Truyền Kỳ Mạn Lục – Nguyễn Dữ
Truyền Kỳ Mạn Lục, một tác phẩm văn xuôi quý hiếm của Việt Nam, được mệnh danh là “thiên cổ kỳ bút” – ngòi bút lạ kỳ của những thế hệ. Đây là một bước đột phá quan trọng trong lịch sử văn học, được dịch sang nhiều ngôn ngữ trên thế giới.
Tác phẩm này bao gồm 20 câu chuyện, kết nối qua các nhân vật thần tiên, ma quái, nhấn mạnh vào việc phê phán sự hỗn loạn của xã hội. Được dịch và giới thiệu ở nhiều quốc gia như Pháp, Nga…
Nguyễn Dữ, một nhà văn Việt Nam từ xã Đỗ Tùng, huyện Trường Tân, nay là Thanh Miện, Hải Dương, thuộc dòng dõi khoa hoạn. Ông sống cùng thời với các danh hào văn học khác như Nguyễn Bỉnh Khiêm và Phùng Khắc Khoan, khoảng thế kỷ XVI. Truyền Kỳ Mạn Lục, với cốt truyện viết bằng tản văn, biền văn và thơ ca, đã đánh dấu bước phát triển quan trọng của thể loại văn học chữ Hán.
Tác phẩm này không chỉ là một sưu tập truyện cổ, mà là một biểu hiện sáng tạo với sự phản ánh sâu sắc về xã hội thế kỷ XVI. Nguyễn Dữ đã tận dụng những câu chuyện sẵn có để tái hiện lại chúng với cấu trúc và tình tiết mới, phản ánh rõ ràng thực tế xã hội đầy biến động.
Truyền Kỳ Mạn Lục đưa đến những câu chuyện về chế độ chính trị đen tối, tình cảm con người, hạnh phúc gia đình, lý tưởng của sĩ phu… Nguyễn Dữ đã tự hào về tác phẩm của mình, truyền đạt tâm tư và quan điểm về xã hội và con người trong bối cảnh phong kiến suy thoái.
Tác phẩm này rất đáng đọc để hiểu sâu hơn về lịch sử văn học Việt Nam và những di sản văn học đáng trân trọng.Tư duy chính của Nguyễn Dữ xoay quanh triết lý Nho giáo. Ông tiết lộ mọi thứ xấu xa của xã hội để khích lệ sự thuần phong mỹ tục bắt nguồn từ ý thức bảo vệ chế độ phong kiến, phủ nhận thời đại đương thời tan nát để khẳng định một triều đình lý tưởng trong tương lai. Ông lên án bọn “bá giả” để tôn trọng đạo “thuần vương”, chỉ trích quan vua tàn bạo để tôn vinh ý chí thiện lương, công chính; trừng phạt kẻ xấu xa, xúi giục, lừa dối, đê tiện để tuyên dương những gương đạo đức, nhân từ, trung kiên. Tuy nhiên, Truyền kỳ mạn lục không chỉ thể hiện triết lý nhà nho, mà cũng cho thấy sự biến động của tư duy ấy trước sự nứt rạn của ý thức phong kiến. Nguyễn Dữ đã tự do thể hiện những tư duy ngoại Nho giáo khi sáng tác, các câu chuyện dân gian, trong đó bao gồm tư tưởng Phật giáo, Đạo giáo và chủ yếu là tư tưởng nhân dân. Nguyễn Dữ đã viết Truyền kỳ mạn lục để một phần thoát ra khỏi bước giới hạn của triết lý chính thống, để có thể mô tả một cách sinh động thực tế cuộc sống với nhiều yếu tố kỳ ảo, khác thường. Ông sử dụng triết lý Phật pháp, Đạo giáo v.v. để giải thích một cách toàn diện những vấn đề mà cuộc sống đặt ra, với quan niệm nhân quả, báo ứng, nghiệp chướng, luân hồi. Ông cũng bị ảnh hưởng bởi tư duy nhân dân khi mô tả cảnh cùng cực, khổ đau, khi thể hiện đạo đức, nguyện vọng của người dân, khi nổi bật sự đối kháng giai cấp trong xã hội. Vì một phần không bị ràng buộc trong khuôn khổ chặt chẽ của ý thức phong kiến và muốn dành cho tư duy và tình cảm của mình một phạm vi rộng lớn, ông thường viết về tình yêu nam nữ. Có những câu chuyện ca ngợi tình yêu lành mạnh, chung thuỷ đậm sâu, thể hiện nhu cầu tình cảm của các tầng lớp bình dân. Cũng có những câu chuyện tình yêu không chính đáng, mặc dù vượt ra khỏi khuôn khổ tôn giáo nhưng lại phản ánh lối sống đê dại của nhà nho thất thủ, lụy lạc trong cầu tiến. Nguyễn Dữ cũng rất táo bạo và phóng túng khi viet về những mối tình say đắm, mê hoặc, dục vọng, thể hiện sự thay đổi của triết lý nhà nho trước lối sống thị dân ngày càng phổ biến ở một số thành phố đương thời. Tuy nhiên, quan điểm chủ đạo của Nguyễn Dữ vẫn là bảo vệ tôn giáo, vì vậy ý nghĩa tiến bộ toát ra từ hình tượng nhân vật thường xung đột với lý lẽ bảo thủ trong bài phê. Xung đột này phản ánh xung đột trong tư duy, tình cảm của tác giả, phản ánh sự rạn nứt của ý thức phong kiến trong tầng lớp nhà nho trước nhu cầu và lối sống mới của xã hộ. Truyền kỳ mạn lục có giá trị thực tế vì nó phơi bày những điều xấu xa của chế độ phong kiến, và có giá trị nhân đạo vì nó tôn trọng giá trị con người, biểu đạt sự đồng cảm với nỗi đau và ước mơ của người dân. Truyền kỳ mạn lục cũng là tập truyện có nhiều thành tựu nghệ thuật, đặc biệt là nghệ thuật tạo hình, tạo nhân vật. Nó vượt xa những truyện lịch sử giới hạn về tính cách và cuộc sống riêng của nhân vật, và cũng vượt xa các câu chuyện dân gian thường không thâm sâu vào tâm hồn nhân vật. Tác phẩm kết hợp tinh tế những phương thức tự sự, trữ tình và kịch, giữa ngôn ngữ nhân vật và ngôn ngữ tác giả, giữa văn xuôi, văn xuôi trữ tình và thơ ca. Câu văn súc tích, chặt chẽ, hài hòa và sinh động. Truyền kỳ mạn lục là mẫu mực của thể loại truyền kỳ, là “thiên cổ kỳ bút”, là “tác phẩm xuất sắc của thời đại”, tiêu biểu cho những thành tựu văn học sáng tạo viết bằng chữ Hán dưới ảnh hưởng của sáng tác dân gian.Cuốn sách “Truyền kỳ mạn lục” của Nguyễn Dữ là một tác phẩm đầy sức hút viết vào năm 1547, cung cấp cái nhìn sâu sắc về cuộc sống và tư tưởng thời kỳ đó. Với 20 truyện xen kẽ giữa văn xuôi và thơ, tác giả đã thành công chuyển tải thông điệp phê phán về xã hội đầy rối ren, nổi loạn và đau khổ.
Nguyễn Dữ tôn trọng và ca ngợi những cốt cách cao quý, những anh hùng cứu nước, giúp dân, trong khi cũng không quên thể hiện sự thương cảm đối với những số phận bi thảm, bất công. Tác phẩm này không chỉ đánh giá cao từ các học giả thời Trung đại mà còn được ngợi khen bởi các nhà nghiên cứu hiện đại.
“Truyền kỳ mạn lục” là một trong những kiệt tác của văn học truyền kỳ Việt Nam và là sự sáng tạo nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Dữ. Đọc cuốn sách này, bạn sẽ bắt gặp biết bao câu chuyện thú vị, đầy ý nghĩa và sẽ khám phá được nhiều giá trị văn học tiềm ẩn.Nguyễn Dữ, một nhà văn có tiếng từ Hồng Châu. Ông là con trưởng của tiến sĩ triều đình Nguyễn Tường Phiêu. Ngay từ nhỏ, ông đã rất nghiêm túc trong việc học hành, đọc rộng và nắm vững nhiều kiến thức, quyết tâm theo đuổi sự nghiệp văn chương truyền thống gia đình. Sau khi tốt nghiệp Hương tiến, ông đã nhiều lần đỗ trong kỳ thi Hội đỗ trúng trường, và từ đó được bổ nhiệm làm tri huyện Thanh Tuyền. Sau một năm phục vụ, ông đã rời bỏ chức vụ này để quay về chăm sóc mẹ, thể hiện lòng hiếu thảo của mình. Mặc dù đã nhiều năm ông không ra chốn thị thành, nhưng ông đã viết ra tập sách này, một tác phẩm ý nghĩa. Dù văn phong của ông không vượt ra ngoài giới hạn truyền thống của Tông Cát, nhưng thông qua những lời khuyên, ông đã nêu rõ các quy tắc và phép tắc cần thiết trong việc giáo dục và thành thạo trong cuộc sống.
Năm Đại An thứ nhất (1547), tháng Bảy, một ngày tốt, Đại An Hà Thiện Hán đã ghi lại những điều này. Chú thích cuối bài viết cũng cung cấp thông tin hữu ích về bản gốc và việc tái bản của cuốn sách này.
Hy vọng bạn sẽ thích thú khi khám phá Truyền Kỳ Mạn Lục của Nguyễn Dữ.
