Ngày Tháng Năm

Tóm tắt cuốn tiểu thuyết Ngày Tháng Năm của Diêm Liên Khoa do Minh Thương dịch

Ngày Tháng Năm là một tiểu thuyết ngắn xuất sắc của Diêm Liên Khoa, được xuất bản lần đầu năm 1997, đoạt giải thưởng Văn học Lỗ Tấn và được đưa vào danh mục sách học sinh trung học cần đọc tại Pháp từ năm 2008. Tác phẩm lấy bối cảnh một ngôi làng nhỏ ở vùng núi Bá Lâu, Hà Nam – nơi đang trải qua một trận hạn hán “nghìn năm có một”, mặt trời như thiêu đốt tất cả, khiến đất đai, con người, động vật đều kiệt quệ, tuyệt vọng.

Trong khi cả làng kéo nhau đi lánh nạn, chỉ còn lại một ông lão 72 tuổi, một con chó mù và một cây ngô non trên cánh đồng khô cằn. Ông lão quyết định ở lại, không phải vì bất cứ lý do cao cả nào ngoài sự gắn bó với mảnh đất, với cây ngô – mầm sống duy nhất còn sót lại, như một tia hy vọng mong manh cho tương lai. Ông lão và con chó mù cùng nhau chống chọi với đói khát, nắng lửa, sự tấn công của đàn chuột, đàn sói, chỉ để giữ cho cây ngô sống sót, hy vọng một ngày trời mưa xuống và cây ngô kết hạt cho mùa sau.

Câu chuyện diễn ra như một ngụ ngôn hiện đại: ông lão dần coi cây ngô và con chó như người thân, bạn bè, thậm chí bình đẳng với chính mình. Trong những ngày tháng khắc nghiệt, ông lão không còn đếm lịch mà chỉ đếm mặt trời mọc lặn, sống từng khoảnh khắc, từng hơi thở, từng giọt nước hiếm hoi. Cuối cùng, ông lão chọn hy sinh thân mình để cây ngô và con chó được sống, rễ cây ngô đan vào xương cốt ông, như một ẩn dụ cho mối liên kết bất diệt giữa con người và tự nhiên.

Ngày Tháng Năm không chỉ là câu chuyện sinh tồn của một ông già và con chó mù giữa cơn đại hạn, mà còn là bản tụng ca về ý chí sống, về sự hy sinh, lòng nhân ái và mối quan hệ sâu sắc giữa con người – động vật – thiên nhiên. Diêm Liên Khoa xây dựng một không gian khắc nghiệt, gần như tiền sử, nơi mọi giá trị vật chất đều sụp đổ, chỉ còn lại bản năng sinh tồn và tình cảm thuần khiết nhất.

Ông lão không phải anh hùng, cũng không phải thánh nhân. Ông đơn giản là con người bình thường, từng trải, gắn bó với đất đai, không muốn bỏ lại cây ngô – hy vọng cuối cùng của sự sống. Mối quan hệ giữa ông lão và con chó mù phát triển từ chủ – tớ, sang bạn bè, rồi trở thành người thân, đồng cam cộng khổ, thậm chí ông lão còn nguyện kiếp sau làm chó, con chó làm người, để giữ mãi sự gắn bó ấy.

Cây ngô – biểu tượng của sự sống, hy vọng, là trung tâm của mọi nỗ lực, hy sinh. Đối mặt với cái chết, ông lão chọn để mình trở thành phân bón cho cây ngô, để sự sống tiếp tục, như một lời sám hối cho những tội lỗi của loài người với thiên nhiên. Hình ảnh rễ cây ngô đan vào xương cốt ông lão là ẩn dụ mạnh mẽ cho mối liên kết không thể tách rời giữa con người và tự nhiên, là lời nhắc nhở về trách nhiệm, về sự bình đẳng, về giá trị của mỗi sinh linh trong vòng tuần hoàn của sự sống.

Tác phẩm sử dụng lối kể chuyện tối giản, nhân vật ít ỏi, nhưng mỗi chi tiết đều giàu sức nặng biểu tượng. Những đối thoại giữa ông lão, con chó, cây ngô thực chất là độc thoại nội tâm, là sự thức tỉnh dần dần của con người trước thiên nhiên: từ đấu tranh, căm phẫn, đến chấp nhận, rồi hy sinh. Diêm Liên Khoa đã khéo léo lồng ghép triết lý hiện sinh, chủ nghĩa sinh thái, phê phán sự tàn phá thiên nhiên của con người, đồng thời ca ngợi ý chí sống, lòng nhân ái và sự hòa hợp giữa các sinh thể.

Giới thiệu kỹ hơn về tác giả Diêm Liên Khoa

Diêm Liên Khoa (sinh năm 1958) là một trong những nhà văn đương đại nổi bật nhất của Trung Quốc, đại diện tiêu biểu cho chủ nghĩa hiện thực hoang đường. Ông nổi tiếng với các tác phẩm như Tứ Thư, Kiên Ngạnh Như Thủy, Phong Nhã Tụng, Vì Nhân Dân Phục Vụ,… Văn chương của Diêm Liên Khoa thường xoáy sâu vào mặt tối của xã hội, bản chất con người, đồng thời luôn hướng về ánh sáng, sự sống, nhân tính và hy vọng. Ông từng đoạt nhiều giải thưởng lớn và được đánh giá cao ở cả trong và ngoài Trung Quốc, dù một số tác phẩm vẫn bị kiểm duyệt tại quê nhà.

Diêm Liên Khoa lớn lên trong giai đoạn “Tam Niên đại cơ hoang” – thời kỳ đói kém khốc liệt tại Trung Quốc, trải nghiệm này ảnh hưởng sâu sắc đến văn chương của ông, đặc biệt là trong Ngày Tháng Năm – nơi ông gửi gắm nỗi ám ảnh về đói nghèo, sự sống và cái chết, về trách nhiệm của con người với thiên nhiên và tương lai.

Mời các bạn tải và đọc sách Ngày Tháng Năm của Diêm Liên Khoa do Minh Thương dịch