Orlando là một câu chuyện hấp dẫn với sự kết hợp tinh tế giữa sức mạnh nam tính và vẻ đẹp thanh tú của nữ giới. Tác phẩm này của Virginia Woolf đã thu hút đông đảo độc giả bởi cốt truyện đầy mê hoặc và sâu sắc.Với lời giới thiệu của nhà phê bình nổi tiếng Ted Gioia, Orlando được ví như “bức thư tình dài và quyến rũ nhất trong lịch sử văn học,” biểu lộ tình cảm đặc biệt mà Woolf dành cho người tình đồng giới Vita Sackville West.Cuốn sách không chỉ là một tác phẩm văn học xuất sắc mà còn là một di sản văn hóa với nhiều chi tiết dựa trên lịch sử gia đình Sackvilles ở Knole House, Anh. Orlando, kẻ biến đổi giới tính giữa nam và nữ, mang đến cho độc giả những trải nghiệm đầy sáng tạo và cuốn hút. Việc khám phá những cuộc phiêu lưu mới theo cách duyên dáng và thông minh chỉ có trong Orlando, nơi mà sự thay đổi giới tính không làm mờ đi nhân cách cố chấp của nhân vật chính. Woolf đã tái hiện một cách tinh tế và gần gũi cuộc sống của Orlando, một nhân vật với nhiều chiều sâu và tầm nhìn riêng, tìm kiếm tiếng nói riêng cho những người phụ nữ.Được giáo dục tại gia, Orlando là một hình mẫu phổ biến cho con gái trong gia đình thượng lưu. Nhưng thời đó, phụ nữ hầu như không được học hành nhiều. Virginia Woolf, khi viết tác phẩm Orlando, đã chứng kiến cuộc bỏ phiếu lịch sử năm 1918 khi phụ nữ trên 30 tuổi được quyền bỏ phiếu, chính thức trở thành cử tri. Đàn ông thì chỉ cần từ 21 tuổi trở lên. Đến năm 1928 khi tiểu thuyết hoàn thành, mọi phụ nữ trên 21 tuổi đều có quyền bỏ phiếu như đàn ông. Orlando mở ra những khám phá quan trọng về vị thế của phụ nữ trong xã hội. Bằng cách chuyển giới, Orlando phải trải qua kháng chiến để cứu lấy tài sản của mình, thậm chí bị tước đoạt một cách hợp pháp khi thức dậy trong hình dạng mới của một cô gái.
Orlando, mặc dù là một nhà thơ không tài năng lắm, nhưng khi trở thành đàn ông, anh ta được đánh giá nghiêm ngặt hơn, trong khi những phụ nữ giỏi có khi bị bỏ qua. Virginia Woolf đã khuyên những cô gái trẻ tại Cambridge rằng, dù khó khăn, họ nên tiếp tục viết văn. Với căn phòng riêng và tiền riêng, trong tương lai, giới hạn do phân biệt giới đã không còn tồn tại đối với khả năng và sự sáng tạo của phụ nữ.
Được so sánh với cuốn The Well of Loneliness của Radclyffe Hall, Orlando đẩy mạnh việc phá bỏ những định kiến về giới tính và tình yêu đồng tính, trở thành một cuốn sách bán chạy thay vì bị cấm như The Well of Loneliness. Cuốn tiểu thuyết này của Virginia Woolf không chỉ mở đường cho những tranh luận về bình đẳng giới mà còn đem lại sự thú vị và sâu sắc về cuộc sống, tình yêu, và sáng tạo.
Orlando, A Biography được xuất bản lần đầu vào ngày 11/10/1928 và được xem như một lời giải trí cho tác giả sau những tác phẩm đòi hỏi nhiều về cấu trúc như Căn phòng của Jacob, Bà Dalloway, và Đến ngọn hải đăng. Orlando được đón nhận nồng nhiệt từ độc giả, với số lượt in bán ra gấp đôi so với Đến ngọn hải đăng. Cách Virginia Woolf sử dụng thủ pháp dòng ý thức trong cuốn sách này rất tinh tế và điêu luyện, thể hiện tình yêu và cảm hứng sâu sắc của tác giả. Orlando không chỉ là một tác phẩm nổi tiếng của Virginia Woolf mà còn là một tác phẩm tiên phong về bình đẳng giới và tình yêu đồng giới nữ, vẫn là chủ đề tranh cãi cho đến ngày nay.V. Sackville-West, còn được gọi tắt là VSW, là người bạn thân và người tình của Virginia Woolf. Theo Nigel Nicholson, con trai của VSW, Orlando được xem là “lá thư tình dài nhất và dễ thương nhất trong văn học”, nơi Virginia Woolf khám phá Vita và mở ra một thế giới giới tính mới. VSW cũng là nguồn cảm hứng cho nhân vật chính Orlando, với một số chi tiết thực tế về cuộc đời của bà được kết hợp vào viễn cảnh hư cấu.
Tác phẩm đề cập đến lịch sử gia tộc Sackvilles và Knole House, một biệt thự cổ kính ở Hạt Kent, Anh Quốc. Knole House được xây dựng với cách thiết kế đặc biệt, phản ánh niên lịch một năm với 365 phòng, 52 cầu thang gác, 12 cổng vào và bảy sân trong. Nơi đây từng thuộc sở hữu của Thomas Sackville, em họ của Nữ hoàng Elizabeth I.
Orlando nổi tiếng với sự táo bạo của Virginia Woolf khi xuyên suốt tác phẩm là việc phá bỏ ranh giới giới tính trong tình yêu và sự sáng tạo trong kết hợp giữa viết tiểu sử và tiểu thuyết, hiện thực và ảo tưởng. Tác phẩm này được đánh giá cao với văn phong lôi cuốn, đầy sắc thái và bầu không khí huyền bí. Orlando cũng được coi là một tiền lệ cho dòng văn học hiện thực huyền ảo và đã ảnh hưởng đến nhiều tác phẩm sau này như của García Márquez.
Trong Orlando, Virginia Woolf đã thách thức sự tiến triển của thời gian và cái chết bằng cách kéo dài cuộc đời của nhân vật chính qua ba thế kỷ, từ 1588 đến 1928, khi Orlando trải qua sự biến đổi giới tính độc đáo, từ nam thành nữ trong một giấc ngủ dài. Tác phẩm này mở ra những câu hỏi và suy tư mới mẻ trong văn học thế giới.Lời tựa đầy đủ và sâu sắc về ý nghĩa của cuộc sống, tình yêu và sáng tạo. Tình yêu và Sáng tạo được tái hiện tinh tế như hình với bóng, từ mọi khía cạnh lôi cuốn, đầy màu sắc và cuối cùng là sự chấp nhận, tuân theo sức mạnh vô hình của “thời đại” trong cuộc sống phong phú hơn ba trăm năm của Orlando.
Về Tình yêu, Orlando, một người đàn ông, đắm say trong tình yêu với Sasha, một Công chúa Nga, nhưng cuối cùng lại phải đối mặt với sự phản bội. Trốn sang Constantinople để tránh Harriet, một nàng công chúa Roumania không nhung nhăng. Sau khi tỉnh dậy từ giấc ngủ kéo dài, Orlando biến thành phụ nữ và trải qua cuộc phiêu lưu kéo dài khoảng một thế kỷ với một bộ lạc dân du mục. Tình yêu quê hương cuối cùng đẩy Orlando trở về Anh, sau đó trở lại London và trở thành mục tiêu của sự theo đuổi từ Hoàng tử Harry, hay Công chúa Harriet. Orlando nhận ra sự cần thiết của tình yêu không phân biệt giới tính, và cuối cùng gặp Shelmerdine, kết hôn và sống hạnh phúc trước khi cuộc sống đưa ra những thử thách đầy biến động.
Về Sáng tạo, Orlando khám phá sự khác biệt giữa ngôn ngữ và thực tại từ thời niên thiếu. Sau những trải nghiệm và thất vọng, Orlando rơi vào cuộc tận tâm với tác phẩm sáng tạo của mình, kết luận rằng sự vô danh và niềm vui không cần phải nổi tiếng. Thông qua việc chỉ giữ lại những thứ quan trọng nhất – những con chó và thiên nhiên, Orlando tìm thấy định hướng và ý nghĩa thật sự của cuộc sống.
Tác phẩm này không chỉ đưa đến những suy tư sâu xa mà còn khám phá sự huyền bí và phức tạp của cuộc sống, tạo nên một câu chuyện đầy cảm xúc và triết lý mà bạn không nên bỏ lỡ.Trong số này chúng ta được giới thiệu với một nhân vật phù thủy, một nhân vật nữ thông minh và mạnh mẽ, đầy tình yêu với thi ca. Câu chuyện kéo dài qua nhiều giai đoạn cuộc đời của nhân vật chính, từ khi thức dậy ở Constantinople đến khi trở về London, tất cả những diễn biến đều mang đến cho người đọc cảm giác sâu lắng và sống động. Sự sáng tạo của nhân vật không chỉ thể hiện qua tập thơ “Cây Sồi” mà còn thông qua việc tìm hiểu những ý nghĩa sâu xa về cuộc sống và tình yêu.
Nhân vật chính trong số này không chỉ là một nhà thơ tài năng mà còn là một con người với những phong cách và quan điểm riêng. Từ việc sửa chữa tập thơ bằng mực tự chế đến việc sống giấu kín ẩn mình, rồi đến việc hoà nhập vào xã hội thượng lưu, tất cả đều tạo nên một hành trình đầy thú vị và độc đáo.
Với những cung bậc cảm xúc, những suy tư sâu sắc và sự sáng tạo mạnh mẽ, tập thơ “Cây Sồi” thật sự đáng để đọc và trải nghiệm. Để hiểu rõ hơn về câu chuyện và tác phẩm này, hãy dành thời gian quý báu của bạn để khám phá những trang sách tinh tế này. Chắc chắn bạn sẽ không thất vọng với những điều mà tác phẩm mang lại.Những mảnh lưới co bó lại, khiến bạn không thể không vung tay ra. Tôi nhớ như in những hình ảnh của những mảnh lưới co bó trên tàu, bên trong chỉ thấy biển khơi rộng lớn; đôi khi chỉ thấy một phân bạc – sáu từ – ở đáy của mảnh lưới. Nhưng không bao giờ có những con cá lớn sống trong những rặng san hô đấy. Khi đọc đến đoạn này, lòng tôi chợt trầm ngâm và đầy cảm xúc.
Cuối cùng, trong những suy tư đó, tôi cũng hiểu được một điều quan trọng: lúc ấy, cô đã bắt đầu suy ngẫm về cây sồi trên đỉnh đồi này, với việc liên kết của nó với những điều cô đang trải qua. Sự ca tụng và danh vọng liệu có ảnh hưởng gì tới thi ca không? Và số lần xuất bản thứ bảy – với sách bán hết sạch – có ý nghĩa gì đối với giá trị của tác phẩm? Làm thơ không chỉ là một công việc, mà còn là tiếng nói đáp lại tiếng nói.
Tất cả những lời nói phức tạp, sự ca tụng, chỉ trích và cả việc đối diện với người hâm mộ hay không đều không thực sự liên quan đến bản chất của vấn đề – một tiếng nói đáp lại một tiếng nói. Cái gì có thể ẩn mật hơn, chậm rãi hơn và giống như sự trao tặng của những người yêu nhau hơn câu trả lời ngấn ngải mà cô đã tìm kiếm suốt nhiều năm để đáp lại những ca khúc huyền thoại của rừng, những trang trại và những chiếc lò rèn, nhà bếp, cây cối nơi những bông hoa đang nở rộ trong vườn…
Đó là điều cuối cùng tôi muốn chia sẻ từ bản dịch này. Hy vọng các bạn đọc sẽ tìm thấy nhiều giá trị khác biệt trong “Orlando” của Virginia Woolf. Hân hạnh trả lời, tôi gửi những lời chân thành nhất từ Sài Gòn, tháng 03/2016.
Nguyễn Thành Nhân
