Review: Vật Chất Tối Của Ngài – Gay cấn, chặt chẽ và đầy những mưu toan chồng chéo

Mình nghĩ rằng những cuốn sách hư cấu kỳ ảo luôn có sức hấp dẫn của việc mở rộng giới hạn. Con người từ thuở hồng hoang đã luôn tìm cách bước đến rìa thế giới của mình, training cả năng lực lẫn kiến thức để chạm vào vùng chưa biết xung quanh. Đến giờ vẫn vậy, khoa học, công nghệ và cả tâm linh vẫn là cách con người tìm kiếm và đẩy ra các giới hạn. Và các cuốn sách kỳ ảo hấp dẫn bởi vì không phải tất cả mọi thứ đều là chuyện bịa: ta sẽ biết rằng đâu đó giữa những điều họ viết là có thực, dưới một diễn đạt khác, hiển thị khác, ở đâu đó dưới thế giới của ta mà ta chưa nhìn thấy. Một điều thú vị nho nhỏ là mình mới đọc Điềm lành cách đây chưa lâu, còn Vật chất tối của ngài lại là một bộ nữa viết trên điển tích trong Kinh Thánh.

Nếu nói một câu sơ lược về bộ sách này, thì mình phải nói là việc đọc nó làm mình mệt. Không phải thứ mệt mỏi vì chán nản, khó hiểu, mà vì các tình tiết liên tục xảy ra, luôn gay cấn, luôn chặt chẽ, đầy những mưu toan chồng chéo. Nhịp độ dịch chuyển và sự khẩn trương sôi sục ấy khiến cả nhân vật lẫn người đọc hối hả trong một cuộc hành trình bào mòn sức lực. Mà nói là mệt chứ mình không nghĩ đó là nhược điểm của bộ sách, nó cho thấy tác giả đã nghiêm túc đặt vào vũ trụ của ông những vấn đề và câu hỏi to lớn, cùng lúc dẫn nhân vật đi theo khao khát tột cùng đạt được mục tiêu, vì những niềm tin của riêng họ.

Vật chất tối của ngài – cái tên gợi đến vật lý thiên văn, khi mình tìm thử thấy nó kéo theo sau bao nhiêu thuật ngữ hại não. Tác giả Philip Pullman miêu tả nó bằng những dạng thức dễ hiểu hơn, từ từ dẫn dắt người đọc cùng cô bé Lyra đi từ tuổi thơ hồn nhiên đến chứng kiến [và góp phần tạo ra] những xoay chuyển khôn lường trong vũ trụ. Lời tiên tri ngay từ ban đầu không làm giảm kịch tính của câu chuyện, một thoáng làm mình liên tưởng đến lời tiên tri về Harry Potter trong bộ truyện cùng tên. Trong vũ trụ của Philip Pullman có một thứ gọi là Chân kế – người dùng có thể đọc câu trả lời cho bất cứ câu hỏi nào của họ. Nhưng xem ra khi ngay cả khi biết trước tương lai, thứ xảy ra trước mặt vẫn luôn làm người ta sững sờ khi đến khoảnh khắc ứng nghiệm.

Có mấy ý tưởng chính mình đặc biệt thích trong bộ sách này. Đầu tiên là sự hiển thị tâm hồn con người dưới dạng linh thú, những biểu cảm tương quan và mối gắn kết đặc biệt tới phần hồn có thể nhìn thấy, nghe thấy và chạm được bằng giác quan bên ngoài, làm chân dung mỗi nhân vật thêm đậm nét. Tiếp theo là sự vận động của dòng Bụi, hay Bóng, hay sraf, vật chất tối, hay bất cứ tên gọi nào, mà mình nghĩ trong thế giới của chúng ta có một vài cách gọi tương tự. Thứ hạt đó đại diện cho bí mật của cuộc sống, liên quan đến sự trưởng thành và phát triển ý thức của con người, quá trình ra hoa kết trái của cây cối, thiên thần và ác quỷ, sự sống và cái chết của mọi dạng thức sống. Nó làm mình tự nhiên nghĩ đến lời bài hát Forever của Stratovarius: ‘I’m still there, everywhere, i’m the dust in the wind, i’m the star in the northern sky. I never stay anywhere, i’m the wind in the street. Would you wait for me forever?”

Khám phá ra một hạt vật chất có thể thay đổi thế giới thế nào? Những thế giới khác sẽ làm người ta tò mò và tham vọng ra sao? Biết trước sứ mệnh của mình là điều nên hay không? Mình cảm phục khi cậu bé Will nói rằng thôi bố đừng cho con biết sứ mệnh của con, hãy để nó tự đến. Nếu con biết và làm theo, con có thể sẽ ân hận vì dường như con không có quyền lựa chọn. Nếu con biết và không làm, con sẽ day dứt cả đời vì đáng ra đó là việc con phải thực hiện. Cũng như lời tiên tri về Lyra, cô bé sẽ cứu thế giới nhưng không được biết gì rằng cô bé đang làm điều đó.

Bên cạnh những người lớn khó hiểu và ích kỷ đến điên rồ dù có vị khoa học hay vì cái gì đi chăng nữa, mình thích những nhân vật bình thường và hết sức con người. Má Costa, người phụ nữ da đỏ kiệm lời, mạnh mẽ bảo vệ và dạy dỗ những đứa trẻ dưới tay bà chăm sóc. Lee Scoresby, ông lái khí cầu lông bông vốn chẳng mong gì hơn một cuộc sống nhàn tản hưu trí khi cuối cùng hạ cánh, lại trở nên yêu đứa trẻ không phải con mình bằng tình phụ tử và chiến đấu đến cùng vì nó. Ông là nhân vật khiến mình đau lòng nhất trong cả câu chuyện.

Con gấu mặc giáp Iorek Byrnison, dù nó không phải người, lại nhắc mình về việc con người ta bất ổn ra sao khi không ngừng dòm ngó và thèm khát những thứ không thuộc về bản chất của mình. Cô phù thủy xinh đẹp duyên dáng Serafina Pekkala và những nữ phù thủy khác cưỡi cành thông mây, mang đến hình ảnh đẹp về những người phụ nữ buông bỏ cả vật chất lẫn đớn đau cá nhân, chú tâm vào thực hiện trách nhiệm của họ, nhưng điều đó không có nghĩa là họ ngừng yêu thương (và mình cũng thấy một phù thủy tổn thương thì sẽ hành xử thế nào, hãy cẩn thận khi mong muốn được yêu thương biến thành thù hận).

Tiến sĩ Mary Malone, nhà khoa học với cái đầu và trái tim rộng mở, tĩnh tại ở một chỗ chờ đợi trong khi cuộc chiến kinh khủng kéo qua các thế giới, để rồi cuối cùng bà hoàn thành phần việc của bà bằng cách đơn giản là kể chuyện. Và mình sực nhớ ra rằng những câu chuyện quan trọng đến thế nào, hay có thể nói đó là phần quan trọng nhất, là tấm vé để chúng ta được tan ra thành Bụi trong ánh ban mai hay bầu trời đêm êm dịu, sau khi rời vùng đất của những người chết. Hãy kể những câu chuyện làm mềm tim điểu nhân, nuôi dưỡng họ, để họ dẫn đường, và không còn chốn nào là địa ngục.

Bộ sách này được Kim Đồng xếp vào dự án sách Wings Book cho độc giả trên 16 tuổi, mình nghĩ giới hạn tuổi đó là vì một số cảnh đổ máu và rất nhiều cái chết. Để Oliu đọc mình biết là hơi nặng, đôi lúc nó kêu mệt và bỏ sách đó đi làm thứ khác dù truyện vẫn đang hấp dẫn. Mình đưa cho nó một cuốn sách tranh của Liz Climo, rồi nói chuyện giữa những khoảng nghỉ về thứ đã đọc. Có những điều mình thấy sẽ có ích cho tuổi teen hay bất cứ tuổi nào, như quan sát cảm xúc – tâm hồn; định vị bản thân; nhận định đúng sai; sự phản tư; quá trình trưởng thành; và bắt đầu chạm vào rung động đầu tiên của tình yêu.

Tình yêu của bọn trẻ con nên bắt đầu thật nhẹ nhàng như thế, từ những cảm xúc trong trẻo lên mầm (dù bối cảnh không nhẹ nhàng chút nào). Tình yêu là cảm xúc tự nhiên và đẹp đẽ, dù có bị gán là ”tội tổ tông” khiến con người sa ngã. Nhưng tình yêu sẽ vĩnh viễn là thứ luôn tồn tại, không thể chối bỏ, thứ thu hút hạt vật chất mang năng lượng, nuôi sống bình diện cảm xúc của thế giới này. Những thế giới dystopia loại bỏ cảm xúc khỏi con người bằng đủ mọi phương cách, dù ru ngủ hay thô bạo, đều không thể mang tới hạnh phúc.

Well, có lẽ mình đã tiết lộ hơi nhiều, nhiều hơn so với những review thông thường. Nhưng không sao, bạn sẽ vẫn yêu câu chuyện này thôi, chữ của mình chỉ như những ký hiệu hiện ra ngẫu nhiên trên mặt Chân kế. Bạn sẽ đọc và sẽ chờ chúng ứng nghiệm – hoặc không – tùy cách nhìn của bạn.

Bộ sách mình mua đã khá lâu, một ngày đẹp trời Oliu (bé nhà mình) lục lọi tủ sách lôi ra đọc thử rồi hỏi mình là nó có được đọc không. Vì sách của Wings Book nên ban đầu mình nói không, nó bảo nhân vật chính là trẻ con mà mẹ, thế là mình google xem có phù hợp không (một số trang recommend là 11+ hoặc 12+) và cắm đầu vào đọc. Cả mình lẫn Oliu đều bị cuốn, mình đọc xong trước rồi thấy có thể để yên