Review: Tiểu sử Elon Musk – 95 Câu chuyện mà Elon Musk không bao giờ muốn bạn biết

Cuốn sách “Tiểu sử Elon Musk” ra mắt trên toàn cầu vào ngày 12/9/2023. Thông thường phải sau một thời gian dài bạn đọc Việt Nam mới có điều kiện cầm trên tay phiên bản tiếng Việt. Khi thấy chỉ một thời gian rất ngắn sau ngày cuốn sách ra mắt trên toàn cầu mà Nguyễn Cảnh Bình – Chủ tịch HĐQT của Alphabooks thông báo sẽ phát hành cuốn sách này trong tháng 12 năm 2023 tôi rất vui mừng. Elon Musk không chỉ là người giàu nhất thế giới, anh ấy còn là một trong những người người đóng góp nhiều nhất cho việc thay đổi thế giới. Vì vậy mà ngay sau đó tôi đã Pre-Oder (đặt trước khi chưa có sản phẩm) để được là một trong những người đầu tiên đọc cuốn sách này với phiên bản tiếng Việt.

Tiểu sử Elon Musk được chắp bút bởi “phù thủy” viết tiểu sử – Walter Isaacson. Ông là người đã viết tiểu sử về Jennifer Doudna, Leonardo da Vinci, Steve Jobs, Albert Einstein, Benjamin Franklin và Henry Kissinger. Ngoài ra ông là tác giả của The Innovators (Những người tiên phong) và là đồng tác giả của The wise Men. Ông đã từng là biên tập viên của Time, CEO của CNN và CEO của Viện Aspen.

Được phép chắp bút tiểu sử từ Elon Musk, Walter Issacson dành khoảng hai năm theo dõi Musk, tham gia các cuộc họp, các cuộc chỉ đạo ở các nhà máy cùng anh. Ông phỏng vấn Musk, người thân trong gia đình Musk, bạn bè, đồng nghiệp và cả những đối thủ của anh ta nữa. Từ những dữ liệu có được “phù thủy” tiểu sử đã viết thành 95 câu chuyện nhỏ về Musk. Và chính từ 95 câu chuyện này chúng ta có thể thấy được con người Elon Musk bằng xương bằng thịt.

Tuổi thơ

Musk sinh năm 1971 ở Nam Phi và lớn lên ở đó. Nam Phi những năm 1980 là nơi tràn đầy bạo lực, những vụ tấn công bằng súng máy và giết người bằng dao diễn ra hàng ngày. Việc lội qua vũng máu và đế giày dính đầy máu đối với họ không có gì là lạ lẫm. Chứng kiến và trải qua những cảnh bạo lực làm cho anh phải học cách sống sót.

Bạo lực học đường với Musk là rất nhiều lần bị đánh, điển hình là một lần bị đánh làm cho một cục thịt sưng u đến nỗi gần như không nhìn thấy mắt. Sau đó một thập kỷ, Musk phải phẫu thuật chỉnh hình để sửa sang các mô trong mũi. Những vết sẹo trên thân thể cũng không thể sánh với những vết sẹo tinh thần mà bố đẻ là Errol Musk gây ra cho anh. Errol Musk một kỹ sư, một kẻ lừa đảo, một gã mộng tưởng, một kẻ loạn luân tất thảy mọi cái xấu đều có trong người ông gieo rắc nỗi đau cho những đứa con. Tuy nhiên ông lại không nghèo về tiền bạc nên khi Musk kỳ kèo thì ông mua từ máy tính cho đến xe máy cho con hay là sau này cho một chút tiền để lập nghiệp. Justine người vợ đầu tiên của Musk kể “Anh ấy đã học cách tắt đi nỗi sợ”, cô ấy nói tiếp “Nếu tắt đi nỗi sợ, có lẽ anh ấy cũng phải tắt đi những thứ khác, chẳng hạn như niềm vui hay sự thấu cảm.”

Musk chỉ học khá chứ không phải là xuất sắc. Musk nói: “Tôi không thực sự bỏ công sức vào những thứ vô nghĩa”, anh nói tiếp “Thà tôi đọc sách hay chơi game còn hơn”. Musk đọc hết hai tập Bách khoa toàn thư của cha. Có thể nói hai thứ mà Musk yêu thích hơn cả đó là đọc sách và chơi game. Đến tận bây giờ để giải tỏa căng thẳng hay ăn mừng thành công thì đó là những trận game kéo dài nhiều giờ đồng hồ.
Musk đặc biệt thích đọc tiểu thuyết khoa học viễn tưởng. Anh ta đọc hết danh mục sách khoa học viễn tưởng ở thư viện nhà trường cũng như thư viện địa phương và hối thúc thủ thư nhanh chóng đặt mua thêm sách.

Giấc mơ Mỹ

Chán ngấy cuộc sống với người cha không ra gì cũng như một xã hội Nam Phi đầy bạo lực, Musk muốn tìm đường đến Mỹ. Musk muốn nhập quốc tịch Mỹ vì ông ngoại vốn sinh ra ở Minnesota nhưng do mẹ anh ta sinh ra ở Canada và chưa từng nhập quốc tịch Mỹ nên không được.

Đó chính là lý do anh phải vòng qua Canada trước khi có thể đến Mỹ. Anh rời Nam Phi đến Canada với 2000 đô của cha và 2000 đô mẹ cho với một ba lô sách. Sau đó ít lâu thì mẹ và em gái anh ta cũng sang Canada cùng anh. Điểm thi đầu vào đại học không quá xuất sắc khi mà thi SAT lần 2 anh đạt 670/800 điểm ở phần thi đọc và viết, 730/800 điểm ở phần thi toán. Chính vì vậy mà anh không có nhiều lựa chọn các trường đại học. Vào học ở trường Queen’s ở chuyên ngành khoa học máy tính. Khi học ở đấy anh đi thực tập ở ngân hàng Scotiabank anh kết luận ngân hàng dốt hơn vẻ bề ngoài rất nhiều. Kết luận đó trở thành tiền để cho việc thành lập PayPal sau này của anh ta.

Khi có một người bạn chuyển tiếp sang đại học Pennsylvania, Musk quyết chí tìm cơ hội. Năm 1992 Musk chuyển tới Penn để theo học năm thứ ba đại học với chuyên ngành vật lý. Anh muốn giải quyết mọi vấn đề thông qua việc đào sâu vào những nguyên tắc vật lý cơ bản. Anh đăng ký học bằng kép kinh doanh vì lý do: “Mục tiêu của tôi là chế tạo ra những sản phẩm nhờ am hiểu vật lý và không bao giờ phải làm việc cho một ông sếp có bằng kinh doanh.”

Năm cuối ở Penn, là thời điểm của làn sóng Internet, Musk nảy ra ý tưởng viết phần mềm kết hợp thông tin doanh nghiệp với dữ liệu bản đồ có tên là Virtual City Navigator. Cũng chính khoảng thời gian này thì anh ghi danh chương trình sau đại học tại Stanford với chuyên ngành khoa học vật liệu. Nhận thấy cần phải đón làn sóng Internet nên anh xin bảo lưu phòng trường hợp thất bại thì sẽ theo học tiếp.

Zip2

Zip2 là công ty cung cấp dịch vụ truy cập danh bạ doanh nghiệp và cơ sở dữ liệu bản đồ. Navaid Farooq là người bạn thân từ hồi ở đại học Queen’s sang làm cùng được 6 tuần là bỏ cuộc vì xung đột với Musk. Lụa chọn hoặc là làm việc cùng hoặc là bạn chứ không thể song hành. Chưa đầy 4 năm kể từ ngày thành lập Musk phải ra đi khỏi công ty với khoản tiền 22 triệu đô.

PayPal

Tháng 3 năm 1999, anh và một người bạn thành lập X.com. Anh đâu tư 12 triệu đô với ý tưởng đó là dịch vụ tài chính bao gồm: dịch vụ ngân hàng, mua sắm trực tuyến, kiểm tra tài khoản, thẻ tín dụng, đầu tư và cho vay. Tháng 3 năm 2000, sát nhập X.com với PayPal và sử dụng thương hiệu PayPal. Sự hòa đồng với tập thể không phải trong một phần kỹ năng của Musk, sự tôn trọng người khác không nằm trong bản chất của anh. Anh không thích chia sẻ quyền lực. Một lần nữa Musk lại phải ra đi, dĩ nhiên lần này số tiền lần này anh có được nhiều hơn đó là 250 triệu đô.

SpaceX

Trong một căn lều bên hồ bơi Musk đọc cuốn sách hướng dẫn về động cơ tên lửa đã sờn rách. Khi được một người hỏi anh định làm gì tiếp theo? Musk trả lời: “Tôi sẽ chinh phục sao hỏa. Ở đời này, sứ mệnh của tôi là biến nhân loại thành một nền văn minh đa hành tinh.” Nước Mỹ sau khi vượt Liên Xô bằng việc đưa người lên mặt trăng, rồi sau đó là việc Liên Xô tan rã đã mất hết động lực trong ngành khoa học vũ trụ. Sứ mệnh của tàu con thoi đã bị đình chỉ và dẫm chân tại chỗ.

Lần thứ nhất đến Nga để mua tên lửa cho mục đích lên sao hoả. Người Nga đã từ chối bán cho đám tư bản với mục tiêu nhảm nhí lên sao hoả. Đến đầu năm 2002 Musk quay lại Nga với mục đích mua 2 tên lửa Dnepr. Musk càng thương lượng thì giá lại càng cao. Musk trả 18 triệu đô cho hai chiếc thì họ nói 18 triệu đô cho một chiếc. Khi Musk nói giá đó thật điên rồ thì họ đề xuất 21 triệu một chiếc. Không mua được nên trên chuyến bay trở về anh rút máy tính ra bắt đầu tạo bảng tính chi tiết tất cả vật liệu và chi phí để chế tạo một tên lửa cỡ trung.

Năm 2008 đứng trước nguy cơ phá sản thì anh được những đồng đội cũ ở PayPal, những người đã loại anh ra đến giải cứu. Ngày 28 tháng 9 năm 2008, Falcon 1 đã làm nên lịch sử khi là tên lửa đầu tiên do tư nhân chế tạo đã chạm tới quỹ đạo. Để rồi cuối năm đó SpaceX nhận được hợp đồng từ NASA thực hiện 12 chuyến bay khứ hồi tới Trạm vũ trụ.

Tesla

Musk đưa ra yêu cầu Tesla tự sản xuất các bộ phận chính, thay vì lắp ráp một chiếc ô tô từ hàng trăm bộ phận của các nhà cung cấp độc lập.

Câu: “Đó là điều ngu ngốc nhất mà tôi từng nghe” mà Musk thường xuyên sử dụng khi tranh luận với nhân viên, đồng nghiệp hay đối tác. Steve Jobs, Bill Gates hay Jeff Bezos cũng thường xuyên sử dụng câu nói quen thuộc này. Musk được đánh giá là người cục súc và tàn bạo.

Năm 2008 cả SpaceX và Tesla đều bên vực phá sản, nhiều người ép anh chọn 1 trong 2, nhưng anh phản kháng và nói: “Đối với tôi, về mặt cảm xúc, việc này giống như bạn có hai đứa con và bạn sắp hết thức ăn. Bạn có thể chia cho mỗi đứa một nửa và cả hai có thể chết, hoặc đưa toàn bộ thức ăn và tăng cơ hội sống sót cho một đứa. Tôi không thể chọn đứa phải chết, nên tôi quyết định phải cống hiến hết mình để cứu cả hai đứa.”

OpenAI

Một buổi buổi tối năm 2015, Sam Altman và Musk quyết định đồng sáng lập một phòng thí nghiệm nghiên cứu trí tuệ nhân tạo phi lợi nhuận và đặt tên là OpenAI. Mục tiêu là tăng khả năng AI phát triển theo cách an toàn và có lợi cho nhân loại. Mối quan tâm đến trí tuệ nhân tạo đã thôi thúc Musk khởi động nhiều dự án liên quan. Đó là Neuralink với mục tiêu cấy vi mạch vào não người, Optimus là robot giống người, Dojo là siêu máy tính mô phỏng bộ não con người. Chính vì những dự án này tại các công ty của anh mà dẫn đến sự rạn nứt với OpenAI vào năm 2018. Sau đó Altman trở thành Chủ tịch phòng thí nghiệm vì lợi nhuận và có thể huy động vốn. Đến năm 2023 OpenAI đã tung ra một chatbot có tên là ChatGPT làm mưa làm gió.

Starlink và Ukraine

Một giờ trước khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt vào Ukraine ngày 24 tháng 2 năm 2022, họ đã sử dụng phần mềm vô hiệu hóa các bộ định tuyến của Viasat – Mỹ chuyên cung cấp thông tin liên lạc và Internet cho Ukraine. Các quan chức Ukraine đã kêu gọi Musk giúp đỡ. Nhanh chóng Musk đã gửi cho họ các thiết bị đầu cuối Starlink để sử dụng. Khi thấy quân đội Ukraine sử dụng Starlink gắn lên tàu ngầm không người lái chở đầy chất nổ tấn công hạm đội Hải quân Nga đóng tại Crimea. Musk lo lắng có thể là nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng hạt nhân và chiến tranh leo thang nên ngắt kết nối vô hiệu hóa vùng phủ sóng có phạm vi cách Crimea 100km. Sau khi đã giúp Ukraine thiết bị và dịch vụ trị giá khoảng 80 triệu đô thì anh dừng lại vì không muốn can dự và đồng thời đề xuất đàm phán chấm dứt chiến tranh.

Twitter

Musk như một thỏi nam châm thu hút thị phi và luôn tham vọng vì vậy anh quyết định mua Twitter để có thể điều hành theo ý muốn. Dường như yên lặng không phù hợp với con người của anh, tại đây lại mở đầu cho hàng loạt khó khăn và sóng gió.

“Elon Musk sẽ nói những điều điên rồ, nhưng thỉnh thoảng, anh ấy sẽ làm bạn ngạc nhiên khi biết nhiều hơn bạn về chuyên môn của chính bạn” đó là một nhận xét về sự hiểu biết phong phú của Musk từ đồng nghiệp Levchin.

Khép lại gần 800 trang sách về tiểu sử của một huyền thoại Elon Musk là những thông tin lần đầu tiên chúng ta được tiếp cận. Một Elon Musk với ba người vợ và mười đứa con. Một người đa nhân cách mà tính cục cằn, thô lỗ, tàn bạo được thừa hưởng từ ông bố Errol Musk hay tính phiêu lưu mạo hiểm được thừa hưởng từ ông ngoại Joshua Haldeman. Rồi chính từ những tính cách đó đã giúp Elon Musk vượt qua được tất cả trở ngại để mang đến cho nhân loại những sản phẩm đến từ những cuốn tiểu thuyết khoa học viễn tưởng.