Cuốn sách “Minh Triết Trong Ăn Uống Của Phương Đông” của tác giả Ngô Đức Vượng là một tài liệu quý giá mang đến cho độc giả những kiến thức quý báu về cách thức ăn uống và ảnh hưởng của nó đối với sức khỏe. Tác giả, một nhà khoa học và lương y giàu kinh nghiệm, đã từng tự chữa lành cho mình nhiều loại bệnh từ cảm cúm đến ung thư, và đã chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn đó qua cuốn sách này.
Cuốn sách không chỉ cung cấp kiến thức tổng quát và sâu sắc về ảnh hưởng của ăn uống đối với sức khỏe thể chất và tinh thần, mà còn đề xuất những phương pháp thực tế và dễ áp dụng vào cuộc sống hàng ngày. Tác giả không chỉ tập trung vào việc trị bệnh mà còn nhấn mạnh vào việc duy trì sức khỏe và phòng tránh bệnh tật thông qua chế độ ăn uống hợp lý.
Với sự cập nhật và hoàn thiện trong nội dung và hình thức, cuốn sách hứa hẹn mang lại những giá trị mới mẻ và thiết thực cho độc giả, giúp họ có cái nhìn sáng suốt hơn về vấn đề sức khỏe và cách sống lành mạnh theo triết lý phương Đông.
—
Muối và lửa là hai yếu tố tạo nên sự sai khác căn bản giữa cách ăn uống của con người và các loài vật. Với việc dùng lửa, nghệ thuật nấu nướng ra đời. Từ đó con người tìm thấy sự khoái lạc trong miếng ăn và cũng chính từ đó sự sa đọa, bệnh tật vì ăn uống xuất hiện. Cho nên, vấn đề trước tiên và cốt lõi nhất của phương pháp phòng, chữa bệnh phải là ăn uống hợp lý.
Ăn uống quân bình Âm – Dương chính là thuận theo quy luật của tự nhiên và vũ trụ, sẽ khỏe mạnh, trẻ trung, thông minh, trường thọ… Đạt được trạng thái ấy, chúng ta có thể chấp nhận tất cả những gì xảy đến bằng nụ cười bao dung, thanh thản…
Khi sức khỏe thể chất và tinh thần hoàn hảo, thì khả năng linh cảm hay trí phán đoán sẽ khai mở, tâm linh thăng hoa. Đó lại chính là thành quả của Thiền định.
Do vậy, ăn uống những gì, như thế nào, là tiêu chuẩn đơn giản nhất, quan trọng và chính xác nhất để thẩm định sự hiểu biết, trình độ văn hóa, mức giác ngộ và nhân cách của mỗi con người.
—
Triết lý căn bản về ăn uống của phương Đông là “Ăn để mà sống chứ không phải sống để mà ăn”, và “Ăn uống phải tuân theo nguyên lý THIÊN – ĐỊA – NHÂN hợp nhất, để chẳng những có thể chất khỏe mạnh, đề kháng tốt với bệnh tật và những hoàn cảnh bất lợi, mà còn khai mở trí phán đoán tối cao, từ đó mở ra cánh cửa của hạnh phúc vĩnh hằng, tự do vô biên, công bằng tuyệt đối. Đó là con đường đưa đến chân lý, giúp con người thực hiện được chân ngã, thể nhập với chân như.” (Ohsawa)
Điều cần nói là, trong khi triết lý của phương Tây đòi hỏi phải có bằng chứng, chứng minh rõ ràng thì các vĩ nhân phương Đông chỉ nói/viết rất ít, không giải thích, mà để người nghe, người đọc phải suy ngẫm, chiêm nghiệm rồi tự “ngộ” ra.
Vì thế rất nhiều người, nhất là những người quen với lối tư duy khoa học thường khó hiểu và khó chấp nhận.
Sức khỏe là điều mà mọi người cũng như mọi tổ chức, quốc gia trên thế giới đều rất quan tâm. Tuy nhiên, phương pháp phòng chống bệnh, giữ gìn, nâng cao sức khỏe ở các trường phái khác nhau có nhiều điểm sai khác, thậm chí hoàn toàn trái ngược. Có lẽ còn phải tốn nhiều thời gian, công sức, giấy mực… mới có thể đi đến thống nhất.
Nhưng, thảo luận để đi tới chân lý là điều vô cùng quan trọng và hết sức cần thiết. Với tinh thần ấy, tác giả đã chẳng quản ngại kiến thức hẹp hòi, suy nghĩ nông cạn… xin mạo muội đóng góp phần nhỏ bé của mình vào việc tìm chân lý trong chăm sóc, nâng cao sức khỏe người dân.
Nhìn chung, trên thế giới, loài người ngày càng có đời sống cao hơn, nhưng càng ngày càng phải đối diện với sự đe dọa của bệnh tật, đặc biệt là các bệnh nan y. Nên ngày càng có nhiều người quan tâm tìm hiểu các phương pháp phòng chống bệnh hiệu quả.
Vì vậy, cuốn Minh triết trong Ăn uống của phương Đông tái bản lần thứ ba chưa kịp đến với thị trường sách đã tiêu thụ hết trong thời gian vài tháng tại các câu lạc bộ, và những cuộc hội thảo về dinh dưỡng, sức khỏe… Tái bản lần thứ năm mặc dù đã bị nhiều người photo với số lượng khá lớn để bán kiếm lời bất chính ở một số địa phương trong cả nước(*). Nhưng sách vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của nhiều bạn đọc.
(*) Nhiều độc giả cho biết, điển hình là ở Hà Nội có một thanh niên photo khá nhiều sách này, thường lân la ở các cửa hàng ăn chay để gợi ý bán. TP. Hồ Chí Minh, có “nhà thơ” đã ăn cắp nhiều sách này và quảng cáo bán trên mạng. Đức Trọng, Lâm Đồng có cô gái đã đánh lừa nơi tác giả gửi sách để lấy và photo rồi bán rất nhiều v.v… Một số độc giả còn “khoe”: Đọc xong thấy hay quá nên đã photo ra nhiều bản để tặng người thân, bạn bè…
Tác giả đã nhận được rất nhiều ý kiến động viên, khích lệ chân tình và nhu cầu được cung cấp sách của nhiều bạn đọc. Cảm động nhất là nhiều bạn đọc đã gọi điện, gửi thư tâm sự: Sách đã làm thay đổi cuộc đời họ (về nhận thức và thực hành nên sức khỏe tăng lên rõ rệt). Vì vậy, tác giả đã cố gắng chỉnh sửa, bổ sung để tái bản lần thứ sáu này được hoàn thiện hơn nhằm đáp ứng phần nào nhu cầu của bạn đọc xa gần.
Ai cũng thấy ăn uống liên quan trực tiếp đến sức khỏe. Ông cựu Chủ tịch Tổ chức Y tế Thế giới Erin Miles nói: “Sức khỏe tuy chưa phải là tất cả, nhưng nếu không có sức khỏe thì những thứ còn lại đều mất hết ý nghĩa”.
Nhưng ít người cảm nhận ăn uống liên quan tới tinh thần, sự sống lâu. Càng ít người hơn thông cảm với việc ăn uống ảnh hưởng tới sự phát triển trí não. Rất ít người hiểu rằng ăn uống quyết định sự tiến hóa của con người. Mà bằng chứng hiển nhiên là, vì ăn uống đúng mà người nguyên thủy đã phát triển cả về thể chất và trí não, trở thành sinh loài đứng trên muôn loài, chủ nhân duy nhất của hành tinh.
Đáng buồn thay, con người hiện đại ngày càng sống xa rời tự nhiên, ăn uống không đúng, nên những ưu thế sinh học của loài người đang ngày càng sa sút, mất dần. Đó là sự suy thoái nghiêm trọng, rất cần phải gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh.
Tái bản lần thứ sáu, sách sẽ được phát hành với số lượng nhiều hơn đáng kể, để phần nào đáp ứng nhu cầu của bạn đọc và chú ý nhấn mạnh vai trò của ăn uống đối với sức khỏe thể chất, tinh thần, đặc biệt đối với việc duy trì nòi giống, nâng cao thể chất của các thế hệ tương lai; vạch ra cuộc đấu tranh gay go giữa quan điểm khoa học chân chính với những thế lực bất chính trong kinh doanh thực phẩm và một số lĩnh vực khác, để bạn đọc thấy rõ, cảnh giác.
Mặc dù tác giả đã rất cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót. Xin quý bạn đọc lượng thứ và chỉ giáo để sách được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành tri ân quý bạn đọc.
—
ừ cổ chí kim, từ Đông sang Tây, ai cũng thấy ăn uống là vấn đề rất quan trọng, thiết yếu trong đời sống. Điều đó đã được phản ánh rất đậm nét trong phương ngôn, ngạn ngữ của dân gian: “Ăn lấy chắc, mặc lấy bền”; “Ăn được ngủ được là tiên”; “Có thực mới vực được đạo”; “Dĩ thực vi tiên”; “Ăn vóc học hay” và điển hình là câu: “Học ăn, học nói, học gói, học mở”…
Trong ngôn ngữ Việt Nam, chữ “ăn” luôn được đặt ở vị trí hàng đầu để nhấn mạnh tầm quan trọng quyết định của nó(*). Vì vậy khoa dinh dưỡng học đã hình thành và phát triển rất sớm trong nền văn minh của nước ta cũng như của toàn nhân loại.
(*) Điển hình là các thành ngữ: “Ăn ở”, “ ăn mặc”, “ăn nói”… chữ “ăn” trong ngôn ngữ Việt Nam chỉ đứng sau chữ “làm”.
Ông cha ta đã truyền lại những kinh nghiệm kết hợp các món ăn một cách tài tình nhất dựa trên nguyên tắc của Âm – Dương, ngũ hành, sinh khắc… nhất là món gỏi và nộm, trong đó có đủ vị, vừa ngon lại vừa làm thuốc, cái nọ phối hợp với cái kia để kích thích những điểm có lợi, ức chế điểm có hại… của nhau. Người Việt Nam đã quen với việc phối hợp các đồ ăn như: thịt gà với lá chanh; thịt lợn với hành củ; thịt chó với riềng mẻ; thịt bò, gà, vịt với gừng; thịt trâu với tỏi…
Đồng thời cũng truyền cho nhau kinh nghiệm nên tránh ăn chung một số thức ăn có thể gây hại như: thịt ba ba với rau sam (đau bụng), thịt gà với kinh giới (phong ngứa), chuối hột với mật hoặc đường (chướng bụng), đậu nành với mật ong (có thể chết), thịt chó với nước chè (gây táo bón nặng, giữ chất độc lại, có thể gây ung thư), trứng ngan (vịt xiêm) với tỏi (rất độc, có thể chết)…
Đã có rất nhiều và gần đây càng nhiều sách viết về cách nấu ăn, làm bánh… theo phương pháp cổ, kim, Đông, Tây, chay, mặn…
Ăn uống là vấn đề rất quan trọng đối với sự sinh trưởng, phát triển, tồn tại và duy trì nòi giống của nhân loại. Nhưng quan niệm về vấn đề này lại rất sai khác, đôi khi trái ngược giữa các trường phái, các quan điểm, các cộng đồng dân cư, thậm chí giữa những cá nhân trong cùng một cộng đồng, một gia đình…
Vì vậy một chuyện vui đã nói: Có hai quyển sách bán chạy nhất trên thị trường là quyển hướng dẫn cách nấu những món ăn ngon và quyển kia nói rằng không nên ăn những món ăn đó.
Đông phương học quan niệm một cách sâu sắc, thâm thúy rằng: Ăn uống là khâu rất quan trọng để thực hiện mối liên hệ giữa con người với thiên nhiên và vũ trụ, qua đó thực hiện nguyên lý Thiên – Địa – Nhân hợp nhất.
Hippocrates, ông tổ của Y học phương Tây đã nói: “Thức ăn của bạn phải là thuốc của bạn và thuốc của bạn phải là thức ăn của bạn”.
Nhưng nền văn minh vật chất và khoa học hiện tượng đang ngày càng làm phai mờ, sai lệch ý nghĩa sâu sắc của vấn đề tối quan trọng này.
2. TẦM QUAN TRỌNG CỦA ĂN UỐNG
a. Sự tương phản ngạc nhiên
Ở các nước công nghiệp phát triển, người dân có mức sống rất cao. Nếu quy đổi lượng thịt ra ngũ cốc thì bình quân hàng năm mỗi người dân Mỹ tiêu thụ hơn một tấn lương thực, trong khi ở các nước nghèo, bình quân đầu người chưa đến một trăm kí-lô-gam.
Không những thế, mỗi năm người ta chi nhiều tỷ đô-la cho việc nghiên cứu Y học, bảo hiểm y tế, bệnh viện, thuốc men, đào tạo thầy thuốc… nhưng ở nước Mỹ, quốc gia có nền Y học hiện đại nhất thế giới, thì già nửa dân chúng vẫn rên xiết vì những bệnh kinh niên.
Theo điều tra của Ủy ban Đặc nhiệm Y tế Hoa Kỳ, năm 1963, số người dân nước này chết vì các chứng bệnh như sau: Phong độc 201.000 người (14%); Ung thư 285.000 người (16%); Tim mạch, được mệnh danh là bệnh “truyền nhiễm hiện đại” khiến 793.000 người tử vong (55%)… Phần lớn người chết đều dưới 65 tuổi. Chỉ còn 15% dân cư chết bình thường và chết vì các bệnh khác. Theo thời gian, tình trạng bệnh tật ngày một leo thang. Thống kê số tử vong trong năm 2001 ở Mỹ như sau: Bệnh tim mạch 863.000 người, ung thư 554.000 người, hô hấp 123.974 người, tiểu đường 71.252 người v.v… Những bà mẹ được chăm sóc rất chu đáo trong thời kỳ thai nghén, nhưng tại các nhà hộ sinh, cứ mười lăm phút lại có một đứa trẻ đần độn ra đời.
Thống kê năm 1960 cho thấy chỉ có 13% dân số Mỹ là thật sự khỏe mạnh. Ngày nay những số liệu trên đã thay đổi nhiều theo chiều hướng xấu hơn.
Mỗi năm, nước Mỹ đã chi hàng trăm triệu đô-la cho việc bào chế thuốc ngủ; hàng chục triệu đô-la cho thuốc uống để thức; đã dùng tới 7 triệu ki-lô-gam thuốc Aspirin để giảm đau; hàng tấn thuốc chữa táo bón; nhiều tấn thuốc uống để ăn cho ngon miệng, ăn được nhiều; thuốc để ăn ít đi, để giảm cân và các loại thuốc kích thích, an thần; thuốc để trị bệnh hay uống thuốc, hoặc chữa các bệnh do thuốc gây ra v.v…
Thuốc nhiều đến nỗi người bệnh không biết uống loại nào và chính các bác sĩ cũng lúng túng trước sự phức tạp do chính ngành Y gây ra. Kỹ nghệ thuốc men khổng lồ, chế ra đủ các loại thuốc tiên tiến… thế mà cứ đến mùa lạnh là già nửa dân số bị ho hen, cảm cúm.
Nền kỹ nghệ phát triển cực thịnh đã “lấn sân” sang lĩnh vực thực phẩm. Thức ăn đều được đóng hộp, đóng chai… đi ngược với quy luật tự nhiên, góp phần làm cho bệnh tật ngày càng tăng, sức khỏe người dân ngày càng kém xa những nước bán khai.
Cùng với đà phát triển kinh tế, khoa học kỹ thuật, mức chi phí cho việc bảo vệ sức khỏe ở Mỹ ngày càng nhiều (176 năm trước Đại chiến thế giới thứ hai, trung bình mỗi năm nước này chi cho Y tế 8 triệu đô-la. Hiện nay kinh phí đó đã tới 2,2 nghìn tỷ đô-la/năm nhưng tỷ lệ người bị bệnh mãn tính, chết vì bệnh nan y vẫn ngày một tăng gấp bội.
Khoa học tiến nhanh thật nhưng bệnh tật còn tiến nhanh hơn!
Có thể nói, thời đại ngày nay đang nổi bật lên sự tương phản giữa đời sống vật chất dồi dào với sự suy yếu về thể chất và tinh thần của con người. Các nhà khoa học, tâm linh và tôn giáo đều xác nhận hiện tượng đó là do người ta ăn quá nhiều vì khoái khẩu, dùng nhiều đồ kích thích, coi thường cách ăn uống hợp lý, hợp tự nhiên theo truyền thống và cách nấu nướng, chế biến thức ăn thích hợp…
Trong khi đó, dân chúng ở các nước nghèo, sống đạm bạc nhưng thuận theo thiên nhiên, thậm chí có những bộ lạc dân cư không hề biết đến thuốc men là gì, mà không một ai bị bệnh, mọi người đều sống vui tươi, cường tráng, tuổi thọ rất cao.
Bác sĩ Robert McCarrion, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia Ấn Độ, tiến hành thí nghiệm, cho chuột khỏe mạnh ăn theo chế độ dinh dưỡng của ba dân tộc khác nhau như sau:
Lô thứ nhất, ăn theo thực đơn của bộ tộc Hunza (Pakistan), gồm: bánh mì (làm từ bột ngũ cốc lứt), tương (làm từ đậu), mạch nha, cà rốt, bắp cải sống.
• Lô thứ hai, ăn theo thực đơn của người Ấn Độ, gồm: gạo (xát trắng), đậu, rau nấu chín, các gia vị mà người Ấn ăn hàng ngày.
• Lô thứ ba, ăn theo thực đơn của người Anh, gồm: bánh mì trắng, margarine (bơ thực vật), trà pha đường, thịt hộp, mứt và thạch đông.
Sau 27 tháng, mổ các con vật thí nghiệm để phân tích, so sánh. Kết quả thật ngạc nhiên:
• Lô chuột ăn theo thực đơn của người Hunza hoàn toàn khỏe mạnh, không có bất kỳ biểu hiện bệnh tật nào.
• Lô chuột ăn theo thực đơn của người Ấn Độ thì hầu hết bị các bệnh: kém mắt, khối u, đau răng, còi cọc, rụng lông, thiếu máu, bệnh ngoài da, bệnh tim, thận, dạ dày, đường ruột…
• Lô chuột ăn theo thực đơn của người Anh thì chẳng những bị tất cả các bệnh như lô ăn theo chế độ của người Ấn mà còn mắc thêm bệnh thần kinh nên thường dữ tợn, lồng lộn cắn xé lẫn nhau.
Nhìn vào thành phần thức ăn, chúng ta thấy: sự sai khác cơ bản giữa lô chuột ăn theo chế độ thức ăn của người Hunza và hai lô kia là lô này ăn ngũ cốc lứt nguyên cám và những thức ăn hoàn toàn tự nhiên khác.
Kết quả nghiên cứu đã khiến mọi người và nhất là giới khoa học sững sờ. Nhiều nhà khoa học đã nhận xét: “Nếu không ỷ lại vào thuốc men, thì con người sẽ sống cuộc đời tiết độ và thuận theo tự nhiên hơn” và “Nếu con người văn minh cứ ăn uống theo chiều hướng hiện nay, sẽ không tránh khỏi bị hủy diệt chẳng phải vì chiến tranh mà bởi bệnh tật như ung thư, tim mạch, thần kinh…”.
Vì vậy muốn phòng và chữa bệnh thì tốt nhất phải chú ý đến khâu nền tảng nhất là khẩu phần ăn uống.
b. Sự biến dịch không ngừng
Cơ thể sinh vật nói chung, con người nói riêng, là một cấu trúc biến dịch không ngừng. Cơ thể như một thác nước, nhìn bên ngoài lúc nào cũng như dải lụa, nhưng thực ra nước đang chảy mạnh, cơ thể luôn đổi mới với tốc độ kinh hồn. Mỗi giây đồng hồ, trong cơ thể con người diễn ra từ 200.000 đến 1.000.000 phản ứng sinh hóa. Từng giây, từng phút hàng loạt tế bào cũ chết đi, tế bào mới ra đời thay thế:
• Cứ mỗi giây đồng hồ có 2.000.000 hồng cầu già cỗi được thay thế. Vì vậy chỉ trong một tháng là toàn bộ máu trong cơ thể đã hoàn toàn đổi mới.
• Mỗi tháng trung bình người ta đưa vào cơ thể khoảng 60 kg đồ ăn thức uống. Theo tính toán, cứ sau 12 tháng là vật chất trong cơ thể con người đã hoàn toàn đổi mới.
Chính thức ăn đã cung cấp cho sự thay thế, đổi mới ấy. Vì vậy, cổ Đông phương học xem con người nói riêng, mọi sinh loài nói chung như những thực phẩm được biến cải thành, bệnh tật là sự mất quân bình xảy ra trong quá trình biến cải ấy. Thực phẩm cho ta đời sống và sinh lực, nhưng cũng có thể hại ta một cách dễ dàng nếu ta ăn uống sai. Nên mọi bệnh tật về nguyên tắc, đều có thể được chữa lành bằng cách điều chỉnh lại chế độ ăn uống cho hợp lý(*).
(*) Ông cha ta đã tổng kết rất thâm thúy: “Bệnh tòng khẩu nhập”. Bản thân tôi ngày càng nhận thức sâu sắc vai trò của ăn uống đối với sức khỏe thể chất và tinh thần của con người.
Từ đó chúng ta sẽ hiểu bí quyết vì đâu mà ăn uống không đúng, bừa bãi sẽ bị đau ốm, mau già, nhan sắc chóng tàn phai. Ngược lại ăn uống hợp lý, đúng phép Âm – Dương sẽ chữa được mọi bệnh tật, cơ thể khỏe mạnh, trẻ trung, sống lâu… Đó là điều hoàn toàn có lý và dễ hiểu.
Ai cũng biết, con người phải có ăn mới sống, mới có thể suy nghĩ, nói năng, hoạt động, yêu thương, thù hận, gây gổ, cưới vợ lấy chồng, sinh con đẻ cháu v.v… ngược lại không ăn thì không thể tồn tại được. Con người cũng như mọi sinh loài chỉ là thức ăn chuyển hóa thành.
Thánh Kinh của Ấn Độ có ghi: “Từ thực phẩm mà các sinh vật được sinh ra, sinh ra để được nuôi bằng thực phẩm và khi chết đi thì thực phẩm lại lấy chúng để dưỡng nuôi”.
Trong vòng tuần hoàn khép kín: THỨC ĂN – CƠ THỂ – THỨC ĂN, hàm chứa một dòng kiến thức rộng lớn, sâu sắc, ẩn tàng nhiều điều bí ẩn mà khoa học đương đại còn hiểu biết rất ít.
Mời các bạn đón đọc Minh Triết Trong Ăn Uống Của Phương Đông của tác giả Ngô Đức Vượng.