Tían Tích Sách của Người Đọc Sách
Trong thế giới ngày càng phủ sóng internet và truyền thông, sự thụt lùi của sách được thể hiện rõ ràng ngay trên các trang báo! Trong hàng trăm tờ báo hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng trải khắp đất nước, không nhiều tờ nào dành sự chú ý và cẩn thận cho sách như Sài Gòn Tiếp Thị – một trong số hiếm hoi với mục điểm sách đầy nghiêm túc và linh hoạt. Và tác giả đứng sau sự cống hiến đáng khen đó chính là Nguyễn Vĩnh Nguyên, tác giả tập tản văn mà chúng ta đang nắm giữ.
Gần như mỗi tuần, chúng ta thường thấy Nguyễn Vĩnh Nguyên xuất hiện giữa làn sóng sách với vai trò đa dạng: từ viết vài dòng tin tức sách, phỏng vấn tác giả hoặc người dịch sách mới, đến những bài viết đánh giá sách – nhiều trong số đó xoay quanh những tác phẩm nặng ký cả về nội dung và ý nghĩa, như “Vũ trụ” của Carl Sagan, “Đường sống” của Lev Tolstoi hay “Adolf Hitler – Chân dung một trùm phát xít” của John Toland. Để viết những bài viết sách đó, Nguyễn Vĩnh Nguyên chắc chắn đã dành rất nhiều thời gian để đọc, khám phá ra nhiều lĩnh vực văn học, văn hóa, lịch sử, địa lý, và nhiều hơn nữa.
Bạn có bao giờ để ý đến một khía cạnh khác của Nguyên thông qua tập tản văn này không? Qua việc cầm tập sách này trong tay – hoặc chính xác hơn, xem trên máy tính – sau khi đọc qua, ấn tượng đầu tiên mà người viết muốn chia sẻ, đó là văn phong của một người đọc sách chân chính, một người chắt chiu mỗi dòng văn, không phải đọc lướt qua. Trong hai mươi bài tản văn trong tập, hầu như mỗi bài Nguyên đều trích dẫn một cuốn sách khác – dù đó là khi anh nghiên cứu “tư duy mặt bằng” của người Việt, hay khi ông phân tích về văn hóa ở các quán cà phê của Sài Gòn, hay ngay cả khi ông chia sẻ về cuộc trò chuyện trên chiếc xe máy. Những trích dẫn đó, với một liều lượng vừa phải: không quá nhiều để khiến người đọc bị choáng ngợp, không quá ít để dẫn đến việc mất tích sự sáng tạo riêng, đã tạo ra điểm thanh lịch cho tản văn của Nguyễn Vĩnh Nguyên. Điều đặc biệt đó chắc chắn quan trọng, đặc biệt trong thời đại mà ai cũng có thể viết “tản văn” ở dạng note trên Facebook hoặc bài viết trên blog.
Với sự am hiểu sâu rộng ấy, Nguyễn Vĩnh Nguyên đã đưa ra một cái nhìn toàn cảnh về cuộc sống văn hóa hiện đại của người Việt ở qua những bài viết trong tập này, với nhiều phát hiện thú vị. Tại quán karaoke, Nguyên đã chứng kiến cách mà mọi người vô tư đặt sát tai nhau để trò chuyện vì âm thanh quá lớn cũng là một cách để giải quyết xung đột (xem “Karaoke, văn và cảnh”). Bằng cách giải thích về “nhạc chế”, Nguyên đã đi tìm nguồn gốc của dòng nhạc này trở về những ngày đầu của âm nhạc Việt mới và trích dẫn từ “Bài ta theo điệu Tây” của Phạm Duy để chứng minh rằng “nhạc chế” ngày nay, ví dụ như bài “Hà Nội mùa này phố cũng như sông” mô phỏng theo “Hà Nội mùa này vắng những cơn mưa”, đã có một nền móng lâu dài! Hoặc trong một bài khác, “Người Việt ngậm tăm”, Nguyên đã trích dẫn từ cả Xa lộ từ điển trực tuyến lẫn Freud để lý giải thói quen ngậm tăm của người Việt.
Dù bạn đồng ý hoặc không đồng ý với cách mà Nguyễn Vĩnh Nguyên giải thích và thảo luận về văn hóa Việt Nam ở thời hiện đại, điều chắc chắn là những bài viết trong tập sách này sẽ mang đến cho bạn những khoảnh khắc rất thú vị.
Sài Gòn, tháng 11 năm 2012
Dịch giả LÂM VŨ THAOMột số nhà chuyên gia quan tâm đến văn hóa dân gian và vật lý học đã phân tích về việc người Việt Nam sử dụng tăm tre sau khi ăn không chỉ để duy trì vệ sinh miệng mà còn là một thói quen có thể gây nghiện. Hãy cùng khám phá sâu hơn về hiện tượng này.Nếu nhìn vào phong cách văn học, cuốn sách này mở ra một bức tranh phức tạp về tâm lý con người từ giai đoạn sơ sinh cho đến tuổi trưởng thành. Tác giả giải mã một cách tỉ mỉ việc ngậm tăm, một hành vi bản năng mà nhiều người Việt đã vô tình thụ đắc từ khi còn nhỏ, và chúng trở thành một phần không thể thiếu của cuộc sống hàng ngày mà không phải ai cũng nhận ra. Đáng chú ý là cách mà “ngậm tăm” không chỉ biểu thị sự im lặng để che giấu, mà còn thể hiện sự lệch lạc thông tin, làm mờ lẫn sự thật trong một cộng đồng. Cuốn sách giúp độc giả hiểu rõ hơn về xu hướng phổ biến của hành vi này và cách nó ảnh hưởng đến thái độ sống của từng cá nhân trong xã hội. Từ các ví dụ thực tế cho đến những câu chuyện truyền miệng, sách giới thiệu cách các thói quen cụ thể hoặc tự nhiên từng bước trở thành một phần không thể tách rời khỏi con người Việt. Đọc sách, bạn sẽ có cái nhìn sâu hơn về tư duy và hành vi của mình, đồng thời mở rộng hiểu biết về văn hóa và xã hội Việt Nam.Để tạo sự đồng thuận trong tất cả các thành viên như những cá nhân bình đẳng, việc giữ im lặng không phải lúc nào cũng là một điều tốt. “Ngậm tăm” không chỉ là sự chấp nhận, làm che đậy những điều xấu xa và phản tiến, mà còn làm giảm sự minh bạch cần thiết trong các mối quan hệ và tổ chức xã hội. Điều này có thể tạo ra sự rối loạn, nhận được sự đánh lừa và gây ra nhiều sự nghi ngờ không cần thiết.
Im lặng có thể quý giá, nhưng im lặng theo kiểu “ngậm tăm” thì lại là vàng giả, có thể phá hoại và làm mất giá trị. Khi việc giữ im lặng như vậy trở thành một loại nghiện, được coi như một phong cách sống của cộng đồng, thì ngôn luận, cá nhân và tiến bộ sẽ bị hủy hoại.
Trong cuộc sống hàng ngày, “ngậm tăm” thường được coi là một sự đánh đổi, một sự hy sinh của sự hiểu biết, và đôi khi cả lương tâm trong một cộng đồng tuân thủ theo nguyên tắc tha thứ và dàn xếp. Đây là nơi mà mỗi người tìm kiếm sự an toàn của mình, nhưng có thể trở thành nạn nhân của chính bản thân mình mà không hề hay biết.
Cuối cùng, hãy thưởng thức một chút hài hước thẩm mỹ trong câu chuyện. Hãy tưởng tượng một cô gái xinh đẹp đang tự tin lái chiếc vespa sang trọng trên phố, môi son rực rỡ nhưng lại che giấu một chiếc tăm tre chứa hương liệu mùi quế. Điều gì đang ẩn sau vẻ đẹp nơi sâu thẳm của tâm hồn cô gái ấy? Có lẽ ông Freud sẽ hoàn toàn quan tâm đến việc giải mã sự nghiện tăm ở một nơi đất nước với biểu hiện tâm lý đa chiều.
Hãy cùng đọc tác phẩm “Tivi, Xe Máy, Nhạc Chế, Chày Cối, Karaoke, Tăm Xỉa Răng và Những Thứ Khác” của tác giả Nguyễn Vĩnh Nguyên để khám phá thêm về những khía cạnh thú vị và sâu sắc của cuộc sống hiện đại.
