Cuốn sách “Sụp đổ: Các xã hội đã thất bại hay thành công như thế nào” của tác giả Jared Diamond là một tác phẩm nghiên cứu kỹ lưỡng và toàn diện về nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của nhiều xã hội trong lịch sử. Trong cuốn sách, tác giả đã phân tích và so sánh nhiều xã hội trên khắp thế giới từ nhiều thời kỳ khác nhau, từ các xã hội tiền sử cho đến những xã hội hiện đại hơn như xã hội Maya, xã hội cổ đại tại Easter Island, xã hội cổ đại tại Greenland, đế chế Mông Cổ, đế chế Maya và nhiều xã hội khác nữa.
Tác giả đã chỉ ra rằng, nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của các xã hội đó không phải do một nguyên nhân duy nhất mà do tổng hợp nhiều nguyên nhân khác nhau. Cụ thể, theo phân tích của tác giả, các nguyên nhân chính gồm: Sự khai thác tài nguyên thiên nhiên quá mức dẫn đến cạn kiệt tài nguyên; Sự suy giảm môi trường sống do ô nhiễm và mất cân bằng sinh thái; Xung đột vũ trang và chiến tranh; Thay đổi khí hậu bất lợi; Dịch bệnh; Suy giảm năng suất nông nghiệp.
Tác giả cho rằng, các xã hội thành công hơn là những xã hội biết điều chỉnh và thích ứng với môi trường xung quanh, trong khi đó các xã hội thất bại lại không thể làm được điều đó. Cụ thể, các xã hội thành công hơn thường có sự đa dạng sinh học cao hơn, biết phát triển nông nghiệp bền vững, quản lý tài nguyên hiệu quả hơn, có hệ thống tưới tiêu phát triển, có hệ thống chính trị – xã hội ổn định hơn và có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu tốt hơn.
Tác giả cũng chỉ ra rằng, nhiều xã hội trong quá khứ đã sụp đổ do những sai lầm trong quản lý tài nguyên và môi trường sống của con người, điển hình như việc khai thác quá mức cây keo trên đảo Easter dẫn đến sa mạc hóa, hay việc phá rừng quá đà ở Greenland khiến đất đai bị xói mòn. Điều này có ý nghĩa cảnh tỉnh đối với những xã hội hiện đại ngày nay trong việc quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường sống.
Tổng kết lại, cuốn sách “Sụp đổ” của Jared Diamond là một công trình nghiên cứu toàn diện và sâu sắc về nguyên nhân dẫn đến sự thành công hay thất bại của các xã hội, đồng thời rút ra những bài học quý giá về việc quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường sống và thích ứng với biến đổi khí hậu – những yếu tố then chốt quyết định sự tồn vong và phát triển bền vững của một xã hội.
Mời các bạn đón đọc Sụp đổ: Các Xã Hội Đã Thất Bại Hay Thành Công Như Thế Nào của tác giả Jared Diamond.
