Cuốn sách “Tập San Sử Địa Tập 1” là ấn phẩm đầu tiên của Tập San Sử Địa do Trường Đại học Sư phạm Hà Nội xuất bản vào năm 1958. Cuốn sách gồm có 6 chương nghiên cứu về lịch sử và địa lý của Việt Nam, được viết bởi nhiều tác giả khác nhau.
Chương đầu tiên có tên “Về sự hình thành xã hội cổ Việt Nam” do PGS.TS. Nguyễn Khắc Thuần viết. Trong đó, tác giả phân tích quá trình hình thành và phát triển của xã hội cổ Việt Nam từ thời kỳ đồ đá, đồ đồng cho đến thời kỳ đầu của lịch sử Việt Nam. Cụ thể, tác giả đã nghiên cứu về các di chỉ khảo cổ học được khai quật tại nhiều địa phương như Đông Sơn, Hòa Bình, Tràng An…để khẳng định sự hình thành và phát triển của xã hội cổ Việt theo từng giai đoạn. Bên cạnh đó, tác giả cũng phân tích các di tích văn hóa như đồ gốm, đồ đồng, kiến trúc nhà ở…để minh họa cho quá trình hình thành nền văn minh cổ Việt Nam.
Chương thứ hai có tên “Về sự hình thành và phát triển của chế độ phong kiến ở Việt Nam” do GS. Nguyễn Khắc Thuần viết. Trong đó, tác giả đã phân tích quá trình hình thành và phát triển của chế độ phong kiến ở Việt Nam từ thế kỷ I đến thế kỷ XV. Cụ thể, tác giả đã nghiên cứu về quá trình hình thành và phát triển của các triều đại phong kiến đầu tiên như: Triệu Đà, Ngô, Đinh, Tiền Lê… cho đến sự hình thành và phát triển của nhà Lý – Trần. Tác giả đã phân tích kỹ các đặc điểm của chế độ phong kiến như: chế độ ruộng đất, chế độ phong kiến, chế độ triều đình, chế độ quan liêu, chế độ phân tầng xã hội…để minh họa sự hình thành và phát triển của chế độ phong kiến ở Việt Nam.
Chương thứ ba có tên “Về sự hình thành và phát triển của xã hội phong kiến ở Việt Nam” do GS. Nguyễn Khắc Thuần viết. Trong chương này, tác giả đã nghiên cứu về quá trình hình thành và phát triển của xã hội phong kiến Việt Nam từ thế kỷ X đến thế kỷ XV. Cụ thể, tác giả đã phân tích về sự phát triển của tầng lớp quý tộc, sĩ phu, nông dân trong xã hội phong kiến. Bên cạnh đó, tác giả cũng nghiên cứu về các đặc điểm của xã hội phong kiến như: chế độ phân tầng, quan hệ sản xuất, tôn giáo, văn hóa, nghệ thuật… Từ đó minh họa rõ nét quá trình hình thành và phát triển của xã hội phong kiến Việt Nam.
Chương thứ tư có tên “Về sự hình thành và phát triển của kinh tế xã hội phong kiến ở Việt Nam” do GS. Nguyễn Khắc Thuần viết. Trong chương này, tác giả đã phân tích kỹ về quá trình hình thành và phát triển của các ngành kinh tế chính trong xã hội phong kiến như: nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương mại, tiền tệ… Từ đó minh họa rõ nét về mối quan hệ giữa các ngành kinh tế với nhau và với xã hội phong kiến. Bên cạnh đó, tác giả cũng phân tích về các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế xã hội như: điều kiện tự nhiên, kỹ thuật sản xuất, chính sách kinh tế của triều đình phong kiến…
Chương thứ năm có tên “Về địa lý lịch sử Việt Nam” do GS. Nguyễn Văn Huyên viết. Trong đó, tác giả đã nghiên cứu về mối quan hệ giữa yếu tố địa lý với tiến trình lịch sử của các triều đại phong kiến ở Việt Nam. Cụ thể, tác giả phân tích về ảnh hưởng của các yếu tố địa lý như: địa hình, sông ngòi, biển cả…đối với việc hình thành và phát triển các trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của các triều đại. Đồng thời, tác giả cũng phân tích về ảnh hưởng của địa lý đối với quá trình mở rộng bờ cõi và các cuộc chiến tranh phòng thủ Tổ quốc của các triều đại phong kiến Việt Nam.
Chương cuối cùng có tên “Về một số vấn đề lịch sử địa lý Việt Nam” do PGS.TS. Đặng Văn Sung viết. Trong đó, tác giả đã nghiên cứu về một số vấn đề cụ thể liên quan đến lịch sử và địa lý của Việt Nam như: vấn đề dân tộc, ngôn ngữ học, tôn giáo, phong tục tập quán…của các dân tộc cư trú trên lãnh thổ Việt Nam từ thời cổ cho đến hiện đại. Bên cạnh đó, tác giả cũng đề cập đến một số vấn đề liên quan đến lãnh thổ, ranh giới, hành chính của các triều đại phong kiến Việt Nam từ thế kỷ XV trở về trước.
Nhìn chung, cuốn sách “Tập San Sử Địa Tập 1” đã thể hiện được những nỗ lực nghiên cứu ban đầu về lịch sử và địa lý của Việt Nam trong giai đoạn hình thành và phát triển. Các chương trong cuốn sách đã phân tích kỹ lưỡng từng giai đoạn lịch sử quan trọng của Việt Nam thông qua các bằng chứng khảo cổ, sử liệu. Đồng thời, cuốn sách cũng chú trọng nghiên cứu mối quan hệ phức tạp giữa lịch sử và địa lý, góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lịch sử địa lý của đất nước. Với giá trị khoa học to lớn đó, “Tập San Sử Địa Tập 1” được coi là ấn phẩm nghiên cứu tiên phong về lịch sử và địa lý Việt Nam.
Mời các bạn đón đọc Tập San Sử Địa Tập 1 của nhóm tác giả Giáo Sư Sinh Viên Đại Học Sư Phạm Sài Gòn.
