Tương Lai Của Một Ảo Tưởng – Tác giả Sigmund Freud đã có cái nhìn sâu sắc về tôn giáo, coi đó như một hiện tượng nhân văn phản ánh trong xã hội văn minh. Freud đặt tôn giáo vào vị trí phó sản, một sản phẩm của việc “gạt bỏ những bản năng” thông qua các phương tiện “cấm đoán” mà ông thấy xuất hiện trong mọi văn hóa.
Theo Freud, tôn giáo nảy mầm từ mặc cảm Oedipus và đưa ra một hình ảnh về sự bất lực của con người trước số phận cuối cùng là cái chết. Tôn giáo còn phải đối mặt với những cấm cản và ràng buộc của xã hội, cũng như những sức mạnh của tự nhiên. Freud nhìn nhận Gót như một biểu tượng của khát khao về một người cha, một hình ảnh thấy trong tâm lý của con trẻ.
Các tôn giáo xoay quanh một hoặc nhiều hình ảnh Gót, với nhiệm vụ gồm ba lớp: “trừ tà trục quỉ” để đối mặt với khiếp hãi của con người trước thế giới tự nhiên, “hòa giải con người với sự tàn ác của số phận, đặc biệt là khi thể hiện qua cái chết,” và “đền bù cho những đau khổ và thiếu thốn của cuộc sống văn minh đã áp đặt lên con người.”
Tôn giáo, theo Freud, tạo nên một “kho tàng ý tưởng” để xoa dịu đau khổ của con người và giúp họ chịu đựng được. Freud nhấn mạnh rằng tôn giáo có thể coi là một dạng chứng loạn thần kinh phổ quát, giống như ám ảnh nhiễu loạn thần kinh của trẻ con, xuất phát từ mặc cảm Oedipus trong mối quan hệ cha con. Ông thậm chí cho rằng người sùng đạo có thể được bảo vệ khỏi một số bệnh thần kinh, và việc chấp nhận của họ về bệnh thần kinh phổ quát giúp họ tránh khỏi việc phải xây dựng một bệnh loạn thần kinh cá nhân.
Freud so sánh các tôn giáo và chỉ ra rằng chúng tương ứng với hình thức cuối cùng trong sự tiến hóa của tôn giáo, như đạo Kitô thực hành trong nền văn minh da trắng hiện nay. Freud đặt nặng mối quan hệ cha con trong Kitô giáo, nhấn mạnh rằng Gót là một người cha cao cả, thể hiện khao khát về người cha là gốc của nhu cầu tôn giáo.
Cuối cùng, Freud phân biệt giữa ảo tưởng và sai lầm, và ông cho rằng tôn giáo có thể là một dạng chứng loạn thần kinh phổ quát, gắn liền với mặc cảm Oedipus và tương quan cha con. Ông thậm chí đi xa khi cho rằng người sùng đạo có thể được bảo vệ khỏi một số bệnh thần kinh thông qua sự chấp nhận của họ đối với bệnh thần kinh phổ quát.
