Cuốn sách “Lịch Sử Nam Tiến Của Dân Tộc Việt Nam” của tác giả Trúc Khê là một công trình nghiên cứu kỹ lưỡng về quá trình di cư, khai phá và định cư của người Việt ở vùng đất Nam Bộ từ thế kỷ XV đến thế kỷ XIX. Cuốn sách đã khảo sát, tổng hợp và phân tích một lượng lớn các nguồn tư liệu lịch sử khác nhau như sách vở, biên niên sử, các ghi chép của nhà truyền giáo, các tài liệu hành chính để làm sáng tỏ quá trình di cư và định cư của người Việt ở vùng đất mới phía Nam.
Theo tác giả, quá trình Nam tiến của người Việt có thể chia làm 4 giai đoạn chính:
Giai đoạn đầu tiên kéo dài từ thế kỷ XV đến đầu thế kỷ XVI. Đây là giai đoạn sơ khai với những đợt di cư nhỏ lẻ của người Việt từ vùng đồng bằng Bắc Bộ xuống khai phá vùng đất mới ở Nam Bộ. Họ tập trung định cư dọc theo sông Tiền, sông Hậu và vùng Đồng Tháp Mười.
Giai đoạn thứ hai từ đầu thế kỷ XVI đến cuối thế kỷ XVII là giai đoạn mở rộng và củng cố. Số lượng người di cư ngày càng đông, họ khai phá và canh tác ở những vùng đất mới xa hơn về phía Nam và Tây Nam. Nhiều làng mạc, xã được hình thành, đời sống kinh tế – xã hội dần ổn định.
Giai đoạn thứ ba diễn ra từ cuối thế kỷ XVII đến đầu thế kỷ XIX là giai đoạn phát triển mạnh mẽ. Lòng người di cư ngày càng đông đảo, họ lan tỏa khắp các vùng đất mới từ Đồng Tháp đến Cà Mau. Nhiều vùng quê mới hình thành, kinh tế phát triển đa dạng hóa.
Cuối cùng, giai đoạn thứ tư bắt đầu từ đầu thế kỷ XIX là giai đoạn hoàn thiện. Quá trình khai phá và định cư cơ bản hoàn tất, đời sống người dân được cải thiện rõ rệt. Bước sang thế kỷ XX, người Việt đã cư trú khắp Nam Bộ và trở thành chủ nhân chính thức của vùng đất mới này.
Bên cạnh việc phân chia quá trình Nam tiến thành các giai đoạn, tác giả Trúc Khê còn phân tích kỹ lưỡng về những nguyên nhân chính dẫn đến các đợt di cư lớn của người Việt xuống Nam. Theo đó, nguyên nhân chủ yếu là sự tăng dân số mạnh mẽ của các vùng đồng bằng Bắc Bộ đã dẫn đến tình trạng đất canh tác khan hiếm. Bên cạnh đó, những biến cố lịch sử như chiến tranh loạn lạc cũng khiến người dân phải tản cư xuống vùng đất mới phía Nam.
Cuốn sách cũng đi sâu phân tích về các hoạt động kinh tế chính của người dân sau khi di cư vào Nam, như nông nghiệp lúa nước, trồng dứa, chăn nuôi, đánh cá, buôn bán… Đặc biệt, tác giả Trúc Khê đã dành nhiều trang giấy phân tích về hệ thống thủy lợi phức tạp mà người Việt đã xây dựng nhằm khai thác triệt để các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Điều này phản ánh sự thông minh, sáng tạo và tài năng canh tác của cư dân Việt.
Ngoài ra, cuốn sách cũng phân tích kỹ về các hoạt động văn hóa – tôn giáo như tục thờ cúng tổ tiên, xây dựng đình làng, miếu mạo, phát triển nghề thủ công minh…đã góp phần hình thành nên bản sắc văn hóa đặc sắc của người dân Nam Bộ.
Tổng kết, cuốn sách “Lịch Sử Nam Tiến Của Dân Tộc Việt Nam” của tác giả Trúc Khê là một công trình nghiên cứu có ý nghĩa to lớn về lịch sử dân tộc. Nó đã làm sáng tỏ quá trình hình thành, phát triển của vùng đất Nam Bộ cũng như bản sắc văn hóa đặc sắc của người dân nơi đây. Cuốn sách góp phần tôn vinh tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường của dân tộc Việt Nam trong suốt quá trình khai phá và xây dựng quê hương.
Mời các bạn đón đọc Lịch Sử Nam Tiến Của Dân Tộc Việt Nam của tác giả Trúc Khê.
