Cuốn sách phân tích nguyên nhân dẫn đến sự thăng trầm của các quốc gia thông qua lăng kính lịch sử và kinh tế học. Theo đó, tác giả cho rằng yếu tố quyết định sự phát triển hay suy thoái của một quốc gia là chế độ chính trị và thể chế kinh tế mà quốc gia đó áp dụng.
Cụ thể, cuốn sách phân loại các chế độ chính trị thành hai loại chính là chế độ độc tài và chế độ dân chủ. Đối với chế độ độc tài, quyền lực tập trung vào tay một nhóm nhỏ người hoặc một cá nhân. Ngược lại, chế độ dân chủ thì quyền lực được phân chia và kiểm soát giữa nhiều nhóm người trong xã hội.
Về mặt thể chế kinh tế, cuốn sách phân biệt hai loại chính là thể chế khai thác và thể chế bao trùm. Thể chế khai thác là hệ thống mà độc quyền quyền lực kinh tế nằm trong tay một nhóm nhỏ người nhằm khai thác lợi ích của họ, thường dẫn đến sự cưỡng ép lao động và đàn áp sáng tạo. Ngược lại, thể chế bao trùm cho phép mọi cá nhân tham gia vào nền kinh tế, bảo vệ quyền sở hữu tài sản của mọi người.
Qua phân tích lịch sử phát triển của nhiều quốc gia, tác giả kết luận rằng những quốc gia áp dụng chế độ dân chủ kết hợp với thể chế bao trùm thì có khả năng phát triển bền vững và thịnh vượng hơn so với những nước áp dụng chế độ độc tài kèm theo thể chế khai thác.
Cụ thể, với chế độ độc tài và thể chế khai thác, quyền lực tập trung vào tay một nhóm nhỏ người hoặc cá nhân lãnh đạo. Những người này thường lợi dụng chính sách để trục lợi cá nhân hoặc nhóm. Điều này kìm hãm sự sáng tạo, doanh nhân và dẫn đến tình trạng tham nhũng, suy thoái kinh tế lâu dài.
Ngược lại, với chế độ dân chủ và thể chế bao trùm, quyền lực được phân chia và kiểm soát giữa nhiều nhóm trong xã hội. Mọi cá nhân đều có cơ hội tham gia vào nền kinh tế, bảo vệ quyền sở hữu tài sản. Điều này khuyến khích sự sáng tạo, doanh nhân và cạnh tranh lành mạnh, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.
Ngoài ra, cuốn sách cũng phân tích nguyên nhân thất bại của các nước cộng sản Đông Âu cũ. Theo đó, mô hình kinh tế tập thể áp dụng ở các nước này thực chất là một hình thức thể chế khai thác khi quyền lực và tài sản nằm trong tay nhà nước. Điều này dẫn đến tình trạng khan hiếm, suy giảm năng suất và cuối cùng là sụp đổ.
Nhìn chung, cuốn sách đã làm sáng tỏ mối liên hệ giữa chế độ chính trị, thể chế kinh tế với sự phát triển của các quốc gia, góp phần lý giải nguyên nhân thăng trầm của nền kinh tế thông qua góc nhìn lịch sử và kinh tế học. Bằng cách phân tích thực tiễn của nhiều quốc gia, cuốn sách đã cung cấp những bài học quý giá cho việc xây dựng thể
Mời các bạn đón đọc. Quốc Gia Thăng Trầm – Lý Giải Vận Mệnh Của Các Nền Kinh Tế của tác giả Ruchir Sharma & Tường Linh (dịch).
