Đồng Quê – Phi Vân

Đồng Quê – Phi Vân
Với cốt truyện về đề tài nông thôn, tác phẩm này không phải là điều mới mẻ trong văn học. Tuy nhiên, việc phác họa bức tranh về vùng quê với đủ sắc thái và màu sắc không dễ dàng. Có thể nói đa phần tác phẩm của các nhà văn miền Nam
Đây chỉ là một số bài báo. Vì thế, cách viết cũng như nội dung đều có tính chất chân thực.
Lối viết gần như cẩu thả.
Câu chuyện có vẻ nhất thời.
Nhưng tôi đã để nguyên cho nhà xuất bản. Nghĩ rằng: hồi đó tôi đã để bút chạy theo dòng ý tưởng, dầu khéo dầu vuông, cách thức kể chuyện cũng được cái đặc điểm là ghi nhớ tâm trạng tôi lúc viết.
Hình ảnh những nhân vật trong truyện – những người đã cùng tôi sống chung – ngày nay đã mờ trong ký ức.
Kể lại một đoạn đời có lẽ là sống lại với ngày qua? Có lẽ thế. Nhưng tôi muốn xa hơn: Vẽ một bức tranh phong tục và tập quán.
Thực là quá cao vọng.
Thấy mình còn thấp kém, nhưng tôi vẫn cố gắng. Đây chỉ là những bài đầu, tôi ước mong sẽ có thể viết thêm.
Nếu chưa làm hài lòng độc giả với những bài đúng theo nguyên tắc tôi đã tự vạch, thì xin hẹn lại ở những bài sau.
PHI-VÂN. Phi Vân (1917-1977) là một nhà báo, nhà văn chuyên viết thể loại truyện vừa và tiểu thuyết mang sâu đậm dấu ấn Nam bộ trước 1954.
Phi Vân tên thật là Lâm Thế Nhơn, sinh năm 1917 trong một gia đình trung lưu ở thị xã Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu. Ông chuyên viết phóng sự, truyện ngắn cho những tờ báo, tạp chí ở miền Nam trước đây như Tiếng Chuông, Dân Chúng, Tiếng Dân (của cụ Huỳnh Thúc Kháng) và làm chủ bút tờ Thủ Đô thời báo.
Ông có lối viết linh hoạt, gọn gàng, pha chút hóm hỉnh, làm cho độc giả khóc, cười theo từng cảnh đời, từng nhân vật.
Bối cảnh trong các tác phẩm của ông là làng quê Nam bộ xa xôi hẻo lánh với những người nông dân chất phác, cục mịch sống với tập tục cổ hẹn, lạc hậu và cuộc sống cực nhọc tối tăm. Chỗ hứng thú của quyển phóng sự ấy là nó cho ta thấy những phong tục cũ kỹ ở thôn quê, những tin tưởng dị đoan của hạng bình dân lao động. Nó cho ta thấy những cuộc giao tiếp, xung đột giữa bọn điền chủ và tà điền, những tâm hồn mộc mạc trong bọn này và những oai quyền thế lực của bọn kia. Đọc qua, chúng ta thấy mình lẽn lỏi chốn đồng quê, đang mục kích những cuộc tụ họp chơi bời, những cảnh cần lao rộn rĩp. Thỉnh thoảng như đưa lại giọng hò trầm bổng trong đám gặt, như phất lại mùi thơm thanh đạm của lúa vàng.
Tác giả lại còn dắt ta đi quanh co trong những sông rạch ở vùng Bạc Liêu và sau mấy ngày đào chơi mệt mỏi, tác giả dừng lại cho ta thấy một cảnh sắc êm đềm: trên bờ sông Trèm, lửng lơ mấy làn khói trắng bốc lên và dưới hàng dừa xanh tươi, một thiếu phụ ẩm con đứng đợi chồng về, lâu lâu đuổi bầy gà đang bơi trên giống rau cải. Hoặc giữa đêm trường vắng vẻ, chiếc thuyền xuôi mái theo Rạch Bằn, tác giả mời ta trông lên bờ sau hàng dừa nước ẩm ương, một vài ánh đèn le lói; nghe từ xa đưa lại tiếng chày giã gạo, tiếng chó sủa đêm…
Cho được kể lại rất tài tình những điều quan sát rất kỹ càng, làm cho ta như nghe, như thấy, lúc cảm, lúc vui, tất phải nhờ một ngọn bút tỉ mỉ mà linh hoạt, một giọng văn thành thật mà hữu duyên, một cách viết tự nhiên, không rườm rà mà đầy đủ.
Ông Phi Vân đã gồm cả mấy điều kiện ấy: Quyển phóng sự của ông như một tấn tuồng gay cấn đặt trong cảnh trí xanh tươi; hay là – muốn nói cho rõ hơn – nó là một “nông kịch” chia ra nhiều lớp: có hồi hộp, có vui cười và và sau rốt kết cuộc rất thương tâm, khiến cho độc giả phải ngậm ngùi cảm động.
Có lẽ đó là bài luận lý sâu sắc mà tác giả không muốn chỉ cho rõ ràng, để ta tự hiểu ngầm mà thương hại cho hạng nông dân lao lực. Họ chỉ sống một cuộc đời mộc mạc, siêng năng; nhưng mãn kiếp phải làm nạn nhân cho bọn giàu sang thế lực. Mà cả thảy chúng ta, theo như tác giả nói lại là “nạn nhân của một thời kỳ”; cho nên đối với mọi người ta nên để lòng thương hại và thứ dung, và nên cầu nguyện cho chốn đồng quê được chút vui tươi yên ổn…
(Mời các bạn đón đọc Đồng Quê của tác giả Phi Vân.)