Thánh Đường – Raymond Carver

Thánh Đường

Raymond Carver từng nói rằng có thể “viết về những đồ vật, đồ đạc bằng ngôn ngữ đời thường nhưng chính xác, và qua đó, ban tặng cho chúng – một cái ghế, một tấm rèm cửa sổ, một cái nĩa, một hòn đá, một chiếc khuyên tai – một sức mạnh lớn lao, thậm chí giật mình.” Carver không bao giờ cố viết về các cuộc phiêu lưu hồi hộp hay nhân vật phức tạp. Nhiều nhân vật của ông thậm chí chưa có tên. Nhưng thật khó tìm thấy câu chuyện nào đầy ấn tượng hơn, vì như tờ Washington Post đã nói, “Carver là nhà văn của sự chân thành và bản lĩnh, với tình yêu không giả dối, ánh mắt của ông chỉ tập trung vào việc mô tả và tái hiện thế giới như ông nhìn thấy. Ánh mắt trong trẻo của ông làm tan chảy trái tim chúng ta.”

Thánh Đường đã củng cố danh tiếng cho tác giả của nó, coi Carver như một trong những giọng văn mới và độc đáo nhất trong dòng truyện ngắn ở Mỹ suốt nhiều năm qua. – Bill Buford, Times Literary Supplement. “Một tác phẩm quan trọng trong một sự nghiệp không ai sánh kịp.” – New York Review of Books.

Thánh Đường là tập truyện ngắn thứ ba của Raymond Carver (1938-1988) được dịch và xuất bản tại Việt Nam (sau hai tập truyện: Mình nói chuyện gì khi mình nói chuyện tình và Em làm ơn im đi được không?). Với một nhà văn uyên bác của văn học Mỹ như Carver, độc giả Việt Nam qua tác phẩm này có thể hiểu rõ hơn phong cách và cách viết của một trong những bậc thầy truyện ngắn trên thế giới.

Carver được biết đến với phong cách cực đại hóa (minimalism), mà theo nhiều nghiên cứu, bắt nguồn từ phong cách viết tối giản của Hemingway – tác động mạnh mẽ đến cách viết của Carver. Tuy nhiên, Carver luôn vượt lên trên những ảnh hưởng đó để phát triển sự sáng tạo và đóng góp lặng lẽ cho truyện ngắn thế giới một giọng điệu riêng, một lối viết độc đáo, một cách mới để kể cây chuyện từ những điều ông đã trải qua.

Trong nhiều bình luận và phỏng vấn, Carver thường nói rằng ông muốn “viết về những đồ vật, đồ đạc bằng ngôn ngữ đời thường nhưng chính xác, và qua đó, ban tặng cho chúng – một cái ghế, một tấm rèm cửa sổ, một cái nĩa, một hòn đá, một chiếc khuyên tai – một sức mạnh lớn lao, thậm chí giật mình.” Điểm độc đáo chính là những đồ vật bình thường trong cuộc sống hàng ngày, nhưng đã được Carver đặt vào một bối cảnh mới, sống một cuộc sống mới trong nhiều truyện ngắn của ông.

Đặc biệt, trong 12 truyện ngắn của Thánh Đường, những đồ vật đóng vai trò như cốt lõi thu hút toàn bộ cấu trúc truyện. Nhà văn chỉ cần xây dựng, mô tả những đồ vật ấy một cách chính xác, ngay lập tức, các sự kiện, ký ức và tưởng tượng xuất hiện xung quanh chúng.

Có thể là chiếc tủ lạnh hỏng làm nổi lên sự lo ngại trong đôi vợ chồng nghèo, không biết phải làm thế nào (truyện Bảo Quản). Cũng có thể là chiếc bánh sinh nhật cho cậu bé Scotty trong ngày cậu qua đời vì tai nạn giao thông (Một Điều Tốt Đẹp Nho Nhỏ), hoặc chiếc tivi thường xuất hiện trong nhiều truyện ngắn khác trong tập truyện (Những Chiếc Lông Chim, Thánh Đường…), là biểu tượng cho sự mất khả năng giao tiếp trong thời đại kỹ thuật hóa…

Những đồ vật này như một chuỗi kết nối lặng lẽ các sự kiện và qua các câu chuyện, hình ảnh của con người bắt đầu hiện ra với một giọng văn lạnh lùng, xóa nhòa mọi quan điểm cá nhân.

Và nhờ đó, những truyện ngắn luôn mở ra nhiều cách hiểu. Carver chỉ tạo ra một khung cảnh, kể một câu chuyện – đời sống chính là như vậy. Nhưng sự chân thực trong các chi tiết, kèm theo sự kỳ lạ, là nguồn cơn tuôn trào của những suy nghĩ mơ hồ: lo lắng trước cuộc sống, sự suy tàn và tuyệt vọng, niềm tin và tình yêu giữa con người… trong một xã hội ngày càng mất mát các giá trị.

Có lẽ vì vậy mà tờ Washington Post đã nhận xét về truyện ngắn của Carver: “Carver là nhà văn của lòng trung thực và chân thành, với tình yêu không giả dối, ánh mắt của ông chỉ tập trung vào việc mô tả và tái hiện thế giới như ông nhìn thấy. Ánh mắt trong trẻo của ông làm tan chảy trái tim chúng ta.”Tập trung vào miêu tả và tái hiện thế giới qua đôi mắt tinh tế của mình. Alice Munro – người phụ nữ Canada đã được vinh danh bằng giải Nobel Văn chương năm 2013, một huy chương xứng đáng đối với thể loại truyện ngắn. Đối lập với Raymond Carver – nhà văn người Mỹ, Munro và Carver đều chú trọng vào việc thể hiện vẻ đẹp trong điều vốn tưởng chúng ta coi là bình thường. Munro tập trung vào việc phân tích sâu sắc những rung động tâm lý, trong khi Carver nhấn mạnh vào việc vẽ ra những cảm xúc với sự đơn giản nhưng mạnh mẽ. Khi đọc các tác phẩm của Raymond Carver, bạn sẽ khám phá thêm một giọng điệu mới, một cách kể chuyện đầy cảm xúc về cuộc sống hàng ngày. Nếu bạn thích thể loại truyện ngắn, không thể bỏ qua tác phẩm của Carver vì cách anh ấy sử dụng ngôn ngữ rõ ràng và chi tiết mà tạo nên sự sâu sắc cho các câu chuyện của mình.Fran dường như không quá hào hứng. Tối đó, khi đang xem TV, tôi hỏi Fran xem có nên mang quà gì đến nhà Bud không. “Mang gì đến?” Fran nói. “Anh ta có yêu cầu gì không? Làm sao em biết được? Em không nghĩ ra.” Fran nhún vai và nhìn tôi. Fran đã từng nghe tôi kể về Bud trước đây, nhưng nàng không quan tâm đến hắn. “Có thể mang một chai rượu,” Fran nói. “Nhưng em không quan tâm. Sao anh không mang rượu đi?” Nàng lắc đầu. Mái tóc dài của Fran luôn khiến nàng phải cuộn lên khi làm việc. Tôi nâng mái tóc lên và hít hà. Tôi quấn tóc Fran quanh bàn tay và Fran để tôi ôm. Đôi lúc mái tóc rối nàng buộc phải cầm hất nó qua vai. Fran bực mái tóc. “Mớ tóc này,” nàng nói. “Chỉ là phiền phức.” Fran biết tôi thích mái tóc của nàng và nàng biết tôi phát cuồng về nó. Bọn mình thường cùng nhau nói về những điều mình không có. Một số chiều, bọn mình đi xem phim, trong khi những đêm khác, bọn mình ở nhà xem TV. Fran thường nướng đồ ăn và bọn mình cùng thưởng thức. “Để họ không uống rượu,” tôi nói. “Mang vang đi,” Fran nói. “Họ không uống, mình uống.” “Trắng hay đỏ?” “Mình sẽ mang thêm đồ ngọt,” Fran nói. “Nhưng em không quan trọng. Đừng làm phức tạp, nếu không Fran không muốn đi nữa. Em có thể làm bánh vòng cà phê hoặc bánh nướng.” Tôi đồng ý và nói rằng họ sẽ có đồ tráng miệng. Fran phàn nàn về việc họ có thể có đồ tráng miệng mà Fran không thích. Fran nói đúng, “Làm sao mình biết họ sẽ có gì? Nhỡ họ có Jell-O thì sao?” Fran lắc đầu. Tôi nhún vai. Mời các bạn đọc “Thánh Đường” của Raymond Carver & Phạm Minh Điệp.