Cuốn Sử Ký của Tư Mã Thiên là một trong những tác phẩm lịch sử quan trọng nhất của Trung Quốc cổ đại. Tác phẩm này được biên soạn trong khoảng thời gian từ khoảng năm 94 TCN đến năm 8 SCN bởi nhà sử học nổi tiếng Tư Mã Thiên.
Cuốn Sử Ký được chia thành 130 quyển, ghi lại lịch sử Trung Quốc từ thời kỳ Huyền Vũ đến thời Đông Hán. Trong đó, quyển đầu tiên là Bản kỷ, mô tả quá trình hình thành và phát triển của thiên địa, trái đất và con người. Các quyển tiếp theo là Thượng Cổ, Hạ Cổ, Xuân Thu, Chiến Quốc, Tần và Hán, mô tả chi tiết các triều đại từ thời Huyền Vũ đến thời Hán Vũ Đế.
Trong quyển Thượng Cổ, Tư Mã Thiên ghi lại thời kỳ huyền sử của Trung Quốc, bắt đầu từ thời kỳ Huyền Vũ đế cho đến thời Nhà Hạ. Đây là giai đoạn mà con người bắt đầu hình thành nên xã hội, từ săn bắn hái lượm đến canh tác nông nghiệp. Trong quyển này, Tư Mã Thiên cũng đề cập đến các vị vua huyền thoại như Huyền Vũ, Nữ Oa, Thần Nông…
Quyển Hạ Cổ mô tả giai đoạn từ thời Nhà Hạ cho đến thời Xuân Thu. Đây là thời kỳ các tiểu quốc chia cắt nhau, trong đó có ba triều đại lớn là Hạ, Thương và Chu. Trong quyển này, Tư Mã Thiên ghi lại chi tiết về các vị vua như Trụ Vương, Ân Dương Vương, Nghiêu, Thuấn, Đế Nghiêu, Đế Thuấn…cùng sự suy tàn của nhà Hạ và sự thống trị của nhà Thương.
Quyển Xuân Thu mô tả giai đoạn lịch sử từ năm 722 TCN đến năm 481 TCN, khi các nước chư hầu của nhà Chu dần trở nên độc lập và xung đột lẫn nhau. Trong quyển này, Tư Mã Thiên ghi chép chi tiết về các nước chư hầu như Tề, Lỗ, Tấn, Sở, Vệ, Tống…cùng các sự kiện lịch sử quan trọng như trận Đốn Khâu, chiến tranh Tề-Sở…
Quyển Chiến Quốc mô tả giai đoạn từ năm 475 TCN đến năm 221 TCN, đánh dấu sự suy yếu của nhà Chu và bắt đầu thời kỳ Chiến quốc. Đây là thời kỳ các nước chư hầu liên tục xung đột để giành quyền bá chủ. Trong quyển này, Tư Mã Thiên ghi lại chi tiết các trận chiến lớn như trận Đốn Khâu, chiến tranh Tề-Sở, chiến tranh Sở-Yên…cùng sự nổi lên của các chính khách lớn như Quản Trọng, Tôn Vũ, Ngụy Vô Kỵ…
Quyển Tần mô tả giai đoạn từ năm 221 TCN đến năm 206 TCN, thời kỳ Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc và lập nên triều đại nhà Tần. Trong quyển này, Tư Mã Thiên ghi lại chi tiết về quá trình Tần Chiêu Tương vương và Tần Thủy Hoàng thống nhất các nước chư hầu, các cuộc cải cách lớn của Tần Thủy Hoàng như đổi lịch, chia đất thành quận huyện, đốt sách chôn Nho…
Quyển Hán mô tả lịch sử của triều đại nhà Hán từ năm 206 TCN cho đến năm 8 SCN. Đây là triều đại kéo dài lâu nhất trong lịch sử Trung Quốc. Trong quyển này, Tư Mã Thiên đã ghi chép rất chi tiết về các sự kiện lịch sử quan trọng thời Hán như cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng chống lại nhà Hán, chiến tranh Hán-Tây Vực, chiến tranh Hán-Nguyên, các cuộc cải cách của Hán Vũ Đế…
Nhìn chung, cuốn Sử Ký của Tư Mã Thiên là một tác phẩm lịch sử cực kỳ quan trọng của Trung Quốc cổ đại, ghi chép chi tiết và kỹ lưỡng về lịch sử Trung Quốc từ thời kỳ huyền thoại cho đến thời nhà Đông Hán. Cuốn sách đã trở thành nguồn tư liệu quý báu không những về lịch sử mà cả văn hóa, chính trị, xã hội Trung Hoa xưa. Sử Ký của Tư Mã Thiên có ý nghĩa to lớn trong việc nghiên cứu lịch sử Trung Quốc cổ đại và ảnh hưởng sâu rộng đến các nhà sử học sau này.
Mời các bạn đón đọc Sử Ký Tư Mã Thiên của tác giả Tư Mã Thiên
