Cuốn sách “Minh Sát Thực Tiễn” của tác giả Mahasi Sayadaw là một trong những tác phẩm tiêu biểu và quan trọng nhất trong lịch sử Phật giáo Miến Điện về phương pháp tu tập minh sát. Trong đó, tác giả đã trình bày một cách hệ thống và chi tiết về phương pháp tu tập minh sát theo trường phái Mahasi, là một trong những trường phái tu tập minh sát nổi tiếng nhất trong Phật giáo Miến Điện.
Phương pháp tu tập minh sát theo trường phái Mahasi được xây dựng dựa trên cơ sở giáo lý của Đức Phật về bốn niệm xứ và bát chánh đạo. Theo đó, người tu sẽ tập trung quán niệm vào các hiện tượng nhận thức xuất hiện trong tâm thức, như thở vào, thở ra, các cảm xúc, suy nghĩ, ý thức về cơ thể,… để nhận ra bản chất vô thường, vô ngã của chúng. Qua quá trình tu tập, người tu sẽ dần nhận ra được bản chất thật của các pháp, giải thoát khỏi ảo tưởng về cái ngã và đạt được giác ngộ.
Trong cuốn sách này, Mahasi Sayadaw đã trình bày chi tiết về các bước tu tập cụ thể như sau:
Bước 1: Quán niệm về hơi thở
Bước đầu tiên và cơ bản nhất trong phương pháp tu tập này là quán niệm về hơi thở. Người tu sẽ tập trung quán niệm vào sự di chuyển của hơi thở khi thở vào và thở ra, quan sát sự thay đổi của nó một cách liên tục. Mục đích của bước tu tập này là làm quen và luyện tập khả năng quán niệm liên tục, đồng thời nhận ra được sự vô thường của hơi thở.
Bước 2: Quán niệm các phần cơ thể
Sau khi đã quen với việc quán niệm hơi thở, người tu sẽ chuyển sang quán niệm 16 phần cơ thể khác nhau như đầu, mắt, mũi, miệng,… Theo từng phần một, người tu quán niệm sự hiện diện của chúng một cách liên tục. Qua đó nhận ra được sự vô thường, vô ngã của cơ thể và tâm thức.
Bước 3: Quán niệm cảm xúc
Tiếp theo, người tu chuyển sang quán niệm các cảm xúc xuất hiện trong tâm như vui, buồn, sợ, ghét,… bằng cách quan sát chúng một cách khách quan, không bị cuốn theo. Mục đích nhằm hiểu rõ bản chất vô thường, vô ngã của cảm xúc.
Bước 4: Quán niệm ý nghĩ
Tiếp theo đó là quán niệm các ý nghĩ xuất hiện trong tâm thức bằng cách quan sát chúng một cách khách quan mà không bị cuốn theo. Đây là bước tu tập quan trọng để hiểu bản chất ảo tưởng của suy nghĩ.
Bước 5: Quán niệm các hiện tượng khác
Ngoài ra, người tu còn quán niệm các hiện tượng khác như âm thanh, hình ảnh, cảm giác,…để thấy rõ sự thay đổi liên tục của chúng cũng như bản chất vô thường, vô ngã.
Nhờ tu tập theo phương pháp này mà người tu dần làm quen với việc quán niệm liên tục, quan sát mọi hiện tượng một cách khách quan mà không bị cuốn theo. Qua đó nhận ra được bản chất thật của mọi sự việc, giải thoát khỏi ảo tưởng về cái ngã và đạt được trạng thái giác ngộ.
Ngoài phần trình bày chi tiết về từng bước tu tập, Mahasi Sayadaw còn đưa ra nhiều kinh nghiệm tu tập quý báu cho người hành giả. Mời các bạn đọc sách Minh Sát Thực Tiễn của tác giả Mahasi Sayadaw & Pháp Thông (dịch).
