Cuốn sách “Tam Quốc Chí” do nhà sử học Trần Thọ biên soạn là tác phẩm quan trọng mô tả lịch sử nhà nước Ngô, Ngụy, Thục Hán trong thời kỳ Tam Quốc của lịch sử Trung Quốc. Cuốn sách được viết bằng văn xuôi, có nội dung phản ánh đầy đủ và chi tiết những sự kiện lịch sử quan trọng diễn ra trong thời kỳ này.
Về cấu trúc và nội dung tổng quát, “Tam Quốc Chí” được chia thành 65 quyển, mô tả chi tiết từng năm cai trị của ba nước Ngô, Ngụy, Thục Hán. Trong đó, quyển đầu tiên giới thiệu tổng quan về thời kỳ Tam Quốc, các nhân vật chính và sự kiện nổi bật. Các quyển tiếp theo mô tả chi tiết từng năm cai trị của các vua chúa ba nước, bao gồm những chính sách, quyết định quan trọng, các trận chiến, xung đột nội bộ và đối ngoại. Cuối cùng là những thông tin bổ sung về các nhân vật chủ chốt trong thời kỳ này.
Về phương pháp biên soạn, Trần Thọ đã dựa trên nhiều tài liệu sử liệu đương thời để viết nên “Tam Quốc Chí”. Đáng chú ý, ông đã sử dụng rộng rãi các tài liệu trong “Tam Quốc Di Sự” của Trần Đam để lấy nội dung. Bên cạnh đó, Trần Thọ cũng tham khảo nhiều tác phẩm sử học khác như “Hậu Hán Thư”, “Ngụy Chí”, “Thục Chí”, “Ngô Chí”…để bổ sung thêm chi tiết và kiểm chứng tính xác thực của sự kiện. Điều đó góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu và tính khách quan của tác phẩm.
Về giá trị, “Tam Quốc Chí” được đánh giá là một trong những tác phẩm sử học quan trọng nhất của Trung Quốc cổ đại. Tác phẩm đã ghi chép chi tiết, toàn diện nhất về lịch sử ba nước Ngô, Ngụy, Thục Hán trong thời kỳ Tam Quốc. Những ghi chép của Trần Thọ được coi là có giá trị lịch sử cao nhất về giai đoạn này. Hơn nữa, cách viết văn xuôi của Trần Thọ rất sinh động, mang tính giải trí cao, được độc giả ưa chuộng.
Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu cũng chỉ ra một số hạn chế nhất định của “Tam Quốc Chí”. Cụ thể, một phần nội dung vẫn còn mang tính chủ quan do Trần Thọ dựa nhiều vào các nguồn tư liệu đương thời. Một số chi tiết lịch sử có thể chưa được kiểm chứng đầy đủ. Hơn nữa, do tính chất mô tả sự kiện theo từng năm cai trị nên cấu trúc tác phẩm còn mang tính biên mô tả chứ chưa được cấu trúc theo một lý thuyết lịch sử rõ ràng.
Tổng kết lại, mặc dù còn một số hạn chế nhất định nhưng “Tam Quốc Chí” vẫn được đánh giá là tác phẩm sử học quan trọng bậc nhất về lịch sử Trung Quốc thời Tam Quốc. Tác phẩm đã ghi lại chi tiết, toàn diện nhất về giai đoạn lịch sử này, đồng thời là nguồn tư liệu quý giá không thể thiếu cho các nhà nghiên cứu lịch sử. Mặc dù còn một số hạn chế nhưng chất lượng và giá trị của “Tam Quốc Chí” vẫn được đánh giá rất cao qua hàng ngàn năm.
Mời các bạn đón đọc Tam Quốc Chí (Trọn bộ 3 tập) của tác giả Trần Thọ & Bùi Tùng Chi (chú thích).
