Tội Ác Trên Thiên Đường Mật
Tại sao khoa học viễn tưởng phát triển mạnh như vậy? Nguyên nhân có thể đơn giản chỉ ở chỗ: Suốt nhiều thế kỷ, lo lắng về tương lai của loài người và thế giới luôn là một trong những vấn đề nghiên cứu sâu sắc của con người, qua các thế hệ.
Hiện nay, câu hỏi này càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Mặc dù khoa học đã giải đáp một số thắc mắc, nhưng vẫn còn những vấn đề quan trọng – những vấn đề mà chúng ta vẫn chưa có câu trả lời, điều này thu hút sự quan tâm của nhiều người:
– Sự tăng cường sử dụng máy móc, sản xuất hàng loạt, cải thiện điều kiện sống liệu luôn mang lại điều tốt đẹp, hay nó sẽ đe dọa sự cân bằng và mối quan hệ trong xã hội?
– Có thể con người được thay thế bằng robot và công nghệ cao khác mà họ tạo ra được không? Trong xã hội công nghệ phát triển, vai trò của con người sẽ thay đổi như thế nào?
– Sự tìm hiểu về vũ trụ và sự thâm nhập vào thế giới xung quanh có mở ra những cánh cửa mới, hay có những giới hạn không thể vượt qua?
– Với mọi thay đổi trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật, con người và xã hội loài người sẽ biến chuyển ra sao? Đặc biệt, cuộc sống tinh thần của con người sẽ giàu có hay nghèo nàn hơn? Những nguy cơ cụ thể nào cần lưu ý?
Những câu hỏi này và nhiều câu hỏi khác liên quan được đặt ra liên tục.
Các nhà văn viết truyện khoa học viễn tưởng, nhiều trong số họ cũng là những chuyên gia về khoa học kỹ thuật hiện đại (một số thậm chí còn là các nhà khoa học thực thụ viết truyện chỉnh tả), vì vậy họ có khả năng dự đoán tương lai giống như ai khác.
Dù vậy, như chúng ta thấy, những nhà văn được công nhận là những tâm hồn nhạy cảm và sâu sắc. Khi sáng tác về tương lai, họ thường chia sẻ những lo lắng của mình, qua đó vượt qua và tìm ra cái nhìn lạc quan hơn.
A. Asimov, một tên tuổi lớn trong thế giới viễn tưởng và cũng là một nhà bác học người Mỹ, từng tự hào: “Yêu thích khoa học viễn tưởng có nghĩa là quan tâm đến tương lai của loài người và một phần nào đó, là yêu thương mọi người và mong muốn họ luôn hạnh phúc”. (Có lẽ vì thế mà tớ yêu viễn tưởng đến thế).
Theo nhà văn Bungari I. Virusev, khoa học viễn tưởng giúp con người nhìn thấy “đỉnh cao mà chúng ta đã đạt được trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật”. Ban đầu, nó đem lại niềm tự hào, nhưng cũng nhanh chóng mang theo lo lắng vô hình cùng với sự phát triển của công nghệ. Virusev kết luận: “Khoa học viễn tưởng giúp tôi viết về con người trong tương lai, sống trong thế giới siêu công nghệ, nhưng không bao giờ quên khát vọng chính đáng của hành tinh”.
Chỉ dựa vào nghiên cứu sáng tác của các đồng nghiệp và tác phẩm của bản thân, nhà văn C. Krupcat từ Cộng hòa Dân chủ Đức kết luận: “Khả năng sáng tạo của con người không bao giờ giới hạn. Thế giới là vô tận, nhưng chúng ta vẫn có khả năng nhìn thấy nó”. Ông chọn con đường trở thành nhà văn viết truyện viễn tưởng với mục tiêu rõ ràng: “Phóng rộng tầm nhìn đến một thế giới đa dạng về tính nhân đạo”, giúp mọi người tự hào hơn về bản thân.
Từ việc nghiên cứu về việc chế tạo máy móc, khai thác năng lượng, đến khám phá về vũ trụ và thế giới nội tâm con người, viễn tưởng ngày nay đang chuyển hướng khám phá mới. Một số tác giả quan tâm hơn đến sự biến đổi trong lĩnh vực sinh học, y học; một số khác chuyển tầm nhìn vào thế giới tâm lý của con người, khám phá những điều kỳ bí và chúng ta chưa biết, đặc biệt trong bối cảnh của những thay đổi công nghệ tương lai.Khoa học viễn tưởng mới bắt đầu xuất hiện: thể loại này kết hợp giữa triết học và tâm lý sâu sắc. Nó giúp vượt qua sự chênh vênh khi chỉ tập trung vào các khía cạnh kỳ lạ mà thiếu đi sâu vào cuộc sống tâm hồn của con người. Nhiều tác giả nổi tiếng từ nhiều quốc gia khác nhau đã chuyển hướng viết khoa học viễn tưởng, mở ra những khía cạnh mới cho văn học trong lĩnh vực này.
K. Sapeil từ Thụy Sĩ (người đầu tiên đề cập đến robot), A. Maurois và Vecco từ Pháp, Kobo Abe từ Nhật, Dürrenmatt từ Thụy Sĩ, và nhiều tác giả khác đã đánh bại chất văn học trong khoa học viễn tưởng trên các phương diện đa dạng. I. Habana, một nhà văn Rumani, đã tuyên bố rằng “khoa học viễn tưởng là công cụ vô giá trong việc nghiên cứu tâm lý”. Rất nhiều tác giả đồng tình rằng việc đoán trước cảm xúc, phản ứng tâm lý của con người trong tương lai là một thách thức hấp dẫn và khó khăn nhất cho các nhà văn.
Khám phá quá trình phát triển văn học, chúng ta thấy những tác phẩm nổi tiếng kết hợp yếu tố hiện thực một cách đặc biệt, tạo ra những bức tranh “kỳ bí”, nhân vật kỳ lạ và câu chuyện độc đáo. Có không ít ví dụ, như bóng ma trong kịch Shakespeare, người khổng lồ và lilliputian trong tác phẩm của J. Swift, Gargantua và Pantagruel của Rabelais, một số tác phẩm của Voltaire, truyện ngắn của Hoffmann ở Đức, E. Poe ở Mỹ, và các tác phẩm ở phương Đông như Truyền kỳ mạn lục của Nguyễn Dữ, Liêu trai chí dị của Bồ Tùng Linh.
Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ, thể loại truyện khoa học viễn tưởng ra đời, kể về dự đoán về các thành tựu khoa học trong tương lai hoặc về các hiện tượng xã hội kỳ lạ sẽ xảy ra. Có những tác giả cổ điển như Jules Verne và Herbert Wells đã góp phần làm nên danh tiếng của thể loại này. Từ chiến tranh thế giới thứ hai, truyện khoa học viễn tưởng trở thành một hiện tượng phổ biến ở nhiều quốc gia, với số lượng tác giả viết về chủ đề này ngày càng tăng đều.
Vào năm 1967, chỉ riêng ở Mỹ, đã có khoảng 300-400 tác giả viết truyện khoa học viễn tưởng, trong đó có khoảng 30-40 tác giả được yêu thích và tác phẩm của họ đã được dịch sang nhiều ngôn ngữ khác nhau. Có nhiều nhà xuất bản và tạp chí chuyên về khoa học viễn tưởng, cũng như có các giải thưởng danh giá dành cho các tác phẩm xuất sắc hàng năm. Ở nhiều quốc gia trên thế giới, khoa học viễn tưởng đã trở thành một phần không thể thiếu của văn học, với việc dịch và phổ biến tác phẩm mới diễn ra nhanh chóng.
Như vậy, khoa học viễn tưởng đang phát triển mạnh mẽ và trở thành một lực lượng văn học đáng chú ý trên thị trường văn học thế giới.Trên nét lớn, câu chuyện đằng sau việc chia sẻ mỗi chi tiết là vô cùng quan trọng. Trải qua nhiều thế kỷ, câu hỏi về tương lai của loài người và thế giới vẫn nằm trong trí não của nhiều người, đi qua từng thế hệ. Đặc biệt ở thời đại hiện nay, những lo lắng đó trở nên mạnh mẽ hơn. Dù khoa học đã giúp chúng ta giải quyết một số vấn đề, nhưng vẫn còn rất nhiều điều chúng ta chưa rõ, những vấn đề quan trọng đó vẫn đang chờ được khám phá. Có thể bạn đã thắc mắc:- Việc phát triển máy móc và sản xuất hàng loạt, liệu điều này có tạo ra cuộc sống tốt đẹp hơn hay phá vỡ sự cân bằng xã hội?- Có thể con người sẽ bị thay thế bởi các máy móc và trí thông minh nhân tạo đến từ con người không? Vai trò của con người trong một xã hội công nghệ phát triển sẽ ra sao?- Việc khám phá không gian và khám phá thế giới xung quanh có mở ra một thế giới hoàn toàn mới hay có những giới hạn không thể vượt qua?- Khi khoa học và công nghệ tiến bộ, thế nào là hướng phát triển của con người và xã hội loài người? Đời sống tinh thần của con người có thay đổi tích cực hay tiêu cực hơn? Có những rủi ro nào cần đề phòng nhiều hơn?Những câu hỏi đó và rất nhiều câu hỏi khác liên tục được đặt ra. Những tác giả viết truyện khoa học viễn tưởng, không chỉ am hiểu về khoa học kỹ thuật hiện đại (một số trong số họ thậm chí là các nhà khoa học thực sự), mà còn chia sẻ những lo lắng, suy tư sâu sắc của họ thông qua tác phẩm.Với dàn nhà văn uyên bác văn của mình, thập kỷ nào, Asimov, một tên tuổi nổi tiếng không chỉ trong văn chương mà còn trong lãnh vực khoa học, đã chia sẻ: “Yêu thích khoa học viễn tưởng chính là quan tâm đến tương lai của nhân loại và một phần nào đó, là yêu thương mọi người, mong muốn họ có cuộc sống hạnh phúc”. Bradbury, một tác giả khác, cũng nhấn mạnh: “Chỉ có những người không hài lòng với xã hội hiện tại và dám thể hiện sự không hài lòng mạnh mẽ mới có thể viết ra những tác phẩm khoa học viễn tưởng có giá trị”.Theo Virusev, khoa học viễn tưởng giúp chúng ta làm quen với “sự viễn tưởng cao vút” mà chúng ta đã đạt được trong lĩnh vực kỹ thuật. Tuy ban đầu, thông qua khoa học viễn tưởng, chúng ta có thể cảm thấy tự hào, nhưng cũng không thể không lo lắng. Cảm giác tự hào và lo lắng đó đều phản ánh sự phát triển của kỹ thuật. Ông kết luận rằng “khoa học viễn tưởng giúp tôi viết về con người trong tương lai, những người sống trong thời đại công nghệ cao, nhưng không bao giờ quên khát vọng chính đáng là thống trị thế giới.”Nhìn chuyên sâu vào sự sáng tạo của các đồng nghiệp và từ sự sáng tác cá nhân, Krupcat đến kết luận rằng “Trí tưởng tượng của con người thực sự không có giới hạn. Trong vẻ đa dạng của nó, thế giới là vô cùng. Nhưng chúng ta có thể hiểu được phần nào về thế giới đó.” Ông đã chọn con đường trở thành một nhà văn viết truyện khoa học viễn tưởng với mục tiêu rõ ràng là “Mở ra cho con người nhìn thấy rộng lớn vẻ đẹp nhân loại”, giúp cho họ tự hào về bản thân.Hết mê mải với việc tiên đoán về máy móc và năng lượng, tìm hiểu về vũ trụ và thế giới hứa hẹn, khoa học viễn tưởng gần đây đang chuyển dịch sang những hướng đi mới. Một số tác giả đang tập trung vào các thay đổi trong lĩnh vực sinh học và y học; một số khác lại chú trọng vào thế giới tâm lý của con người, khám phá những điều kỳ diệu và lạ lùng ẩn chứa bên trong. Và chúng ta vẫn còn hiểu rất ít, đặc biệt khi đặt ra những câu hỏi mới.Nền văn học đương đại đang chứng kiến sự phát triển đầy hứa hẹn của thể loại khoa học viễn tưởng, kỹ thuật và triết học. Điều này thú vị vì nó đưa chúng ta vào thế giới tưởng tượng đồ sộ với những cung bậc cảm xúc và động lực tâm lý sâu sắc. Các tác phẩm của các nhà văn hàng đầu như K. Sapeil, A. Maurois và Kobo Abe đã mở ra những khía cạnh mới cho văn học khoa học viễn tưởng. Đồng thời, không thể không nhắc đến văn học Nga thế kỷ 19, với những tác phẩm nổi tiếng như Con đầm pích và Cái mũi, chúng ta thấy sự phản ánh sâu sắc về cuộc sống qua những tình tiết đầy mê hoặc và kỳ ảo. Việc kết hợp giữa hiện thực và tưởng tượng đã tạo nên những tác phẩm đầy cuốn hút và ý nghĩa. Đừng quên thưởng thức “Tội Ác Trên Thiên Đường Mật” để khám phá thêm về thế giới đầy mênh mông của khoa học viễn tưởng.
