và hai nhân vật chính là cụ Nguyễn Hàm Ninh cùng nhà nho Cao Bá Quát dưới góc nhìn của tác giả. Mong rằng bài viết sẽ giúp độc giả hiểu thêm về lịch sử và văn hóa Việt Nam thời kỳ đầu cận đại.
Mời các bạn đón đọc Đời Tài Hoa – Tập lịch sử ly kỳ nhất của cụ thủ khoa Nguyễn Hàm Ninh – Bạn đồng bệnh của ông Cao Bá Quát của tác giả Nguyễn Văn Đề & Dương Tụ Quán.
