Lược Khảo Về Khoa Cử Việt Nam: Từ Khởi Thủy Đến Khoa Mậu Ngọ 1918
Trong thời kỳ đầu thế kỷ 20, với sự phát triển công nghệ và khoa học, việc quan tâm đến lịch sử khoa cử và trường thi hương trở thành một vấn đề đáng chú ý sau mấy chục năm lãng quên, thường khi nghe đến, đa phần chúng ta sẽ tỏ ra ngạc nhiên với câu chuyện này. Khoa cử và trường thi hương trước đây có thể đã gây ra sự hiểu lầm và phản cảm, nhưng từ năm 1918, khi hệ thống trường thi cũ của nước ta trở lại, khoa cử và trường thi Nam Định đã trở thành một chủ đề lịch sử đáng quan tâm và cần được nghiên cứu thêm.
Khoa cử và trường thi vốn là cơ sở quan trọng để tìm kiếm và phát triển tài năng cho đất nước. Đây là nơi đã ươm mầm và đào tạo nhiều danh nhân của đất nước, từ văn nhân, danh tướng đến các nhân vật tiêu biểu trong lịch sử. Vấn đề khoa cử đóng vai trò quan trọng trong văn hóa và lịch sử dân tộc. Hiểu rõ về các phương pháp thi cử được sắp xếp thông qua các thế hệ trước, chúng ta có thể thấy phương pháp truyền thống của chúng ta, mặc dù chưa hoàn thiện như phương pháp ở phương Tây, nhưng chắc chắn đáng để suy ngẫm và xem xét kỹ lưỡng, vì chúng có thể phản ánh đúng bản sắc và tinh thần của đất nước.
Lịch sử khoa cử cũng như trường thi Nam Định đánh dấu một phần quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển của chúng ta. Từ việc điểm qua lịch sử văn hóa và võ học liên quan, cũng như nguồn gốc của phong tục thi cử, ta có thể hiểu thêm về cách tổ chức thi cử và sự quan trọng của nó đối với việc tuyển chọn tài năng cho đất nước.
Đặt ra một lý do chính đáng, khoa cử như là bước đầu để chọn lọc nhân tài cho đất nước. Mặc dù mục đích có vẻ tốt đẹp, nhưng với cách thức thi và nhận xét hiện tại, nhiều người cho rằng có thể gây hậu quả. Thi hương là một kỳ thi quan trọng mà tất cả các sĩ tử từ các vùng quê khác nhau đều tham gia để tìm ra những người học giỏi. Phong tục thi hương có nguồn gốc từ truyền thống của Trung Quốc và mới bắt đầu phổ biến ở nước ta từ thời Đường.
Với lịch sử kết thúc quyền cai trị nước ngoài, Việt Nam đã hình thành một con đường riêng với hệ thống khoa cử. Tiến sâu vào cách chọn lấy nhân tài của Trung Quốc xưa cũng rất giảng dạy. Trong lịch sử Trung Quốc, có nhiều cách tiêu chí để chọn lọc nhân tài. Từ việc ăn lông ở lỗ đến việc tranh đua tri thức, người ta đã dần chuyển từ sự mạnh mẽ tự nhiên sang sự thông minh tranh giành.
Trong điểm qua lịch sử văn hóa và võ học của đất nước, chúng ta có thể nhận thấy rằng hệ thống khoa cử và trường thi đã đóng vai trò quan trọng trong việc tìm kiếm và đào tạo nhân tài cho sự phát triển của đất nước.Trong lịch sử giáo dục cổ đại, việc tuyển chọn học trò có tầm quan trọng lớn, không chỉ với việc đào tạo cá nhân mà còn liên quan đến sự phát triển của xã hội. Người ta luôn coi trọng việc khen chê, chọn lọc những người tài năng và có phẩm hạnh đạo đức để giáo dục. Điều này không chỉ giúp công việc cai trị trở nên hiệu quả mà còn tạo ra những lãnh đạo, danh tướng xuất sắc cho đất nước. Cùng nhau tìm hiểu về những bước đầu tiên của hệ thống giáo dục truyền thống qua những tác phẩm văn học uyên thâm và tài liệu nghiên cứu sâu sắc.Những điều thú vị về nguồn gốc văn học của nước ta. Nếu chúng ta dịch thuật từ sách theo thứ tự đã nêu, về văn học chắc chắn rất đầy đủ nhưng về võ học thì lại ít ỏi. Chúng ta cần hiểu rõ cả văn học và võ học của đất nước mình. Văn học xuất hiện từ bao giờ? Khoa học văn học đầu tiên của nước ta xuất hiện từ thời vua Lý Nhân Tôn (1075) với tên gọi là khoa Minh Kinh Bác Học, tiếp nối truyền thống của khoa Minh Kinh từ triều đại Hán, Đường đến Tống. Còn võ học thì từ bao giờ? Có thông tin từ cụ Lê Quí Đôn cho biết, trước triều đại nhà Lê, nước ta chưa có võ học. Nhưng trong các sử sách, vào năm 1170 thời vua Lý Anh Tôn, vua thường tổ chức cuộc đua bắn cung tại khu vực Nam kinh thành, tập hợp các quan võ thực hành kỹ thuật chiến đấu. Vua Trần Thái Tôn đã chọn những người dũng cảm và hiểu biết về võ nghệ làm túc vệ cung đình, từ đó có thể thấy võ học của nước ta bắt nguồn từ đó. Để tìm hiểu thêm, hãy đọc cuốn sách “Lược Khảo Về Khoa Cử Việt Nam (Từ Khởi Thủy Đến Khoa Mậu Ngọ 1918)” của tác giả Trần Văn Giáp.
