Mọi Cái Tên – Jose Saramago
Jose Saramago là một nhà văn vĩ đại của thời đại, với tác phẩm đã mang về Giải Nobel Văn học năm 1998. Saramago đã trải qua một cuộc đời đầy khó khăn và nỗ lực. Từ một gia đình nông dân nghèo, với tuổi thơ vất vả và không được học hết trung học, đến khi trở thành một trong những tên tuổi lớn của văn học thế giới.
Những tác phẩm của Saramago không chỉ là những câu chuyện đầy ảo tưởng và kỳ bí, mà còn chứa đựng những ý tưởng sâu sắc và phản ánh xã hội sắc nét. Qua từng trang sách, độc giả sẽ khám phá ra một thế giới tinh tế và đầy nghệ thuật mà tác giả đã khéo léo xây dựng.
Với phong cách viết đặc trưng, không ngại những câu chữ phức tạp và không tuân thủ ngữ pháp, Saramago đã tạo ra một dấu ấn riêng biệt trong văn học thế giới. Để thấu hiểu sâu hơn về tác phẩm của ông, độc giả cần phải đối mặt với những thách thức ngôn ngữ mà tác giả đặt ra, nhưng hãy tin rằng sẽ đồng hành cùng Saramago trên những cuộc phiêu lưu tinh thần đầy hứng khởi và sâu sắc.
Với cuốn sách “Mọi Cái Tên”, bạn không chỉ đọc một câu chuyện, mà còn khám phá tri thức, tinh thần và tâm hồn của một nhà văn tài năng. Hãy dành thời gian để đắm chìm trong thế giới của Jose Saramago, bạn sẽ không hối hận về quyết định đó.Phong cách viết của tác giả này xuất phát từ tiếng lặng của tiềm thức… Một trong những kỹ thuật đặc trưng khác của Saramago là việc tạo ra một hiện thực khác. Kỹ thuật này được thể hiện rõ nhất trong tiểu thuyết “Năm Ricardo Reis qua đời” (1984), khi tác giả tái hiện “tôi thứ hai” của nhà thơ Bồ Đào Nha Fernando Pessoa hoặc trong “Lịch sử cuộc phong tỏa Lisbon” (1989) với nhân vật chính là một biên tập viên sách về thành phố, đã thêm một từ “không” vào đó, tạo ra sự chệch cho ý nghĩa của cuốn sách…Nguồn cảm hứng về chính trị và tôn giáo của José Saramago đã góp phần tạo nên danh tiếng của ông không kém gì so với các tác phẩm của mình. Ông gia nhập đảng Cộng sản Bồ Đào Nha khi 47 tuổi và luôn giữ danh hiệu là một đảng viên cộng sản cho tới hơi thở cuối cùng. Năm 1975, sau cuộc “cách mạng hoa cẩm chướng”, việc bị đảng Cộng sản đuổi khỏi vị trí Phó Tổng biên tập của báo “Diario de Noticias” đã trở thành điều may mắn nhất trong đời ông: “Khi đó, tôi dừng lại, suy tư. Khi đó, tôi trở lại với bản nguyên như một nhà văn”…Saramago liên tục chỉ trích mô hình xã hội tư bản hiện đại ở phương Tây. Ông nói: “Con người là một sinh vật lý trí nhưng hành động không lý trí. Nếu ngược lại, thế giới sẽ không có nạn đói…” Những tuyên bố mạnh mẽ của ông đã khiến Saramago trở thành mục tiêu của chỉ trích từ cả chính quyền lẫn cộng đồng trí thức. Một trong những sự kiện gây tranh cãi nhất trong hoạt động xã hội của ông là chuyến thăm Palestine vào năm 2002. Tại Ramalla, ông đã đặt thành phố đang bị phong tỏa này trong bối cảnh của các trại tập trung dưới thời phát xít Đức trong Chiến tranh Thế giới thứ hai… “Sống dưới bóng của nạn diệt chủng Do Thái Holocaust, người Israel đã hiểu rằng họ có thể làm bất cứ điều gì vì họ đã trải qua bi kịch. Quan điểm này theo tôi là giả dối. Khổ đau từ thế hệ cha ông không thể làm cho họ hơn bất cứ điều gì” – Saramago đã tuyên bố sau chuyến thăm Ramalla. Sau sự kiện này, ông đã bị cáo buộc theo chủ nghĩa phân biệt Do Thái và đáng tiếc, một phần của xã hội phương Tây đã lầm lạc về ông. Khi tin tức về cái chết của ông lan rộng trên thế giới, một số báo đã đăng các tiêu đề như: “Người đoạt giải Nobel và kẻ Do Thái đã qua đời”, “Một nhà văn Bồ Đào Nha, từng so sánh Israel với Đức Quốc xã, đã qua đời”… Đối với một số người, Saramago có thể là một tác giả “gắt gỏng”, nhưng đó là một trí thức “bản tính tốt”. Tuy nhiên, theo đánh giá của Jorge De Avezado, một chủ nhà xuất bản nổi tiếng ở Bồ Đào Nha, với Saramago, “đen luôn là đen, không thể nào nói lắp đi được”.Saramago đã sáng lập Mặt trận Bảo vệ Văn hóa Quốc gia. Là một nhà văn vĩ đại, không phải ai cũng có tình cảm với ông. Một số người Bồ Đào Nha cho rằng ông khó chịu. Nhưng ở Bồ Đào Nha, ai cũng đọc sách của ông và khi ông nhận giải Nobel Văn học năm 1998, nhiều người Bồ Đào Nha cảm thấy đó là một niềm vui. Khi nhận tin nhà văn qua đời, Thủ tướng Bồ Đào Nha thời điểm đó, Jose Cocrates, đã nói rằng Bồ Đào Nha “đã mất một trong những người sáng lập văn hóa chính trị của mình và sự ra đi của ông là một mất mát lớn đối với quốc gia”. Ông tự nhận thấy mình bị đánh giá không công bằng từ phía độc giả: “Tôi không phải người xấu. Nếu tôi gây hại cũng chỉ bằng lời mà thôi”.Trong suốt cuộc đời, dù muộn màng, Saramago đã được công nhận và ông coi đó như điều tự nhiên. Trong một cuộc phỏng vấn trước khi qua đời không lâu, ông nói: “Tôi không phải thiên tài. Tôi chỉ đơn giản làm nhiệm vụ của mình”.Trong cuộc phỏng vấn khác trước khi qua đời ba năm, Saramago nói: “Tôi không có lý do để thất vọng”.Trong cuộc sống, có những điều mà chúng ta thường nghĩ là quý giá, nhưng thực chất chúng không mang ý nghĩa gì đặc biệt. José Saramago đã từng nhận giải Nobel, nhưng ông tự hỏi: điều này có tác dụng gì chăng?” José Saramago mô tả cuốn sách “Mọi Cái Tên” của mình như là một câu chuyện đơn giản nhất giữa những câu chuyện. Đó là câu chuyện về việc một người đi tìm một người khác, vì không có gì quan trọng bằng cuộc sống. “Mọi Cái Tên” đưa đọc giả vào thế giới của sự tồn tại và sắp ra đời của mọi người trên trái đất. Tác phẩm chỉ có một nhân vật mang tên cụ thể là Senhor José, một cái tên chưa đầy đủ. Senhor José là một viên thư ký xếp hạng thấp trong Phòng Đăng ký Trung Ương, nơi lưu trữ hồ sơ về sinh, hôn nhân và tử vong của mọi người. Người sống và người chết đều nằm trên những kệ sách trong Phòng Đăng ký, nơi mà vị trưởng phòng được ví như vị thần toàn trí toàn năng. Sở thích duy nhất của Senhor José trong cuộc sống công chức nhàm chán là sưu tập chi tiết về cuộc đời của những người nổi tiếng. Một ngày, anh tình cờ phát hiện tờ khai sinh của một thiếu phụ chẳng danh, và từ đó, Senhor José quyết định bắt đầu cuộc tìm kiếm. Cuộc sống của Senhor José sẽ trở nên vô nghĩa nếu không có việc anh đi tìm người phụ nữ ấy. Mỗi cái tên đã dẫn dắt đọc giả vào một không gian vô tận, nơi cô đơn và khổ đau cuộc sống trở nên rõ ràng, khi những sự kiện ngẫu nhiên có thể thay đổi hoàn toàn cuộc sống của chúng ta. José Saramago viết cực kỳ khéo léo, văn phong của ông thường lầy lội, quyến rũ và sâu sắc, nhưng cũng rất hài hước. Trong cùng một câu, người đọc có thể thấy Saramago vừa đóng vai nhân vật trong câu chuyện để mô tả sự kiện diễn ra, vừa như một kẻ cười châm biếm xen vào giữa dòng văn, nhân vật và tác giả thường đổi chỗ nhau. Giữa hai dòng chữ, Saramago luôn ẩn chứa nụ cười tinh quái của mình, và có vẻ như, khi đọc sách, những sự kiện được miêu tả mơ hồ giữa hai dòng chữ thường là những điều gây ấn tượng mạnh nhất. Saramago dễ dàng chuyển từ suy tư nghiêm túc sang lời nói mỉa mai như đùa bỡn, từ những câu nói uy nghi sang ý niệm súc tích, khiến người đọc phải dừng lại, rồi vội vàng đọc tiếp hoặc quay trở lại phần trước, để nắm bắt cái tinh tế và đôi khi là tinh quái của tác giả. Dù là trêu ghẹo hay mỉa mai, ông có thể đưa ra một quan sát bình dị trước một ý niệm lãng mạn. Đọc “Mọi Cái Tên” của José Saramago để thưởng thức những trải nghiệm văn chương độc đáo này.
