Review: Gatsby Vĩ Đại – Đáng yêu, đáng thương hay đáng khinh bỉ

Định viết về chàng Gatsby nên giở lại truyện ra đọc vì cuốn truyện hấp dẫn quá,mình không muốn viết mà bỏ sót điều gì . Đã mấy lần rồi đọc mà chưa viết nổi vì mỗi lần đọc lại như chìm vào cảm xúc với câu chuyện,với chàng Jimmy Gatz hay Jay Gatsby tội nghiệp . Kể từ lần đọc đầu tiên 40 năm trước vẫn nguyên những tình cảm ấy . Ngậm ngùi,thương cảm,lạc lõng,bơ vơ,ngơ ngác,tiếc nuối những cảm xúc quá mãnh liệt và vẫn vẹn nguyên . Có lẽ là sự chia sẻ của kẻ đồng cảnh ngộ trước mối tình vô vọng hay tinh thần của một thế hệ tan vỡ niềm tin,bị gạt ra bên lề

Chàng Gatsby của tôi,kẻ hãnh tiến nửa vời, kẻ lãng mạn không hợp thời . Chàng ta đáng yêu,đáng thương hay đáng khinh bỉ nhỉ .Những bữa tiệc xa hoa,thói đốt tiền vô độ hóa ra lại là ngụy trang cho một cuộc tình lãng mạn vào bậc nhất

Từ xuất thân nghèo hèn,chàng Jimmy Gatz có khát vọng to lớn cộng với ý chí mạnh mẽ để thoát khỏi giai tầng của mình,tìm cơ hội tiến vào giới thượng lưu . Hãy xem bản liệt kê những việc cần làm hàng ngày của chàng ta .Đã có ba cơ hội như vậy đến với chàng . Lần đầu là trên chiếc du thuyền , lần thứ hai với bộ quân phục của chàng Trung úy trẻ trung,tham vọng,hào hoa ,lần thứ ba là một Gatsby đại gia tiêu tiền vô độ với tòa lâu đài đồ sộ,những bữa tiệc cực xa hoa,tủ áo mênh mông những sơ mi lụa Casmia đắt tiền . Vậy mà đều dẫn đến thất bại thảm hại . Tại sao vậy nhỉ?

Một kẻ hãnh tiến muốn tiến thân thì dường như phải ký một điều khoản bán mình nào đó . Kiểu Miếng da lừa hay Faust . Không bao giờ có giấc mơ miễn phí cả,never duty not paid . Chỉ có điều là trả thế nào và khi nào thôi . Raskonikov trong Tội ác và trừng phạt thì trả bằng ngục tù và sám hối cùng với thất bại của chủ nghĩa Duy lý . Duroy trong Ông bạn đẹp của Maupassant thì trả giá bằng nhân cách của mình khi rơi vào hố sâu của lừa lọc,phản bội và sa đọa . Julien trong Đỏ và Đen của Stendal thì như Gatsby,trả bằng mạng sống của mình

Bởi vì chàng Jimmy thừa ý chí,niềm tin nhưng lại thiếu hiểu biết về cái giới thương lưu mà chàng ta mơ ước . Mãi mãi chàng chỉ nhìn thấy ánh sáng lấp lánh của nó mà thôi . Nên đứng trước nó chàng đã đánh mất sự tự tin,đánh mất chính mình . Chàng không thể nhìn ra được dưới cái lớp ngoài màu mè riêu cua hào nhoáng sang trọng của giới ấy là sự tầm thường . Giá như chàng thấy được sự rỗng tuếch,thô lỗ,nhạt nhẽo của Tom Buchanan thì đã không để anh ta đánh gục dễ dàng như thế . Giá như chàng thấy được sự hời hợt,đỏng đảnh,vô tâm của Daisy thì đã không say đắm nàng đến thế

Thực ra thì mối tình ấy là chàng yêu cái hình tượng chàng ta hình dung về nàng chứ đâu phải con người thật của nàng . Chàng Trung úy trẻ tuổi tưởng như mình có đủ dũng khí và đẳng cấp để đàng hoàng tiến vào ngôi nhà lộng lẫy,đồ sộ,oai nghiêm với hàng cột cao vút bề thế ấy mà không bao giờ biết rằng nó không phải đáng ghê gớm đến như vậy . Chàng choáng ngợp trước cái thái độ khinh khỉnh của giới nhà giàu như Tom mà không hiểu chàng ta còn cao quí hơn họ nhiều vì còn giữ được tính thiện lương,lịch lãm,chu đáo mà nàng Jordan Baker cho là cục mịch và nhà quê ấy . Chính vì vậy mà chàng bị Tom đáng ngã . Chàng vứt bỏ vũ khí của mình,lợi thế của mình để chạy theo cái hư ảo thì đương nhiên thất bại rồi

Đọc sách mà cứ tiếc và ngậm ngùi cho chàng ta . Nhưng thử nghĩ xem nếu chàng ta không như vậy thì chúng ta còn yêu mến chàng nữa không và cuốn truyện còn giá trị gì nữa không . Có lẽ nó sẽ giống như một cuốn viết về Mafia kiểu Last Don thôi . Kiểu nhân vật như Cross giải quyết tình yêu với Atenna dù cũng hấp dẫn nhưng không thể đẳng cấp kinh điển như The Great Gatsby được . Vậy đó cũng là cái giá mà Jimmy Gatz phải trả vậy . Trở thành Jay Gatsby có nghĩa là định mệnh là cái chết không tránh khỏi . Romeo phải chết,chỉ có điều chả có Julliet nào chết cùng chàng cả . Một bức điện,thậm chí một lời nhắn,một giọt nước mắt,một tiếng thở dài cũng không . Cay đắng cho chàng quá . Nhưng cũng không thể trách nàng Daisy được vì thực ra thì cái Gatsby yêu chỉ là giấc mơ của chàng,hình tượng Daisy của chàng tưởng tượng ra mà thôi chứ đâu phải một Daisy thật bằng xương bằng thịt

Những kẻ hãnh tiến vẫn còn là đáng thương,đáng buồn cười khi họ vẫn chưa vứt bỏ lương tâm của mình,chưa đạt đến giấc mơ bằng mọi giá,chưa hạ nòng đại bác mà bắn vào đám đông giữa phố như Naponeon Bounapart . Đọc sách đoạn những kẻ hãnh tiến ấy ồn ào khoe mẽ với Tom trong căn hộ ấy mà buồn cười . Và đôi khi trong cuộc đời mình có gặp kẻ nào đó giở bằng Oxfort và những bức hình ra khoe thì mình cũng sẽ làm như Nick Carraway trong truyện mà vờ tin, không bao giờ muốn bóc mẽ,làm cho họ bẽ bàng cả . Bởi vì họ cũng đáng tội nghiệp khi cố dựng lên và cố tin vào cái ảo giác cho mình thôi . Mua thù chuốc oán với họ làm chi . Mình có lẽ cũng chỉ là chàng quí tộc nhỏ,một gã sa cơ mà thôi,không có cái thói vô tâm của những kẻ mênh mông tiền bạc,sống bất chấp cảm nhận người khác được

Một lần nữa đọc lại The Great Gatsby,một lần nữa sống với chàng Jimmy Gatz . Vẫn nỗi buồn mênh mang,nỗi trống trải,ngậm ngùi tiếc nuối,thương người và thương mình . Bên tai vẫn da diết tiếng kèn Sax với giai điệu thê thiết khóc cho một thế hệ bị bỏ rơi,một thời đại đã qua không bao giờ trở lại : Thời đại nhạc Jazz