Cuốn sách “Nghiên cứu lịch sử nhân loại” của tác giả Arnold Joseph Toynbee được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1934 và trở thành một trong những tác phẩm kinh điển về lịch sử thế giới. Trong cuốn sách này, Toynbee đã tiến hành một nghiên cứu sâu rộng về sự nổi lên và suy tàn của nhiều nền văn minh trong lịch sử nhân loại.
Cụ thể, Toynbee đã phân tích 21 nền văn minh lớn từng tồn tại trong lịch sử, bao gồm các nền văn minh Tây Á, Ấn Độ, Trung Hoa, Hy Lạp, La Mã, Byzantine, Nhật Bản, Hồi giáo, Nam Mỹ, Trung Mỹ và các nền văn minh khác. Qua đó, ông đã rút ra một số quy luật chung về sự hình thành, phát triển và suy tàn của các nền văn minh.
Cụ thể, theo Toynbee, một nền văn minh sẽ nổi lên khi con người đối mặt với những thách thức từ môi trường sống và cần có sự đoàn kết để vượt qua. Những thách thức đó có thể là khí hậu khắc nghiệt, địa hình phức tạp hoặc các mối đe dọa từ bên ngoài. Khi con người tập hợp lực lượng và sáng tạo các công cụ, kỹ thuật mới để thích ứng với môi trường sống, một nền văn minh sẽ dần hình thành.
Nền văn minh sẽ phát triển vững mạnh khi con người liên tục sáng tạo ra nhiều phát minh mới, mở rộng lãnh thổ và tạo dựng nên các công trình văn hóa đồ sộ. Tuy nhiên, theo thời gian, một số yếu tố có thể dẫn đến sự suy tàn của nền văn minh:
– Thành công quá mức dẫn đến xa rời nguồn gốc và mất đi sự sáng tạo. Nền văn minh trở nên quá phụ thuộc vào những thành tựu trong quá khứ mà không còn có động lực đổi mới.
– Sự bất đồng nội bộ ngày càng gia tăng do xung đột lợi ích giữa các tầng lớp xã hội khác nhau.
– Sự xuất hiện của các nền văn minh mới mạnh hơn dẫn đến sự suy giảm tương đối về quyền lực.
– Sự xâm lấn của các nền văn minh khác hoặc các yếu tố tự nhiên như thiên tai, dịch bệnh.
– Sự suy giảm về đạo đức và tinh thần, thiếu khát vọng tiến hóa của cá nhân cũng như toàn xã hội.
Cuối cùng, khi những yếu tố đó cộng hưởng lại, nền văn minh sẽ dần suy tàn hoặc bị thay thế bởi các nền văn minh mới. Toynbee cho rằng không phải mọi nền văn minh đều sống mãi mà chỉ khoảng 5-7 nền văn minh trong lịch sử nhân loại là vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.
Bên cạnh việc phân tích quá trình hình thành và suy tàn của các nền văn minh, Toynbee còn đưa ra quan điểm rằng lịch sử nhân loại không phải là một quá trình tuần tự mà là nhiều dòng lịch sử song song diễn ra đồng thời. Các nền văn minh phát triển và suy tàn độc lập với nhau mà không ảnh hưởng lẫn nhau.
Đồng thời, Toynbee cũng chỉ ra rằng bản chất con người luôn có khả năng vượt qua khó khăn thử thách, sáng tạo và phát triển. Dù nền văn minh này suy tàn, con người vẫn tiếp tục tạo dựng nền văn minh mới. Do đó, quá trình tiến hóa của nhân loại sẽ mãi diễn ra, chứ không bao giờ dừng
Mời các bạn đón đọc Nghiên Cứu Lịch Sử Nhân Loại của tác giả Arnold Joseph Toynbee.
