Cuốn sách “Giải mã hoóc-môn Dopamine” thực sự đề cập đến một khía cạnh quan trọng của cuộc sống: mối quan hệ giữa niềm vui và nỗi đau, và vai trò của hoóc-môn dopamine trong quá trình này. Điều này đặt ra câu hỏi về cách chúng ta cân bằng giữa việc tìm kiếm niềm vui và đối mặt với nỗi đau trong cuộc sống hàng ngày.
Việc hiểu rõ cơ chế hoạt động của dopamine, hoóc-môn liên quan đến trạng thái kích thích và niềm vui, có thể giúp chúng ta tự điều chỉnh cảm xúc và hành vi của mình một cách hiệu quả hơn. Đồng thời, nhận thức về việc đối diện với nỗi đau cũng là một phần không thể thiếu trong việc phát triển sức khỏe tinh thần.
Tuy nhiên, việc áp dụng kiến thức khoa học này vào cuộc sống thực tế cần sự kết hợp với sự hiểu biết và kinh nghiệm cá nhân. Chỉ khi kết hợp được khoa học và trải nghiệm, chúng ta mới có thể thực sự đạt được sự cân bằng và hạnh phúc trong cuộc sống.
Đọc cuốn sách các bạn sẽ hiểu được nội dung:
PHẦN I: THEO ĐUỔI LẠC THÚ
Chương 1 Những cỗ máy thủ dâm của chúng ta
Chương 2 Chạy trốn nỗi đau
Chương 3 Cán cân lạc thú và nỗi đau
PHẦN II: TỰ RÀNG BUỘC
Chương 4 Kiêng khem dopamine
Chương 5 Không gian, thời gian và ý nghĩa
Chương 6 Cán cân bị gãy?
PHẦN III: THEO ĐUỔI NÔI ĐAU
Chương 7 Ấn về phía nỗi đau của cán cân
Chương 8 Trung thực tuyệt đối
Chương 9 Cảm giác xấu hổ tích cực
PHẦN KẾT: BÀI HỌC CÂN BẰNG
Lời cảm ơn
Chú thích
Tài liệu tham khảo
Cuốn sách này không chỉ là một nguồn kiến thức về hoóc-môn dopamine, mà còn là hướng dẫn cho chúng ta về cách tiếp cận một cách cân nhắc với niềm vui và nỗi đau, từ đó giúp chúng ta sống một cuộc sống đầy đủ và ý nghĩa hơn. Mời các bạn đón đọc cuốn sách Giải Mã Hoóc-Môn Dopamine của tác giả Anna Lembke
—-
Hoóc-môn Dopamine là gì?
Dopamine là một chất dẫn truyền thần kinh tự nhiên trong cơ thể con người và động vật. Nó được sản xuất trong não và tham gia vào việc truyền tín hiệu hiệu giữa các tế bào trong kinh tế. Dopamine có vai trò quan trọng trong nhiều chức năng thần kinh như cảm xúc, học tập, tập trung và quyết định.
Ngoài ra, Dopamine còn được gọi là hormone hạnh phúc vì nó có khả năng kích thích các vùng không liên quan đến việc thụ hưởng, đưa lại cảm giác vui vẻ và hạnh phúc. Nếu mức độ dopamine trong cơ thể quá cao hoặc quá thấp, có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe và tâm lý khác nhau. Ví dụ, thiếu dopamine có thể dẫn đến bệnh Parkinson, trong khi sử dụng quá mức dopamine có thể gây nghiện và gây ra các vấn đề tâm lý như rối loạn cảm xúc và mất ngủ. Tất cả những mặt tác động tích cực và tiêu cực của Dopamine đều sẽ được trình bày chi tiết trong danh sách Giải mã hoóc-môn Dopamine.
Giải mã hoóc-môn Dopamine – Sống cân bằng trong thời đại tạm thời
Cuốn sách Giải mã hoóc-môn Dopamine này nói về các chủ đề xoay quanh “lạc thú”. Nó cũng nói về nỗi đau. Nhưng trên hết, nó nói về mối quan hệ giữa lạc thú và nỗi đau, cũng như tầm quan trọng của việc hiểu được mối quan hệ đó để sống một cuộc đời đúng nghĩa.
Các nhà khoa học sử dụng dopamine như một loại tiền tệ chung để đo khả năng gây nghiện của mọi trải nghiệm. Càng nhiều dopamine trên đường dẫn truyền củng cố của não, khả năng gây nghiện càng cao.
Bên cạnh việc phát hiện ra dopamine, một trong những phát hiện khoa học thần kinh đáng chú ý nhất trong thế kỷ vừa qua chính là việc bộ não lý thú và nỗi buồn ở cùng một vị trí xử lý. Hơn nữa, lạc thú và nỗi đau có vai trò như hai phía đối lập của một cán cân.
Ai trong chúng ta cũng đều trải qua khoảnh khắc muốn ăn thêm một thanh sô-cô-la, hay muốn một cuốn sách, một bộ phim hoặc một trò chơi thú vị nào đó kéo dài mãi mãi. Khắc phục mong muốn đó là khi cán cân lạc thú-nỗi đau khi không hướng về phía sau nỗi buồn.
Mục đích của cuốn sách Giải Mã Hoóc-Môn Dopamine này là giải mã khoa học thần kinh của cơ chế khen thưởng, từ đó cho phép chúng ta đạt đến trạng thái cân bằng tốt hơn, lành mạnh hơn giữa lạc thú và nỗi buồn.
Nhưng khoa học thần kinh là chưa đủ. Chúng ta còn cần đến kinh nghiệm sống của con người. Nói lại, bí quyết để có được một cuộc sống cân bằng là kết hợp khoa học ham muốn với sự hiểu biết từ kinh nghiệm phục hồi của chính những người trong cuộc.
************
Cuốn sách Giải Mã Hoóc-Môn Dopamine này kể về 2 nhân vật chính: sự thỏa mãn (pleasure) và nỗi đau (pain) liên quan đến dopamine – một chất dẫn truyền thần kinh khiến chúng ta cảm thấy hưng phấn. Vì sao khi tập luyện thể thao nặng nhọc, sau đó bạn cảm thấy rất thoải mái? Đó là do cơ thể tiết ra dopamine. Cảm giác đó ai mà chẳng thích nhỉ.
Nhưng bên cạnh sự thỏa mãn, bên trong chúng ta cũng còn cảm thấy đau đớn nữa. Nghịch lý thay, cả 2 nguồn cơn này đều được bộ nào xử lý cùng một nơi. Tuy đối nghịch, chúng lại được đặt lên 2 bàn cân và cơ thể chúng ta sẽ điều chỉnh cho cán cân này có xu hướng trở về trạng thái cân bằng. Do đó, dù bạn có muốn thỏa mãn nhiều và liên tục đi chăng nữa, đến một mức độ nào đó, bạn sẽ cảm thấy sự thỏa mãn đó giảm dần và “cán cân” dịch chuyển về phía nỗi đau để trở lại trạng thái cân bằng của nó. Do đó, việc phải chịu đựng nỗi đau hay cảm giác thỏa mãn là những điều cần diễn ra trong cuộc sống.
Nhưng mà, con người mà, ai mà chả thích sung sướng và nhàn hạ. Chúng ta xem một clip ngắn trên tiktok thấy hay quá, dopamine tiết ra trong cơ thể. Rồi chúng ta sẽ nhấn vào clip tiếp theo, tiếp theo nữa chỉ để cảm nhận được dopamine đó liên tục sản sinh. Nhưng một điều mà bạn không nhận ra, bạn xem clip đầu tiên thấy rất hay, nhưng nếu xem lại clip đó sẽ thấy không còn vui nữa, vì dopamine không thể sản sinh mãi được, trên “cán cân kia”, chúng sẽ dịch chuyển và giảm bớt sự hưng phấn để trở lại cán cân cân bằng.
Tóm lại, để đạt được trạng thái cân bằng, cảm thấy thỏa mãn bởi những điều đơn giản và nhỏ bé trong cuộc sống thì chúng ta phải đối mặt và chịu đựng nỗi đau, mà không có một con đường tắt nào khác. Nỗi đau, ngược lại cũng sẽ sản sinh ra dopamine để cân bằng. Khi chúng ta đau đớn, cơ thể sẽ tự động cân bằng, tiết ra dopamine để làm dịu cơn đau. Như mình đã kể ví dụ về việc tập thể dục ở trên.
Vì sao cuốn sách Giải Mã Hoóc-Môn Dopamine này mình thấy hay? Như đã kể câu chuyện cá nhân từ đầu, mình nhận ra sau 3 tháng lockdown ở nhà được sung sướng, sống nhàn hạ thì khả năng chịu đựng của mình cũng kém đi. Và cuộc sống hiện đại ngày nay cũng tương tự, mọi thứ đến với chúng ta quá dễ dàng (Age of indulgence như tên cuốn sách):
- Tìm nguồn vui? Lướt facebook, ticktok, youtube…
- Muốn tìm kiếm thông tin? Google là có…
- Mọi sự rất dễ dàng như vậy, nhưng chúng ta không hề hạnh phúc hơn ông bà mình trước đây, tỷ lệ trầm cảm và các bệnh về sức khỏe tinh thần ngày một tăng. Vậy làm sao để tìm thấy cân bằng?
- Đó là đón nhận nỗi đau như một điều cần có trong cuộc sống.
Bằng việc đọc cuốn sách Giải Mã Hoóc-Môn Dopamine này và đón nhận những thông tin mới thì mình đã quay trở lại cuộc sống bình thường nhanh hơn mình nghĩ. Mình cũng không còn lẩn tránh những buổi đi chạy ngoài trời mà cố gắng vượt qua sự khó khăn đó, và cuối cùng thứ mình nhận lại được đó là cảm giác vô cùng thỏa mãn sau những buổi tập như vậy. Thay vì cảm thấy đang phải khổ sở làm thì mình nghĩ rằng việc vượt qua những cảm giác không thoải mái đó sẽ là cách nhanh nhất để mình có thể catch up được với khối lượng tập luyện như trước kỳ lockdown.
Những điều mình vừa nhắc đến là những thứ mà mình cho là hay ho mà mình nhận được từ cuốn sách này. Nhưng mình vẫn cảm thấy cuốn sách Giải Mã Hoóc-Môn Dopamine hơi nặng về các vấn đề sức khỏe và bệnh lý nghiêm trọng khác như: ma túy, chất kích thích, sex… vì xuyên suốt cuốn sách là những câu chuyện về các bệnh nhân mắc nghiện của tác giả. Mình thấy nó hơi nặng nề và nhiều lúc phải bỏ qua vì cảm thấy không có chút liên hệ với bản thân.