Khế Ước Xã Hội của Jean-Jacques Rousseau là một trong những tác phẩm kinh điển của triết học chính trị. Trong tác phẩm này, Rousseau đã đề xuất một mô hình xã hội dựa trên nguyên tắc tự do, bình đẳng và hợp tác. Rousseau cho rằng con người tự nhiên là tốt bụng và hài hòa, song bị xã hội hóa làm hỏng. Do đó, ông đề xuất lập ra một “Khế ước xã hội” để tạo ra một xã hội mới mà trong đó mọi người đều bình đẳng và tự do.
Trong phần đầu của tác phẩm, Rousseau đã phân tích về tình trạng tự nhiên của con người trước khi có xã hội. Theo Rousseau, trong tình trạng tự nhiên, con người không có sự khác biệt về giai cấp hay đẳng cấp, mọi người đều bình đẳng và tự do. Con người tự nhiên không biết đến sở hữu tư nhân, không có khái niệm về “của riêng tư”. Nhu cầu của con người chỉ dừng lại ở những nhu cầu cơ bản để duy trì sự sống. Trong tình trạng này, con người sống theo bản năng, không biết đến lý trí.
Tuy nhiên, khi xã hội hình thành, tình trạng tự nhiên của con người bị xáo trộn. Theo Rousseau, sự ra đời của tư hữu là điều đầu tiên gây rối loạn xã hội. Khi con người bắt đầu chiếm hữu đất đai và tài sản, khái niệm “của riêng tư” ra đời và mang lại sự bất bình đẳng. Những người giàu có bắt đầu chiếm hữu nhiều đất đai và tài sản hơn, trong khi đa số người nghèo khổ phải sống trong cảnh thiếu thốn. Điều này dẫn đến xung đột và mâu thuẫn trong xã hội.
Bên cạnh đó, sự phát triển của ngôn ngữ, thương mại và tiền tệ cũng góp phần làm xáo trộn tình trạng tự nhiên của con người. Khi trao đổi hàng hóa trở nên phổ biến, con người bắt đầu so sánh giá trị của hàng hóa thông qua tiền tệ. Điều này dẫn đến sự xuất hiện của định giá vật chất và niềm tự hào dựa trên sở hữu tài sản. Con người bắt đầu so sánh và ganh đua về sự giàu có, từ đó mang lại nhiều xung đột.
Ngoài ra, sự hình thành của chính quyền cũng làm mất đi tự do tự nhiên của con người. Khi có nhà nước và luật pháp, mọi người không còn được tự do làm những gì mình muốn mà phải chịu sự chi phối của nhà cầm quyền. Điều này đánh dấu sự kết thúc của tình trạng tự nhiên và bắt đầu quá trình xã hội hóa con người.
Trong phần thứ hai của tác phẩm, Rousseau đề xuất một giải pháp để khắc phục những bất công và mâu thuẫn do sự hình thành xã hội gây ra. Đó là việc lập ra một “Khế ước xã hội” giữa các cá nhân. Theo Rousseau, khế ước xã hội là một thỏa thuận tự nguyện giữa các cá nhân nhằm tạo ra một cộng đồng chính trị mới, trong đó mọi người đều bình đẳng và tự do.
Khi tham gia khế ước xã hội, mỗi cá nhân đồng ý từ bỏ một phần quyền tự nhiên của mình để đổi lấy sự bảo vệ quyền lợi chung của cộng đồng. Cụ thể, các cá nhân từ bỏ quyền tư hữu tài sản riêng và chấp nhận sở hữu chung.
Mời các bạn đón đọc Khế Ước Xã Hội của tác giả Jean-Jacques Rousseau.
