Kho Tàng Truyện Trạng Việt Nam Tập 3 là một kho lưu trữ tuyệt vời của hàng trăm câu chuyện hài hước đến từ nhiều vùng đất khác nhau. Tập hợp này mang đến cho độc giả không chỉ sự giải trí mà còn sự sáng tạo và ý vị đa dạng. Nội dung phong phú của truyện Trạng không chỉ phản ánh đời sống xã hội mà còn dựa trên quan điểm đạo đức và trí tuệ của nhân dân. Những câu chuyện về ông Trạng từ các vùng miền Bắc, Trung, Nam hay các dân tộc anh em như Mường, Tày, H’Mông, Thái càng làm cho tập sách trở nên đa dạng và sinh động hơn bao giờ hết.
Bên cạnh việc miêu tả vùng quê, làng cười, tập sách cũng nêu bật về khoa cử xưa và danh sách các Trạng nguyên được tôn vinh. Ngoài ra, việc tập hợp ý kiến từ các nhà nghiên cứu về Truyện Trạng cũng giúp bổ sung kiến thức cho người đọc. Truyện Trạng không chỉ đặc sắc ở người Kinh mà còn tồn tại nổi bật ở các dân tộc thiểu số.
Với ba mảng truyện gắn kết nhau, từ truyện về các ông trạng nguyên đến các ông trạng dân gian và làng trạng cười, sự tương tác giữa các nhân vật và văn hóa dân gian thể hiện rõ sự sáng tạo và độc đáo của truyện Trạng. Tập sách không chỉ là giữ bí mật về lịch sử văn học dân gian mà còn là một nguồn kiến thức giá trị để tìm hiểu về văn hóa Việt Nam truyền thống.Nhưng khi đã có chuyện, thì người ta nhớ chuyện chứ không nhất thiết nhớ đến người. Chuyện thật sẽ trở thành giai thoại để mang thêm giá trị văn học thẩm mĩ, nhiều hơn là giá trị sử liệu. Có thể có chuyện ông trạng này đem ghép cho ông trạng kia, hay được thêm thắt. Rồi có cả những người không đỗ đạt vẫn được tôn là trạng. Cũng có thể, quá trình sáng tạo dân gian, nhân vật trạng còn mang cả dấu vết: các nhân vật thông minh, tài trí rong truyện cổ tích thần kỳ, truyện cổ tích sinh hoạt. Sự tiếp nối, tiếp biến của hàng loạt các mốt, chỉ tiết của truyện cổ tích xuất hiện trong một số truyện trạng là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, lý tưởng thẩm mỹ, cảm hứng sáng tạo của truyện trạng dân gian không giống như ở truyện cổ tích. Ở truyện trạng dân gian, cảm hứng phê phán đã tạo nên tiếng cười trào lộng.
TRUYỆN VỀ CÁC TRẠNG NGUYÊN vi muốn. theo ông Đào Duy Anh trong Hán Việt từ điển, được định nghĩa là “người đậu đình th?” (tức khơâ thi ở cấp quốc gia, mở tại triều đình và thường nhà vua tham gia trực tiếp hỏi bài). Còn ông Huỳnh Tịnh Của, trong Đại Nam quốc âm tự vị, thì giải thích: “Tước đỗ đầu trong hàng tấn Šï. Trong nền khoa cử xưa, Trạng nguyên là học vị cao nhất, một danh hiệu tột đỉnh vĩnh quảng tiến con đường học vấn của các nho sĩ. Để đạt được học vị này, thí sinh ngoài việc “thập niên đăng hỏa,” dùi mài kinh sử của thánh hiền, phải trải qua một loạt kỳ thị. Đầu tiên là thị hương, mở ở từng địa phương cấp tính hay liên tỉnh. Thí sinh đỗ trong kỳ thi lần này chia làm hai loại: tớẠï một, gồm có các danh hiệu cống, cử, chén, Sïrh, hoặc hương tiến, hương cống (đời Minh Mạng gọi là Cử nhân); loại hai gọi là sinh đồ (đời Minh Mạng gọi là Tú tài). Những thí sinh đỗ ở hạng một, sau đó được về kinh đô dự hai kỳ thi hội và thi đình. Những người đỗ đầu ở hai kỳ thi này được mang danh hiệu Thái học sinh, hoặc Tiến sĩ, thay đổi tùy theo từng triều đại. Tiến sĩ lại chia thành sáu bậc – Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa thuộc đệ nhất giáp, còn gọi là “Tam khôi”; (Thời nhà Nguyễn không đặt danh hiệu Trạng nguyên). Kế đến đệ nhị giáp, mà người đỗ gọi là Hoàng giáp (có thời gọi là tiến sĩ xuất thân). Cuối cùng đệ tam giáp, người đỗ đồng tiến sĩ xuất thân, mà trong dân gian quen gọi là ông Nghè. Ngày xưa, ông trạng, ông nghè là niềm mơ ước của những sĩ tử, những người theo nghiệp bút nghiên. Đó cũng là mơ ước của nhiều tầng lớp khác trong xã hội, “Võng anh đi trước, võng nàng theo sau”. Như vậy, đỗ trạng nguyên hay đình nguyên, nói chung rất khó. Thí sinh phải vượt qua bao cửa ải đầy gian lao, bởi vì thí sinh thì có đến hàng ngàn, nhưng danh hiệu trạng nguyên chỉ có một hoặc hai. Thành ra, ai đạt được vinh quang này phải là người xuất chúng, thông minh tột bậc. Nhìn lại lịch sử khoa cử Việt Nam dưới thời phong kiến, suốt cả chặng đường dài gần mười thế kỷ (1075 – 1919), các vương triều phong kiến đã tổ chức được 185 khoa thi, tuyển chọn được gần 3.000 tiến sĩ, trong số đó chỉ có 56 vị đạt danh hiệu trạng nguyên (2 Trạng nguyên được người xưa hết lời ca ngợi, ngưỡng mộ, coi như là những bậc kiệt hiệt trong làng Nho là vì lẽ ấy. Mời các bạn đón đọc Kho Tàng Truyện Trạng Việt Nam Tập 3 của tác giả Nhiều Tác Giả.
