Giải Phẫu Cái Tự Ngã: Cá Nhân Chọi Với Xã Hội là một tác phẩm nổi tiếng của tác giả Nhật Bản Takeo Doi, ra mắt lần đầu tiên vào năm 1971. Trong cuốn sách này, tác giả đã phân tích sâu sắc về bản chất của cái “tự ngã” trong văn hóa Nhật Bản và cách mà cái “tự ngã” này tương tác với xã hội xung quanh.
Theo Takeo Doi, trong văn hóa Nhật Bản, cái “tự ngã” được hiểu theo nghĩa rộng là sự tự nhận thức và ý thức của con người về bản thân mình. Tuy nhiên, khác với các nền văn hóa Tây phương, ở Nhật Bản, cái “tự ngã” không phải là một thực thể độc lập mà luôn được hiểu trong mối tương quan với những người xung quanh. Cái “tự ngã” của người Nhật không bao giờ tách rời khỏi môi trường xã hội và luôn được định hình bởi những mối quan hệ xã hội.
Do đó, theo Doi, người Nhật có xu hướng coi trọng sự hòa hợp với nhóm và tránh xung đột hơn là sự khẳng định cá nhân. Họ có khuynh hướng che giấu cảm xúc và suy nghĩ cá nhân để tránh gây mâu thuẫn, mà thay vào đó lắng nghe và thích ứng với ý kiến chung. Điều này phản ánh qua việc người Nhật thường sử dụng các cụm từ như “tập thể”, “chúng ta” thay vì “tôi” khi diễn đạt.
Bên cạnh đó, Doi cũng chỉ ra rằng, trong xã hội Nhật, trẻ em thường được dạy để nhận thức đến bản thân mình qua mắt người khác, chứ không phải qua cảm nhận cá nhân. Điều này dẫn đến việc người Nhật có xu hướng coi trọng việc duy trì “mặt mũi” và hình ảnh xã hội của bản thân. Họ thường tránh các hành động có thể gây mất lòng người khác, dù đó có thể là hành động đúng đắn.
Do vậy, theo Doi, trong khi phương Tây coi trọng sự khẳng định cá nhân, người Nhật lại đặt trọng tâm vào việc duy trì sự hài hòa với cộng đồng. Đây chính là nguồn gốc của những đặc điểm nổi bật trong tính cách quốc gia Nhật Bản như lòng trung thành, sự nhượng bộ, và tránh xung đột.
Trong phần sau của cuốn sách, Doi đã phân tích chi tiết hơn về cách thức mà cái “tự ngã” Nhật Bản tương tác với xã hội thông qua các mối quan hệ xã hội khác nhau như gia đình, trường học, nơi làm việc.
Cụ thể, về gia đình, Doi chỉ ra rằng trong gia đình Nhật, trẻ em thường phải học cách nhường nhịn và thích ứng với ý kiến của cha mẹ, anh chị em. Sự khẳng định cá nhân bản thân gần như không được đề cao. Bên cạnh đó, người Nhật cũng có xu hướng che giấu cảm xúc cá nhân trong gia đình để duy trì sự hòa hợp.
Ở trường học, Doi chỉ ra rằng hệ thống giáo dục Nhật đặc biệt nhấn mạnh tính kỷ luật, tôn trọng cấp trên. Học sinh thường phải học cách nhường nhịn và chấp nhận ý kiến tập thể lớp học. Sự cạnh tranh cá nhân không được khuyến khích. Tương tự, tại nơi làm việc, Doi chỉ ra việc người lao động Nhật thường phải hy sinh quyền lợi cá nhân để phục vụ lợi ích công ty
Mời các bạn đón đọc Giải Phẫu Cái Tự Ngã: Cá Nhân Chọi Với Xã Hội của tác giả Takeo Doi.
