Tỳ Bà Hành

Giới thiệu, tóm tắt sách

“Tỳ Bà Hành” (琵琶行) là kiệt tác thơ Đường của đại thi hào Bạch Cư Dị, sáng tác năm 816 khi ông bị giáng chức làm Tư mã Giang Châu. Bài thơ được biết đến rộng rãi tại Việt Nam qua bản dịch Nôm xuất sắc của Phan Huy Thực, sử dụng thể song thất lục bát, giữ nguyên thần thái và nhạc điệu của nguyên tác.

Bối cảnh mở đầu là đêm thu lạnh lẽo trên bến Tầm Dương, khi Bạch Cư Dị tiễn bạn, lòng ngổn ngang nỗi buồn lưu lạc. Đúng lúc ấy, ông tình cờ nghe tiếng đàn tỳ bà réo rắt, não nuột từ một chiếc thuyền nhỏ. Chủ nhân tiếng đàn là một ca nữ tài sắc, từng nổi danh kinh đô nhưng vì thời thế đổi thay, nhan sắc phai tàn, bị ruồng bỏ, phải phiêu bạt về vùng sông nước. Tiếng đàn của nàng – khi thánh thót, khi dồn dập, khi thê lương, khi nghẹn ngào – như trút hết nỗi lòng, nỗi đau của một kiếp hồng nhan bạc mệnh.

Nghe tiếng đàn, Bạch Cư Dị cảm nhận sâu sắc nỗi bi thương, u uất của người nghệ sĩ, đồng thời soi chiếu chính thân phận mình – một trí thức tài hoa nhưng gặp thời biến loạn, bị chèn ép, lưu đày nơi đất khách. Cuộc gặp gỡ giữa hai con người cùng cảnh ngộ trở thành tri âm tri kỷ, cùng đồng cảm, sẻ chia nỗi niềm cay đắng của kiếp người bị xã hội phong kiến vùi dập. Bài thơ khép lại bằng tiếng thở dài cho số phận tài tử giai nhân, cho những tài năng bị chôn vùi, những khát vọng không được đáp lại.

Giới thiệu về tác giả Bạch Cư Dị & dịch giả Phan Huy Thực

Bạch Cư Dị (772–846), tự Lạc Thiên, là một trong những đại thi hào lớn nhất đời Đường, nổi tiếng với phong cách hiện thực, trữ tình sâu sắc, thơ ca giản dị mà giàu tính nhân văn, luôn hướng về thân phận con người nhỏ bé, bất hạnh. Ông để lại gần 3.000 tác phẩm, trong đó “Tỳ Bà Hành”, “Trường Hận Ca” là những kiệt tác bất hủ. Thơ ông phổ biến rộng rãi khắp Trung Hoa, ảnh hưởng sâu sắc đến văn học các nước lân bang, trong đó có Việt Nam.

Phan Huy Thực (1778–1846), tự Vị Chỉ, hiệu Xuân Khanh, là nhà thơ Nôm tiêu biểu của dòng văn Phan Huy, con trai Phan Huy Ích, anh Phan Huy Chú. Ông nổi tiếng thông minh, học rộng, sáng tác và dịch thuật nhiều, đặc biệt là bản dịch Nôm “Tỳ Bà Hành” – một tuyệt phẩm dịch thuật, góp phần làm giàu kho tàng thơ Nôm Việt Nam. Bản dịch này được đánh giá cao về nghệ thuật, vừa giữ được nhạc tính, vừa chuyển tải được chiều sâu cảm xúc của nguyên tác Đường thi.

Mời các bạn tải và đọc sách thơ “Tỳ Bà Hành” của tác giả Bạch Cư Dị do Phan Huy Thực dịch.