Cuốn sách “Phi Lý Trí” của tác giả Dan Ariely có thể coi là một trong những cuốn sách đáng chú ý nhất về tâm lý học và hành vi con người. Trong đó, tác giả đã dựa trên những nghiên cứu và thí nghiệm của mình để chứng minh rằng con người không hành động theo lý trí như chúng ta thường nghĩ. Thay vào đó, chúng ta bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố phi lý trí như cảm xúc, tâm lý, định kiến và các yếu tố xã hội bên ngoài.
Trong phần đầu của cuốn sách, tác giả đã đưa ra nhiều ví dụ cụ thể từ cuộc sống hàng ngày để chứng minh con người thường đưa ra quyết định dựa trên cảm xúc và định kiến hơn là lý trí. Ví dụ như khi mua hàng, chúng ta có xu hướng chọn sản phẩm có giá cao hơn bởi chúng ta nghĩ rằng giá cao đồng nghĩa với chất lượng tốt hơn, mặc dù điều đó không phải lúc nào cũng đúng. Hoặc khi đánh giá một bộ phim, chúng ta có khuynh hướng cho điểm cao hơn nếu xem trước khi ngủ và mệt mỏi hơn là xem khi tỉnh táo. Những ví dụ này cho thấy con người dễ bị ảnh hưởng bởi cảm xúc và hoàn cảnh hơn là suy nghĩ thông qua lý trí.
Trong các phần tiếp theo, tác giả đã tiến hành nhiều thí nghiệm và khảo sát để chứng minh điều này. Ví dụ, trong một thí nghiệm, người tham gia được yêu cầu đánh giá giá trị của một số món đồ. Kết quả cho thấy giá trị đánh giá của họ phụ thuộc nhiều vào thứ tự trình bày các món đồ hơn là giá trị thực tế. Hoặc trong một thí nghiệm khác, người tham gia được cho xem một bộ phim ngắn về một cô gái, sau đó họ đánh giá cô gái đó theo cách tích cực hơn nếu trước đó họ xem một video vui vẻ. Điều này cho thấy cảm xúc của con người dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài.
Ngoài ra, tác giả cũng chỉ ra rằng con người dễ bị chi phối bởi định kiến, xu hướng và sự quen thuộc. Chúng ta có xu hướng ưa thích và tin tưởng những điều quen thuộc hơn là mới lạ, dù điều mới đó có thể tốt hơn. Điều này lý giải tại sao những sản phẩm, thương hiệu quen thuộc luôn chiếm ưu thế. Cuốn sách cũng chỉ ra rằng con người có xu hướng sai lầm khi đánh giá xác suất và khả năng xảy ra của các sự kiện, thường đánh giá quá cao hoặc quá thấp so với thực tế.
Ngoài ra, tác giả cũng phân tích chi tiết cách mà xã hội và môi trường xung quanh ảnh hưởng đến hành vi của con người, thông qua các khái niệm như “ảo tưởng về kiểm soát”, “ảo tưởng về công bằng”, “ảo tưởng về công lý”. Chẳng hạn, con người có xu hướng tin rằng họ có quyền kiểm soát và ảnh hưởng lớn hơn thực tế lên kết quả. Hoặc họ có khuynh hướng cho rằng thế giới luôn công bằng và công lý hơn là thực tế.
Tổng kết lại, cuốn sách “Phi Lý Trí” đã đưa ra những bằng chứng thuyết phục về tính phi lý trí trong suy nghĩ và hành vi của con người, thông qua các nghiên cứu, thí nghiệm và phân tích. Điều này có ý nghĩa quan trọng đối với việc hiểu biết con ngườ
Mời các bạn đón đọc Phi Lý Trí của tác giả Dan Ariely.
