Cuốn sách “Thiên Tài Bên Trái, Kẻ Điên Bên Phải” là một tác phẩm dành riêng cho những người có tinh thần phi thường, những người không sợ thách thức, không ngần ngại đối mặt với sự khác biệt và luôn tìm cách tạo ra sự thay đổi trong xã hội. Những người này thường bị coi là điên rồ, gây rối, hoặc là những kẻ chống đối với quy tắc tồn tại. Tuy nhiên, đó cũng là những người mang lại sự sáng tạo và đổi mới, đóng góp vào sự phát triển của nhân loại.
Cuốn sách này thúc đẩy người đọc suy ngẫm về vai trò của những người “thiên tài bên trái” và “kẻ điên bên phải” trong xã hội. Mặc dù họ có thể được xem là lập dị và không phù hợp với những quy chuẩn thông thường, nhưng chính nhờ sự “điên rồ” đó, họ đã tạo ra những đột phá, những cải tiến và những ý tưởng mới mẻ.
Cuốn sách đưa ra câu hỏi sâu sắc về bản chất của sự đổi mới và sự khác biệt, khuyến khích người đọc không chỉ nhìn nhận những người này qua một góc nhìn tiêu cực mà còn trân trọng và tôn vinh sự độc đáo và sáng tạo mà họ mang lại cho thế giới.
—
Cuốn sách “Thiên Tài Bên Trái, Kẻ Điên Bên Phải” là một tác phẩm nghiên cứu sâu sắc về thế giới tâm thần, được tác giả Cao Minh thực hiện thông qua việc tiếp xúc và phỏng vấn những bệnh nhân tâm thần. Tác giả không chỉ tập trung vào việc ghi lại những cuộc trò chuyện mà còn cố gắng hiểu sâu hơn về thế giới quan và cách suy nghĩ của những người này.
Mỗi cuộc phỏng vấn đều là một cuộc hành trình khám phá, nơi tác giả tiếp tục đặt ra những câu hỏi khôn ngoan để khám phá sâu hơn về ý thức và quan điểm của bệnh nhân. Với mỗi trường hợp, tác giả đã phải sử dụng cả kiến thức về vật lý, sinh học để hiểu và giải thích những lời nói của họ, đồng thời cũng đặt ra những câu hỏi gây tranh cãi để thúc đẩy suy nghĩ và trao đổi ý kiến.
Câu chuyện về thiếu niên 17 tuổi am hiểu về vật lý lượng tử là một trong những ví dụ minh họa rõ nét cho sự đa dạng và phong phú của thế giới tâm thần. Dù những góc nhìn và suy nghĩ của họ có thể gây ngạc nhiên đối với những người bình thường, nhưng chính sự độc đáo và sáng tạo ấy là nguồn cảm hứng cho cuốn sách này.
—
Lời nói đầu – thật
Khoảng 2 giờ 30 phút sáng sớm ngày 17 tháng 8 năm 2009, tôi ngồi trước bàn phím gõ chữ đầu tiên. Bắt đầu từ đó là sự ra đời kỳ diệu không biên giới của một tân vũ trụ, rất nhiều điều lắng đọng trong ký ức của tôi đã được khơi dậy, dâng trào. Chúng vừa là vật chất vừa là ánh sáng, quyện vào nhau, quấn lấy nhau, hình thành nên một khái niệm hay ý nghĩa nào đó, chúng xuất hiện trước mắt tôi với hình hài lập thể. Trước đó tôi chưa từng nghĩ nên làm gì với các ký ức này, cũng chưa từng nghĩ cách lý giải chúng, tôi luôn cho rằng đó chỉ là một đoạn ký ức. Nhưng có thể vì kìm nén quá lâu, hoặc do thời điểm đó quá rảnh rỗi, nên tôi đã viết ra. Thật bất ngờ, quyết định viết ra này lại trở thành một lần thể nghiệm và giải đáp đầy tính công kích đối với tôi. Tôi nhớ trong cuốn Sổ tay nhà thôi miên tập hai, tôi đã viết một câu: “Ngôn ngữ và chữ viết là những loại virus tư duy, chúng có thể viết lại đường truyền của đại não – bao gồm cả bản thân.”
Nếu mang ra so sánh, chữ viết là bản tiến hoá của ngôn ngữ, bởi chữ viết là sự giải thích mang tính sùng bái đối với ngôn ngữ – truyền tải hàm ý sâu sắc hơn hay ám thị có tính lan toả hơn. Mỗi lần ý thức được điều này, tôi đều cảm thấy bản thân không phải đang ngồi trước bàn phím gõ chữ, mà là đang thực hiện một nghi lễ tôn giáo. Vị trí của tôi là người tổ chức nghi lễ, cũng là người tham gia, người quan sát. Đây là một trải nghiệm rất kỳ diệu.
Mấy tháng sau đó, những chữ viết này được “trình diễn” trước nhiều người hơn – được in thành sách. Tất nhiên, đối với tôi đây không chỉ là vấn đề về một cuốn sách.
Những năm trở lại đây, sau khi xuất bản cuốn sách này, tôi nhìn thấy được nhiều sự việc có ý nghĩa, tiếp xúc với nhiều cách nghĩ mới mẻ, và quen biết thêm những người bạn thú vị, nhờ vậy tôi có thể nhận thức rõ hơn về bản thân cũng như cả thế giới.
Thế giới rất kỳ diệu, rộng lớn và bao la; thế giới rất hệ thống, nghiêm ngặt và quy tắc. Đáng tiếc chúng ta tuy tồn tại trong thế giới này, nhưng đa số chỉ có thể cảm nhận được một phần nhỏ trong đó. Bạn hiểu tôi đang nói gì không? Hiểu biết của chúng ta hạn hẹp và phiến diện một cách phổ quát.
Nhớ lúc xem Avatar tôi rất ngưỡng mộ người dân hành tinh đó, họ chỉ cần đưa các xúc tu (hay một cơ quan gì khác) được giấu trong bím tóc nhỏ tiếp xúc với cây linh hồn là có thể cảm nhận được điều mà đa số những người dân địa cầu cả đời cũng không cảm nhận được – cộng hưởng cùng tự nhiên, “nhìn” bản chất của thế giới từ các góc độ của thế giới, không cần đi lòng vòng. Tôi tin rằng phương thức giao lưu tình cảm của họ cũng chân thực hơn nhiều, khi đã tiếp xúc bím tóc sẽ biết hết mọi việc, muốn nói dối cũng không có cửa. Vì vậy tôi đoán ngôn ngữ của họ tương đối đơn giản, ít nhất họ không cần những câu từ cảm động để chạm đến tim gan, tất cả giao cho bím tóc, đảm bảo chính xác, giao tiếp tâm linh tiêu chuẩn. Bản thân họ chắc cũng khó có người bị bệnh thần kinh, vì tất cả đều có thể trực tiếp truyền đạt, bao gồm cả áp lực, bối rối, hoang mang, những khúc mắc chưa thể giải thích.
Còn chúng ta không được như vậy.
Do sự khác biệt giữa các cá thể, chúng ta có vô số vấn đề và mâu thuẫn phức tạp, nhưng chúng ta lại không có bím tóc giấu xúc tu đặc biệt, vì vậy chỉ có thể dựa vào ngôn ngữ để truyền đạt tư duy. Nếu muốn nhiều người biết hơn, cần thông qua một nghi thức mang tính tôn giáo nào đó, ví dụ như văn tự để thực hiện. Điểm này gần giống phương thức người dân hành tinh Pandora giao tiếp cùng tự nhiên, ý tôi muốn nhắc đến chính bản thân nghi thức.
Nhưng dù sử dụng văn tự, chúng ta cũng không thể vượt qua sự khác biệt về cảm nhận, không thể hoàn toàn đồng cảm với nhau. Chính vì vậy mới có người mắc bệnh tâm thần. Chúng ta không thể hoàn toàn biểu đạt các áp lực, bối rối, hoang mang, khúc mắc, thế nên sản sinh ra cái gọi là tâm bệnh. Vì vậy, có thể đứng từ góc độ của người khác để nhìn nhận thế giới là một việc vô cùng đáng quý… ờ… bí từ rồi… nên nói thế nào nhỉ? Thể nghiệm? Thôi được rồi, đại khái là ý nghĩa như vậy, có thể hiểu được là tốt rồi… Bạn thấy đấy, tôi giờ đang mắc kẹt trong cách biểu đạt.
Chính từ điểm khởi đầu này, tôi này sinh ý tưởng tiếp xúc với các bệnh nhân tâm thần – một phương pháp rất khờ khạo để thể nghiệm những góc nhìn khác nhau. Việc đúng hay sai, tốt hay xấu, rõ ràng hay hỗn loạn, logic hay không có trình tự, tất cả đều không quan trọng (tôi không muốn tìm họ để khẳng định cảm giác tồn tại), quan trọng là một loại cộng hưởng gần giống như y thức tôn giáo vậy. Đó chính là điều tôi muốn.
Đúng vậy, mọi việc không bắt đầu từ sáng sớm ngày 17 tháng 8 năm 2009, mà sớm hơn nữa, từ khi tôi hiếu kỳ với thế giới này, với những hiểu biết của chúng ta qua các góc nhìn khác nhau.
Cho đến nay vẫn vậy.
Sau khi lắng đọng vài năm tôi viết cuốn sách này, sáu năm sau đã có bản thứ hai bổ sung, hoàn thiện các chương còn dang dở; cũng vì vậy mà tôi viết lời nói đầu tào lao dông dài này.
Thời gian trôi qua thật nhanh, chớp mắt đã sáu năm. Nhưng tôi biết, tất cả vẫn chưa kết thúc, đây mới chỉ là bắt đầu.
Mùa thu năm 2015, Ngọc Khê, Vân Nam.
—
Vấn đề nhân vật
Anh: “Tôi chỉ có thể nói tôi đồng cảm với anh, nhưng không hề tội nghiệp anh, bởi suy cho cùng tôi chính là người sáng tạo ra anh.”
Tôi: “Sao anh lại là người sáng tạo ra tôi?”
Anh: “Anh chỉ là nhân vật trong tiểu thuyết của tôi, mục đích xuất hiện của anh là để tôi – nhân vật chính của cuốn sách này – thêm một số phản ứng tâm lý, sau đó dẫn dắt toàn bộ sự việc, ý tôi là toàn bộ câu chuyện phát triển tiếp theo đây.”
Anh chàng trước mặt tôi mắc bệnh hoang tưởng, luôn nghĩ mình là nhân vật chính của một cuốn sách, đồng thời cũng là tác giả cuốn sách đó. Anh ta có bệnh sử hơn bốn năm rồi, ba năm trước bị nhốt vào bệnh viện. Thuốc thang gần như vô hiệu với anh ta, người nhà – vợ anh ta cũng sắp bỏ cuộc.
Do anh ta từng có biểu hiện hưng cảm nên tôi chỉ mang bút ghi âm theo, không mang giấy bút hay bất cứ vật gì có đầu nhọn. Tôi và anh ta ngồi cách nhau đủ xa, anh ta ở đầu bàn bên kia, tôi ở đầu bàn bên này, khoảng cách chừng hai mét. Anh ta ngồi chà chà tay phía dưới mặt bàn theo thói quen.
Anh: “Tôi biết điều này vượt quá phạm vi lý giải của anh, nhưng đây là sự thật. Hơn nữa, cuộc nói chuyện giữa anh và tôi sẽ không xuất hiện trong tiểu thuyết. Nó chỉ là một câu thoáng qua, ví dụ: ngày tháng năm nào, tôi gặp anh trong bệnh viện tâm thần, sau đó tôi nghĩ gì đó, đại khái là như vậy.”
Tôi: “Anh thật sự cảm thấy như vậy sao? Làm sao anh chứng minh được tôi chỉ là một nhân vật anh tạo ra? Anh nói thử xem?”
Anh: “Anh viết tiểu thuyết có nói rõ gia cảnh, thân thế của nhân vật cho độc giả biết không?”
Tôi: “Tôi chưa từng viết tiểu thuyết, tôi không biết.”
Anh ta cười: “Anh chắc chắn không biết rồi. Tôi đã nói rõ thân phận hiện giờ của tôi là nhân vật chính trong cuốn tiểu thuyết này, tôi tràn ngập trong toàn bộ tác phẩm, nhân vật của tôi không mang thân phận tác giả, cũng không thể mang thân phận tác giả, cái gì cũng rõ rành rành độc giả sẽ không hứng thú nữa.
Tôi có thể biết thân thế của anh, nhưng không cần thiết phải miêu tả trong tiểu thuyết, nó không có ý nghĩa gì cả. Hiện giờ tôi nói chuyện với anh là do sự sắp xếp tình tiết, có điều nội dung cụ thể ngoại trừ một vài người trong truyện thì không ai biết. Độc giả cũng không biết, đây chỉ là một phân đoạn nhỏ trong kịch bản lớn…”
Tôi: “Anh biết anh ở đây bao nhiêu năm rồi không?”
Anh: “Ba năm, ở đây rất vô vị.”
Tôi: “Vậy tại sao anh không làm cho thời gian trôi qua giai đoạn này nhanh hơn? Hoặc viết một siêu nhân đến cứu anh thoát khỏi đây chẳng hạn? Người ngoài hành tinh cũng được.”
Anh ta cười ồ lên: “Anh thật thú vị! Thời gian trong tiểu thuyết như một dòng chảy và theo quy luật tự nhiên của truyện. Ba năm đối với độc giả chỉ là mấy hàng chữ, thậm chí còn ngắn hơn, nhưng trong truyện các nhân vật đều thật sự trải qua ba năm đó, yêu đương, kết hôn, sinh con, thăng chức, cãi nhau, ăn uống, cờ bạc, trai gái đủ cả. Làm sao thời gian của tiểu thuyết có thể nhảy vọt được chứ? Tôi là nhân vật chính, cần phải nhẫn nại với sự vô vị này. Còn cái gì mà siêu nhân, người ngoài hành tinh như anh nói, thật nhạt nhẽo, đây không phải tiểu thuyết khoa học viễn tưởng. Tư duy logic của anh có vấn đề.”
Tôi nhận ra anh ta nói hoàn toàn đúng, từ góc độ cá nhân của anh ta, thế giới quan vô cùng vững chắc, không thể phá vỡ.
Tôi: “Tôi hiểu rồi, ý anh là thế giới này vì anh mà tồn tại, vậy khi anh chết thì sao? Thế giới này còn tồn tại không?”
Anh: “Tất nhiên vẫn tồn tại rồi, chỉ có điều độc giả không còn nhìn thấy được nữa. Nếu tôi chết, có hai khả năng: một là tình tiết buộc tôi phải chết, hai là tôi không phải nhân vật chính. Về khả năng thứ nhất, giờ tôi không thể chết được, tiểu thuyết vẫn còn đang viết dang dở mà. Về khả năng thứ hai, tôi không cần xác nhận lại gì cả, tôi là nhân vật chính, vì tôi là tác giả.”
Tôi: “Làm sao anh chứng minh được?”
Anh: “Nếu muốn lúc nào tôi cũng có thể chứng minh được, nhưng để làm gì? Với cương vị của tôi, chứng minh bản thân là một việc buồn cười, trừ phi tôi cảm thấy cần phải làm như vậy. Nếu cần chứng minh, giờ anh có thể thử giết tôi, anh sẽ không giết được tôi đâu, các bác sĩ bên ngoài sẽ ngăn anh lại, hoặc anh có thể sẽ vấp ngã, hoặc lúc lao đến anh bị lên cơn đau tim, thậm chí anh không thể đánh thắng được tôi và suýt chút nữa còn bị tôi giết… vậy đấy.”
Tôi: “Đây là tiểu thuyết gì vậy?”
Anh: “Về một số kiểu tình cảm con người, có lúc rất bình lặng nhưng lại dễ làm lay động lòng người. Có những sự việc như thế mà, đúng không?”
Tôi: “Vậy anh có yêu vợ không?”
Anh: “Tất nhiên rồi, tôi viết như vậy mà.”
Tôi: “Còn con cái?”
Anh ta có vẻ hơi khó chịu: “Những việc này… còn cần phải hỏi sao?”
Tôi: “Không, ý tôi là tình cảm của anh đối với họ là tình tiết sắp đặt và cần thiết cho câu chuyện, chứ không phải tình cảm tự phát của anh đúng không?”
Anh: “Logic của anh sao hỗn loạn vậy? Tôi là nhân vật chính, họ là gia đình của nhân vật chính, tình cảm của tôi đối với họ tất nhiên chân thành.”
Tôi: “Vậy tại sao ba năm trước anh lại có ý định sát hại các con anh?”
Anh: “Tôi không sát hại chúng. Tôi chỉ làm ra vẻ như vậy để dễ dàng đưa bản thân đến đây.”
Tôi: “Ý anh là anh giả vờ làm vậy? Vì muốn đến nơi này?”
Anh: “Tôi biết không ai tin, tùy thôi, nhưng đó là điều phải làm, không độc giả nào thích xem nước chảy bình lặng mãi, cần phải có cao trào.”
Tôi quyết định kích động anh ta một chút: “Nếu trong thời gian anh ở bệnh viện, vợ anh phản bội anh thì sao?”
Anh: “Tình tiết không được sắp đặt như vậy.”
Tôi: “Anh chắc chứ?”
Anh ta cười: “Con người anh thật là…”
Tôi không để lỡ thời cơ: “Anh thừa nhận tôi là con người rồi? Chứ không phải nhân vật anh tạo ra?”
Anh: “Tôi tạo ra nhân vật của anh là người, hơn thế nữa anh đã hoàn thành những việc anh cần làm.”
Tôi: “Tôi đã làm gì?”
Anh: “Làm cho tư duy cảm xúc của tôi biến động.”
Tôi gần như đã rơi vào cái bẫy của anh ta.
Tôi: “Sau khi hoàn thành, tôi không còn tồn tại nữa ư?”
Anh: “Không, anh vẫn sẽ tiếp tục cuộc sống của anh, kể cả sau khi tiểu thuyết của tôi kết thúc, chỉ có điểu độc giả không thể nhìn thấy anh nữa, bởi tôi sẽ không miêu tả thêm về anh cho độc giả.”
Tôi: “Vậy kết thúc cuốn tiểu thuyết này anh sẽ thế nào?”
Anh: “Ừm, vấn đề này, tôi chưa nghĩ tới…”
Tôi: “Bao giờ sẽ viết xong?”
Anh: “Có viết xong anh cũng không biết, bởi nó nằm ngoài thế giới này rồi, vượt quá phạm vi lý giải của anh.”
Tôi: “…”
Anh ta nhìn tôi hứng thú: “Nói chuyện với anh rất vui, cảm ơn, tôi đến giờ rồi.” Nói xong anh ta nháy nháy mắt.
Cuộc nói chuyện kết thúc. Tôi có quay lại đó hai lần, anh ta không còn nói với tôi những chuyện như vậy nữa mà chuyển sang nói đủ thứ chuyện phiếm trên trời dưới biển. Sau đó không lâu, nghe nói anh ta có biến chuyển tốt, nửa năm sau được xuất viện để quan sát thêm. Anh ta xuất viện đúng hôm tôi rảnh rỗi nên tôi đã đến thăm, anh ta nói chuyện vui vẻ với bác sĩ chữa trị chính và người nhà, bạn bè, không để ý đến tôi. Lúc chuẩn bị về, anh ta chậm rãi tới bên cạnh tôi, hạ giọng nói nhanh: “Còn nhớ cái bàn lần đầu tiên chúng ta gặp nhau chứ? Hãy xem phía dưới mặt bàn.” Nói xong anh ta cười xảo quyệt, không để ý đến tôi nữa.
Tốn bao công sức tôi mới tìm thấy cái bàn hôm tôi và anh ta gặp nhau nói chuyên lần đầu. Tôi quỳ xuống để xem phía dưới mặt bàn, rất nhiều vết móng tay, có thể nhận ra mấy chữ nghiêng ngả.
Đó là ngày tôi và anh ta gặp nhau lần đầu tiên, kèm theo dòng chữ: “Nửa năm sau rời đi.”
Sau đó rất lâu, trước mắt tôi vẫn luôn hiện lên nụ cười giảo hoạt cuối cùng của anh ta.
Mời các bạn đón đọc Thiên Tài Bên Trái, Kẻ Điên Bên Phải của tác giả Cao Minh
