Cuốn sách “Lược Sử Khoa Học” của tác giả William Bynum là tác phẩm được xuất bản lần đầu tiên vào năm 2008. Trong đó, tác giả đã thực hiện việc tổng kết lại quá trình phát triển của khoa học từ thời cổ đại cho đến thời đại hiện đại. Cuốn sách được viết dưới góc nhìn lịch sử và có cấu trúc logic rõ ràng, giúp độc giả dễ dàng nắm bắt được các khái niệm cơ bản và những bước phát triển quan trọng của khoa học theo từng giai đoạn lịch sử.
Trong phần mở đầu, tác giả đã đưa ra định nghĩa về khoa học và phân biệt khoa học với các lĩnh vực kiến thức khác. Theo đó, khoa học là hệ thống các kiến thức được xây dựng dựa trên cơ sở quan sát và thực nghiệm có hệ thống, tuân theo phương pháp luận khoa học và có khả năng kiểm chứng. Khoa học khác với triết học ở chỗ nó không chỉ dừng lại ở suy diễn mà còn yêu cầu phải có bằng chứng thực nghiệm; khác với tôn giáo ở chỗ nó không dựa trên niềm tin mà dựa trên lý luận và chứng cứ; khác với kỹ thuật ở chỗ nó không chỉ đơn thuần áp dụng kiến thức mà còn tạo ra kiến thức mới.
Sau phần giới thiệu khái quát về bản chất của khoa học, tác giả đã trình bày chi tiết quá trình phát triển của khoa học theo từng giai đoạn lịch sử như sau:
– Khoa học cổ đại: Bao gồm khoa học của các nền văn minh cổ đại như Ai Cập cổ đại, Hy Lạp cổ đại, La Mã cổ đại, Ấn Độ cổ đại, Trung Hoa cổ đại… Những thành tựu quan trọng gồm có sự hình thành các ngành khoa học tự nhiên như thiên văn học, toán học, y học. Tuy nhiên, khoa học cổ đại chưa có phương pháp luận khoa học nghiêm ngặt.
– Khoa học Trung cổ: Giai đoạn này chủ yếu là sự phát triển của khoa học Hồi giáo và khoa học phương Tây dưới ảnh hưởng của Công giáo. Khoa học Trung cổ tập trung nghiên cứu các lĩnh vực như thiên văn học, y học, toán học, triết học tự nhiên. Tuy nhiên, do bị chi phối bởi tôn giáo nên khoa học Trung cổ phát triển chậm.
– Cách mạng khoa học: Bắt đầu từ thế kỷ 16 với sự ra đời của phương pháp khoa học hiện đại, quan điểm duy vật về vũ trụ. Các nhà khoa học lớn như Copernicus, Kepler, Galileo, Newton đã đặt nền móng cho sự phát triển mạnh mẽ của khoa học hiện đại.
– Khoa học Hiện đại: Bắt đầu từ thế kỷ 18 với sự phát triển mạnh mẽ của các ngành khoa học tự nhiên và kỹ thuật. Nổi bật là Cách mạng công nghiệp, sự ra đời của các lĩnh vực mới như vật lý học, hóa học, sinh học… Khoa học hiện đại đạt đến đỉnh cao với sự ra đời của công nghệ thông tin, các lĩnh vực mới như ngôn ngữ học, tâm lý học, xã hội học…
Mời các bạn mượn đọc sách Lược Sử Khoa Học của tác giả William Bynum & Đức Long (dịch).
