Cuốn “Lịch Sử Chiến Tranh Peloponnese” của nhà sử học người Hy Lạp cổ đại Thucydides mô tả cuộc chiến tranh kéo dài 27 năm giữa liên minh thành bang Sparta và đồng minh chống lại liên minh do thành bang Athens lãnh đạo từ năm 431 TCN đến năm 404 TCN. Đây là cuộc chiến tranh lớn nhất trong lịch sử Hy Lạp cổ đại và cuốn sách của Thucydides được coi là một trong những tác phẩm lịch sử quan trọng nhất.
Thucydides đã mô tả chi tiết diễn biến của từng giai đoạn trong cuộc chiến tranh dựa trên những nghiên cứu kỹ lưỡng và chính xác. Ông đã chia cuộc chiến tranh thành 8 giai đoạn và mô tả chi tiết những sự kiện quan trọng như nguyên nhân bắt đầu cuộc chiến, các trận đánh trên bộ và trên biển, các cuộc vây hãm thành phố, phe phái chính trị trong hai liên minh…
Giai đoạn 1 diễn ra từ năm 431 TCN đến năm 428 TCN. Nguyên nhân dẫn đến cuộc chiến bắt nguồn từ sự bành trướng quyền lực và ảnh hưởng của Athens trên biển cả và sự bất mãn của Sparta cùng các đồng minh. Hai bên đã đụng độ quân sự ở khắp các vùng đất và biển Aegea. Giai đoạn này chứng kiến những trận đánh đầu tiên như trận Potidaea và trận Corinth.
Giai đoạn 2 diễn ra từ năm 428 TCN đến năm 425 TCN. Sparta đã phát động một chiến dịch quy mô lớn nhằm vào Athens, bao gồm cả cuộc vây hãm thành phố này bằng đường bộ lẫn đường biển. Tuy nhiên các nỗ lực của họ đều thất bại. Đáp lại, hải quân Athens do nhà lãnh đạo quân sự xuất sắc Demosthenes chỉ huy đã giành được một số thắng lợi quan trọng ở vùng Peloponnese.
Giai đoạn 3 diễn ra từ năm 425 TCN đến năm 423 TCN. Đây là giai đoạn Sparta tập trung lực lượng để tấn công đảo Lesbos – đồng minh quan trọng của Athens trên biển. Cuộc vây hãm thành phố Methymna thành công đã khiến toàn bộ đảo rơi vào tay liên minh Sparta-Peloponnese. Sau thất bại này, hải quân Athens phải chịu tổn thất nặng nề trong trận đánh tại hải cảng Pylos.
Giai đoạn 4 diễn ra từ năm 423 TCN đến năm 421 TCN. Đây là giai đoạn ngắn ngủi nhưng có ý nghĩa quan trọng. Sau những thất bại ban đầu, hải quân Athens dưới sự chỉ huy của hai vị tướng là Demosthenes và Cleon đã giành chiến thắng quyết định trước hải quân Sparta tại trận Amphipolis và Eion. Sau đó hai bên ký kết hòa ước Nicias, chấm dứt giai đoạn chiến tranh đầu tiên.
Giai đoạn 5 diễn ra từ năm 421 TCN đến năm 415 TCN. Thời kỳ này là giai đoạn hòa bình theo hòa ước Nicias. Tuy nhiên căng thẳng giữa hai phe vẫn chưa được giải quyết triệt để. Năm 415 TCN, quân đội Athens do nhà lãnh đạo quân sự người nổi tiếng Alcibiades dẫn đầu đã tiến hành cuộc viễn chinh lớn nhằm chinh phục đảo Sicilia thuộc lãnh thổ của Carthage.
Giai đoạn 6 diễn ra từ năm 415 TCN đến năm 413 TCN. Đây là giai đoạn quan trọng khi quân đội Athens gặp thất bại nặng nề trong cuộc viễn chinh Sicilia. Toàn bộ lực lượng hơn 200 tàu chiến và hàng chục nghìn binh sĩ đều bị tiêu diệt.
Mời các bạn đón đọc Lịch Sử Chiến Tranh Peloponnese của tác giả Thucydides.
