Cuốn sách “Lợi Thế Cạnh Tranh Quốc Gia” của Michael E. Porter được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1990. Trong đó, tác giả đã đưa ra một khung khái niệm mới về lợi thế cạnh tranh quốc gia và phân tích chi tiết về nguồn gốc của lợi thế cạnh tranh đối với các quốc gia khác nhau. Cuốn sách đã trở thành một trong những tác phẩm kinh tế học ảnh hưởng nhất trong lĩnh vực phát triển kinh tế và chiến lược quốc gia.
Theo Porter, lợi thế cạnh tranh quốc gia không chỉ được xác định bởi những yếu tố truyền thống như tài nguyên thiên nhiên, nhân công rẻ hoặc vị trí địa lý. Mà nó phụ thuộc vào khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong một quốc gia, được xác định bởi môi trường kinh doanh và chiến lược cạnh tranh của chính phủ. Các yếu tố then chốt bao gồm: các điều kiện yếu tố về cơ sở hạ tầng, công nghệ và ngành công nghiệp liên quan, tính khả thi của chiến lược kinh doanh.
Porter chỉ ra rằng, một quốc gia sẽ có lợi thế cạnh tranh khi có những ngành công nghiệp liên quan và hỗ trợ lẫn nhau. Sự liên kết này giúp các doanh nghiệp trong ngành dễ dàng chuyển giao công nghệ, chia sẻ nguồn nhân lực đặc biệt có tay nghề cao, phát triển chuỗi cung ứng và tiếp cận thị trường một cách dễ dàng hơn. Điều này tạo điều kiện cho quá trình học hỏi lẫn nhau và nâng cao năng lực cạnh tranh của cả ngành.
Porter cũng chỉ ra rằng, vai trò của chính phủ và các tổ chức khác trong nền kinh tế là tạo dựng một môi trường thuận lợi cho sự đổi mới. Điều quan trọng là phải có chiến lược phát triển công nghiệp dựa trên lợi thế so sánh và tập trung vào những ngành có tiềm năng phát triển cao. Chính phủ cần đầu tư vào cơ sở hạ tầng, nghiên cứu khoa học, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và tạo điều kiện cho sự hợp tác giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp.
Porter cũng chỉ ra rằng, sự cạnh tranh trong nước giữa các doanh nghiệp là động lực thúc đẩy sự đổi mới và nâng cao năng suất. Do đó, chính phủ cần khuyến khích sự cạnh tranh bằng cách loại bỏ các rào cản thương mại, bảo hộ doanh nghiệp yếu kém khỏi sự cạnh tranh. Đồng thời phải có cơ chế khuyến khích đầu tư vào nghiên cứu phát triển, đổi mới sáng tạo.
Porter cũng chỉ ra rằng, một quốc gia cần có chiến lược thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) một cách có chọn lọc, tập trung vào những lĩnh vực có tiềm năng phát triển. FDI không chỉ đem vốn đầu tư mà còn chuyển giao công nghệ, quản lý hiện đại, mở rộng thị trường tiêu thụ. Điều quan trọng là phải khuyến khích doanh nghiệp FDI hợp tác với doanh nghiệp trong nước, tạo ra sự bổ sung, liên kết chuỗi giá trị.
Cuối cùng, Porter nhấn mạnh vai trò của yếu tố con người trong việc tạo ra và duy trì lợi thế cạnh tranh quốc gia. Mời các bạn đón đọc Lợi Thế Cạnh Tranh Quốc Gia của tác giả Michael E. Porter.
