Cuốn sách “Tại Sao Các Quốc Gia Thất Bại” của tác giả Daron Acemoglu được xuất bản năm 2012. Trong đó, tác giả đã phân tích và giải thích nguyên nhân dẫn đến sự thất bại của nhiều quốc gia trên thế giới qua nhiều thế kỷ lịch sử. Cuốn sách đã trình bày một cách hệ thống và logic về những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự phát triển hay suy thoái của một quốc gia.
Theo phân tích của tác giả, nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự thất bại của các quốc gia là do thiếu các thể chế chính trị và kinh tế hiệu quả. Cụ thể, các quốc gia thất bại thường thiếu các thể chế bảo vệ quyền sở hữu tư nhân, thể chế hạn chế quyền lực của nhà nước và thể chế thúc đẩy sự cạnh tranh. Ngược lại, các quốc gia thành công như Anh, Mỹ, Đức… đều xây dựng được những thể chế như vậy, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển kinh tế – xã hội.
Tác giả chỉ rõ, các thể chế chính trị và kinh tế không phát sinh tự nhiên mà phụ thuộc vào các nhóm lợi ích trong xã hội. Những nhóm có quyền lực chính trị thường tạo ra các thể chế hỗ trợ lợi ích của mình, thông qua việc kiểm soát chính quyền và cơ cấu kinh tế, kìm hãm sự phát triển của xã hội. Điều này dẫn đến tình trạng “chiếm hữu xã hội” hay “cướp bóc xã hội”, cản trở sự ra đời của các thể chế thúc đẩy sự đổi mới và tăng trưởng.
Ví dụ cụ thể, cuốn sách phân tích về nguyên nhân thất bại của các quốc gia ở châu Phi sau thời kỳ thuộc địa. Theo đó, các cường quốc châu Âu đã xây dựng các thể chế ở châu Phi nhằm mục đích khai thác tài nguyên thông qua việc kiểm soát đất đai và nông nghiệp. Điều này đã ngăn cản sự phát triển của khu vực tư nhân, thương mại tư doanh và xã hội dân sự. Khi giành độc lập, nhiều nước châu Phi vẫn duy trì các thể chế thực dân, phục vụ lợi ích của nhóm cầm quyền chứ không thực sự bảo vệ quyền lợi công dân. Điều này khiến nền kinh tế không thể phát triển bền vững.
Ngoài ra, cuốn sách cũng phân tích nguyên nhân thất bại của Đế quốc Ottoman, Iran cổ đại, Trung Quốc dưới thời nhà Minh, nhà Thanh… Thông qua đó, tác giả chỉ rõ rằng, bất kể ở khu vực nào, các quốc gia thất bại đều do không thể đổi mới và phát triển các thể chế chính trị – kinh tế phù hợp với thời đại. Các thể chế cũ không còn phù hợp dẫn đến tình trạng chiếm hữu xã hội ngày càng gia tăng, ngăn cản sự phát triển của nền kinh tế thị trường và xã hội dân sự.
Nói tóm lại, cuốn sách “Tại Sao Các Quốc Gia Thất Bại” đã phân tích một cách toàn diện và sâu sắc về những nguyên nhân cơ bản dẫn đến sự thất bại của nhiều quốc gia trong lịch sử. Theo đó, yếu tố quyết định là khả năng xây dựng và đổi mới các thể chế chính trị – kinh tế phù hợp
Mời bạn đón đọc Tại Sao Các Quốc Gia Thất Bại của tác giả Daron Acemoglu.
